Adaletsizlik Kavramı Bağlamında “Kuyucaklı Yusuf” ve “Michael Kohlhaas”ta İsyan ve Eşkıyalık

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 1, 66 - 89, 30.06.2021

Ayşe Bozkurt , Güler Demirel

https://doi.org/10.37583/diyalog.958475

Öz

Hak ve adalet, bunların aksamasından kaynaklı sıkıntılar ve hak arayışı evrenselliğini daima koruyacak gerçeklerdir. Tarih boyunca toplumlar ve onların kurdukları devletler düzeni sağlamak adına kanun ve yasalara başvurmuşlar, ancak kimi zaman bu mekanizma çatlaklara, aksamalara ve yok sayılmalara maruz kalmıştır. Bu çalışmada Türk ve Alman edebiyatından seçilen eserlerde adaletsizliğin sebep olduğu problemler isyan ve eşkıyalık kavramı bağlamında mercek altına alınacaktır. Eşkıyalık, olumlu ve olumsuz etki ve işlevleri olması bakımından farklı şekillerde değerlendirilmiştir. Bunlardan olumlu olan görüş, yani eşkıyalığın mevcut düzensizliğe düzen getirme girişimi olarak değerlendirilmesi, incelenen romanlarda ağır basmaktadır. Birbirinden farklı zamanlarda ve toplumlarda yaşamış yazarların eserlerinde kahramanların maruz kaldıkları adaletsizlik karşısında isyana başvurarak gidişatı değiştirme çabaları, hak arayışının her çağda ve toplumda gerekli olduğunu gösterir. Bu çalışmada Sabahattin Ali’nin “Kuyucaklı Yusuf” adlı eseri ile Heinrich von Kleist’ın “Michael Kohlhaas” adlı eserinde işlenen adaletsizliğin doğurduğu isyan eylemi, benzer ve farklı yönleri karşılaştırılarak metne odaklı yorumsayıcı bir yöntem ile değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Adalet, İsyan, Eşkıyalık, Alman Edebiyatı, Türk Edebiyatı

The Revolt and Bandits in Kuyucaklı Yusuf and Michael Kohlhaas

Öz

Justice and fairness, troubles originated from them and quest of justice are the facts which always preserve their worldliness. Throughout history, the communities and the states they found looked to laws and regulations for the purpose of providing the order in their community, but sometimes this mechanism was exposed to some breaks, failures and being ignored. In this research, the problems derived from injustices will be observed in context of riot. Bandits, since it’s positive and negative effects and functions, is evaluated in different forms. From these, the positive vision, which defends that bandits brings regulation to the present disorderliness, predominates in the studied novels. The efforts against the injustice to which the characters of the authors, who lived in different times and in different societies, were exposed, and their resort to revolt in the hope of changing the complexion, shows the necessity of searching for fairness in every period and in every community. In this research, “Kuyucaklı Yusuf” of Sabahattin Ali and “Micheal Kohlass” of Henrich von Kleist the revolt which was provoked by injustice will be compared with disparities and similarities and will be evaluated by an comperative and interpreter method based on the text.

Anahtar Kelimeler

Justice, Rebellion, Banditry, German Literature, Turkish Literature

Kaynakça

• Ali, Filiz v.d. (Ed.) (2014): Sabahattin Ali Anılar, İncelemeler, Eleştiriler. İstanbul: YKY Yayınları.
• Ali, Sabahattin (2017): Kuyucaklı Yusuf. 77. Baskı, İstanbul: YKY Yayınları.
• Aytaç, Gürsel (1992): Yeni Alman Edebiyatı Tarihi. 3. Baskı, Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Aytaç, Gürsel (2016): Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Aytaç, Gürsel (2016): Genel Edebiyat Bilimi. İstanbul: Doğu Batı Yayınları.
• Balcıgil, Osman (2017): Ben Sabahattin Ali. İstanbul: 1. Baskı. Genç Destek Yayınları.
• Barkey, Karen (1999): Eşkıyalar ve Devlet: Osmanlı Tarzı Devlet Merkezileşmesi. Çev. Zeynep Altıok, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Braudel, Fernand (1994): II. Felipe Döneminde Akdeniz ve Akdeniz Dünyası I. Cilt, Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara: İmge Yayınları.
• Cuma, Ahmet (2009): Edebiyat Sosyolojisi ve Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi. İçinde: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 22, 80-94.
• Cuma, Ahmet (2018): Genel ve Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi’nin (Komparatistik) Ulusal ve Dünya Edebiyatları Ekseninde Kuramsal Açılımı. İçinde: SEFAD 39, 1-26.
• Çetişli, İsmail (2006): Edebiyat Eğitiminde Edebi Metnin Yeri ve Anlamı. İçinde: Milli Eğitim Dergisi 169, 75-83.
• Dinç, Mustafa (2018): İsyanın Mizahı: Hobsbawm’ın Toplumsal Eşkıyalık Tanımı ve Kemal Sunal Filmleri. İçinde: Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, Cilt: 11, Sayı 24, 73-90.
• Erkurt, Gökhan Şefik (2021): Hermeneutik ve Alımlama Estetiği Kuramlarının Yazınsal Metinlerin Karşılaştırmalı Çözümlemelerine Etkisi. İçinde: Sosyal Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi 4 (5), 418-436.
• Gözütok, Türkan (2011): Eşkıyalık ve Çakırcalı Mehmet Efe’nin Türk Edebiyatına İzdüşümü. İçinde: Türkbilig 21, 49-72.
• Hobsbawm, Eric John Ernest (1997): Eşkıyalar. Çev.: O. Akalın-N. Hasgül, İstanbul: Avesta Yayınları.
• Kınış, Mustafa (2000): Peyami Safa’nın “Matmazel Noraliya’nın Koltuğu” ile Hermann Hesse’nin “Step Kurdu” adlı eserlerinde Arayış ve Kendini Gerçekleştirme Sorunu. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Kırmızı, Bülent (2014): Savaşın İzinde Roman Türk ve Alman Romanlarında Savaş Gerçeği. 1. Baskı, Ankara: Grafiker Yayınları.
• Kleist, Heinrich (2016): Michael Kohlhaas Eski bir Vakayinameden. Çev. Bilge Uğurlar/ Türkis Noyan, İstanbul: Can Yayınları.
• Korkmaz, Ramazan (2016): Sabahattin Ali İnsan ve Eser. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Platon (2016): Devlet. Çev. Sabahattin Eyüboğlu, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Rousseau, Jean-Jacques (2009): İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı. Çev. Ünsal Oksay, İstanbul: Say Yayınları.
• Safi, İsmail (2018): Adalet ve Siyaset İlişkisi Üzerine. İçinde: FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi 12, 63-74.
• Türkyılmaz, Mustafa v.d. (Ed.) (2010): Alımlama Estetiği ve Okur Merkezli Yaklaşımın Eski Edebiyat Eğitiminde Uygulanması. İçinde: Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi 29, 153-172.
• Ünal, Arif (1996): Nuvelci Yönüyle Heinrich von Kleist. Ankara: Ecdad Yayınları.
• Ünal, Arif (2006): Dramcı Yönüyle Heinrich von Kleist. 1. Baskı, İstanbul: NKM Yayınları.
• Ünal, Mehmet Ali (2017): Devlet İçi İktidar Mücadelelerinin bir Unsuru olarak Eşkıyalık ve Ayrılıkçı Hareketler. İçinde: Osmanlıdan Günümüze Eşkıyalık ve Terör. Edit: Köse, Osman. 2. Baskı Samsun: Kültür Yayınları, 3-10.