Bir Toplumdilbilimsel Değişken Olarak Türkiye’de Kadın Dili Araştırmaları ve Görsel Medyada Kadın Dili

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 1, 40 - 54, 30.06.2016

Fatma Öztürk Dağabakan

Öz

Kadınlar ve erkekler yapısal farklılıkları dışında birçok açıdan ayrılıklar göstermektedir. Bu ayrılıklar sadece fiziki görünüşte, giyimde, hareketlerde değil, genel olarak davranış, uygulama, düşünme, alışkanlıklar ve dil gibi alanlarda da görülebilmektedir. Ayrıca kadın ve erkeğe sahip oldukları biyolojik cinsiyetleri haricinde toplumsal roller de yüklenmektedir. Bu roller de kadın ve erkek arasında mevcut olan farklılıkların toplumsal açıdan etkileşime girmesini sağlamaktadır.

Toplumsal etkileşimler kadınlarla erkeklerin dillerinde de gözlemlenebilmektedir. Dil, bu durumda biyolojik cinsiyet ve toplumsal rol etkileşimlerinin bir arada bulunduğu bir öğedir. Aynı dili konuşmalarına, dilin aynı sözcükleri ve kurallarını kullanmalarına rağmen, kadınların dilleri ile erkeklerin dilleri arasında farklılıklar bulunmaktadır.

Genel olarak deskriptif – analitik yöntemle ilerleyecek olan bu çalışmanın amacı Türkiye’deki kadın dili araştırmalarına göz atmaktır. Çalışmanın kuramsal kısmında, Türkiye’de yapılmış olan kadın dili araştırmalarına değinilerek hangi durumda olduğunun gözden geçirilmesi düşünülmektedir. Dünyada kadın ve erkek dili ile ilgili çalışmalara 20. yüzyıl başlarında ağırlık verilmiştir. Bu çalışmalar sadece içeriksel değil, aynı zamanda sözlüksel, retorik ve sözdizimsel bağlamda da gerçekleştirilmiştir. Özellikle Almanya’da oldukça geniş bir araştırma alanı olan bu konunun, Türkiye’de bu kadar geniş çapta ele alınmadığı görülmektedir.

 Çalışmanın uygulama bölümünde medyadaki kadın dili ele alınacaktır. Bu kısımda medya metinleri değerlendirilerek söz konusu metinlerdeki kadın dili incelenecektir. Kadın dili değişkeninin görsel medyada hangi özellikleri ile ortaya çıktığı, ne şekilde gözlemlenebildiği gerek içeriksel, gerekse sözlüksel, retorik ve sözdizimsel bağlamda incelenecektir.

Anahtar Sözcükler: Dilbilim, toplumdilbilim, kadın dili, Türkiye’de kadın dili, medya metinlerinde kadın dili

Kaynakça

• Ağaçsapan, Asuman (1989): Ahmet Kanatlı Lisesinde Uygulamalı Çalışma. Kız ve Erkek Öğrencilerin Cinsiyetten Kaynaklanan Dil Kullanımı Farklılıkları, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi.
• Akünal Okan, Zühal (1998): “Dil ve Cinsiyet: Reklam Dili Çözümlemesi.” Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 5, s. 187-198.
• Aydınoğlu, Nazife (2014): “Kadın ve Dil”, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 19, s. 217-230.
• Bingölçe, Filiz (2002): Kadın Argosu Sözlüğü, Metis Kadın Araştırmaları: 13, İstanbul: Metis Yayınları.
• Çek, Songül (2015): “Türk Halk Ninnilerinde Kadın Diline Ait Metaforlar Üzerine Bir Değerlendirme”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 2, s. 717-732. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/teke/article/view/5000131711 (Son erişim: 09.06.2016).
• Dudenredaktion (2014)‬: Adam, Eva und die Sprache. ‪Beiträge zur Geschlechterforschung‬, Bibliographisches Institut GmbH‬.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
• Duhme, Svenja (2008): ,Frauensprache’ und ,Männersprache’ in Cosmopolitan und Men’s Health: Eine sprachliche Analyse der Zeitschriften unter Berücksichtigung ihrer jeweiligen Leserschaft, Redaktion LINSE (Linguistik-Server Essen); Universität Duisburg-Essen. http://www.linse.uni-due.de/linse/esel/arbeiten/maenner_frauen_zeitschriften.pdf (Son erişim: 09.06.2016).
• Gültekin, Lerzan (2012): “Nezihe Meriç’in İlk Dönem Öykülerinde Kadın Bakış Açısı”, Atılım Sosyal Bilimler Dergisi 1(2), 67-78.
• Hullmann, Berit (2003): “Zur unterschiedlichen Verwendung von Sprache in Frauen- und Männerzeitschriften am Beispiel von Amica und Menshealth”, Redaktion LINSE (Linguistik-Server Essen); Universität Duisburg-Essen. http://www.linse.uni-due.de/esel-seminararbeiten/articles/zur-unterschiedlichen-verwendung-von-sprache-in-frauen-und-maennerzeitschriften-am-beispiel-vom-amica-und-mens-health.html (Son erişim: 09.06.2016).
• Humboldt, Wilhelm von (1963): Werke in fünf Bänden. Band 3, Darmstadt.
• Klann–Delius, Gisela (2005): Sprache und Geschlecht, Stuttgart, Weimar: J. B. Metzler Verlag.
• Kocaer, Sibel (2006): “Argo ve Toplumsal Cinsiyet”, Millî Folklor, Üç Aylık Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi, Yıl 18, Sayı 71. 97-101.
• König, G. Çağlar (1992). “Dil ve Cins: Kadın ve Erkeklerin Dil Kullanımı”. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, Ankara: Hitit Yayınevi, s. 25-36.
• Kramer, Johannes (1997): „Ältere Zeugnisse zu geschlechtsspezifischen Sprachunterschieden“, içinde: Dahmen, Wolfgang / Holtus, Günter / Kramer, Johannes / Metzeltin, Michael / Schweickard, Wolfgang / Winkelmann, Otto (eds.): Sprache und Geschlecht in der Romania. Romanistisches Kolloquium X (= TBL 417). Tübingen: Narr Verlag.
• Özçalışkan, Şeyda (1994): “Kadın ve Erkeklerin Küfür Kullanımı Üzerine”. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 1994. Ankara; Hitit Yayıncılık, s. 274-287.
• Öztürk Dağabakan, Fatma (2012): “Toplumdilbilimsel Bir Kavram Olarak Kadın-Erkek Dil Ayrımına Türkçe ve Almanca Açısından Bir Yaklaşım”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 47, s. 87-106.
• Sebzecioğlu, Turgay, Coşkun Özgür, Serap (2015): “Cinsiyete Bağlı Argo Kullanımı Üzerine Bir Twitter Etiketi Örneklemi”, TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 5, s. 75-93.
• Şimşek, Burcu (2006): Kadınlar arası Konuşma Sürecinde Toplumsal Cinsiyetin Dil Üzerinden Sergilenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı, Ankara.