Erken Cumhuriyet Dönemi Ders Kitapları Çerçevesinde Türk Ulus Kimliği İnşası ve “Arap İhaneti”

Yıl 2012, Sayı: 32, 169 - 188, 01.06.2012

M. Talha Çiçek

Öz

1916 yılının Haziran ayında Mekke’de patlak vermiş olan Şerif Hüseyin İsyanı’nın, Arapları temsil eden ve milliyetçi bir amaç taşıyan bir isyan olmadığı bugün akademik çalışmalarla aydınlatılmış durumdadır. Bununla birlikte, Hilafet’in ilga edilmesiyle başlatabileceğimiz ulus-devlet ideolojisinin benimsenip bir ulus inşasına girişildiği dönemde, Arapları ötekileştirmek amacıyla Şerif Hüseyin İsyanı bütün Arapları temsil eden bir isyan olarak yansıtılmıştır. Bu bağlamda Araplar da halifeyi arkadan vurmakla itham edilmişlerdir. Bu çalışmanın amacı bu imajın ders kitaplarına nasıl yansıdığını incelemektir. Bu bağlamda ilk olarak Şerif Hüseyin İsyanı’nın Arapları temsil etme kabiliyeti sorgulanacak, akabinde bu isyanın milliyetçi bir ideoloji taşıyıp taşımadığı incelenecektir. Son bölümde ise isyanın Türk ders kitaplarında nasıl yansıtıldığı ve nasıl bütün Arapları temsil eden bir harekete dönüştüğü incelenecektir

Anahtar Kelimeler

Şerif Hüseyin İsyanı, Arap Milliyetçiliği, Ulus İnşası, Hilafet

Turkish Nation-Building and the “Arab Treason” in the Context of Textbooks in the Early-Republican Period

Öz

It is today well-known in the academic literature that Sharif
Hussein’s Revolt, which broke out in June 1916 in Mecca, was
not a movement emerged by the participation of the majority of the Arabs with a nationalist aspiration. However, during
the nation-building process in Turkey, which began with the
abolition of the Caliphate, it was reflected by the Republican
elites as a treasonous uprising undertaken by all Arabs to
“stab” the Ottoman Caliph, in order to construct the Arab image
as the Turk’s ‘other’. Taking this image into consideration,
this study aims at an analysis of the representation of Arabs
in textbooks in the early-Republican Turkey. In this regard,
the study will firstly set out to clarify the nature of the Sharif’s
movement questioning the ideological aspect of the revolt as
well as its proportion of support among the urban and Bedouin
Arabs. This will be followed by an examination of Turkish
schoolbooks to see the impact of Sharif Hussein’s Revolt on
the Turkish-Nation building process.

Anahtar Kelimeler

Sharif Hussein’s Revolt, Arab Nationalism, Nation-Building, the Caliphate