SAĞLIK PROFESYONELLERİNİN BEYİN GÖÇÜ: BİR DERLEME ÇALIŞMASI

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 97 - 108, 30.06.2024

İpek Köse Tosunöz

Öz

Göç, insanlığın başlangıcından günümüze kadar süregelen ve ülkelerin sosyal, kültürel, ekonomik ve politik yapılarını etkileyen bir olgudur. Son yıllarda, uluslararası göç içindeki en büyük artış, beyin göçü kategorisinde görülmektedir. Beyin göçü, “yüksek düzeyde eğitime ve niteliğe sahip iş gücünün daha iyi yaşam ve çalışma olanakları sunan ülkelere gitmesi” olarak tanımlanmaktadır. Beyin göçü, birçok itici ve çekici faktörünün etkileşiminin sonucudur. Göçün nedenleri arasında çeşitli ekonomik, siyasal, sosyokültürel ve doğal nedenler yer almaktadır. Günümüzde beyin göçünün en fazla yaşandığı mesleklerin başında sağlık profesyonelleri gelmektedir. Sağlık profesyonellerinin yurt dışında çalışma başvurularında ve bu amaçla istifa edenlerin sayısında artış yaşanmaktadır. Yapılan çalışmalar ülkemizde sağlık profesyonellerinin beyin göçü eğilimlerinin arttığını, göç etme niyetinde olduklarını ve beyin göçüne yönelik tutumlarının olumlu olduğunu ortaya koymaktadır. Sağlık alanındaki nitelikli işgücünün göç etmesi; geride kalan çalışanların iş yükünün artmasına, toplumun nitelikli sağlık hizmetine erişiminde sınırlılıklara ve eşitsizliklere neden olmaktadır. Sağlık profesyonelleri arasında beyin göçünün giderek arttığı ve beyin göçü veren ülkelerin yaşadığı sorunlar göz önünde bulundurulduğunda, beyin göçünün önlenmesinin oldukça önemli bir konu olduğu görülmektedir. Bu nedenle sağlık çalışanlarında beyin göçü nedenlerinin belirlenmesi, beyin göçüne neden olan itici faktörlerin ortadan kaldırılması ve ülkede yaşama ve çalışma şartlarının iyileştirilmesi sağlık profesyonellerinin beyin göçünün azaltılmasına katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Beyin Göçü, Göç, Sağlık, Sağlık Profesyonelleri.

BRAIN DRAIN AMONG HEALTH PROFESSIONALS: A REVIEW STUDY

Öz

Migration is a phenomenon that has continued from the beginning of humanity to the present day and affects the social, cultural, economic, and political structures of countries. In recent years, the category of migration that has seen the greatest increase within international migration is brain drain. Brain drain is "the movement of highly educated and qualified labor force to countries that offer better living and working opportunities." Brain drain is the result of the interaction of many push and pull factors. The reasons for migration include various economic, political, sociocultural, and natural reasons. Today, health professionals are among the professional groups experiencing the most brain drain. There is an increase in the number of healthcare professionals applying to work abroad and the number of people resigning. Studies reveal that healthcare professionals' migration tendencies are increasing, they intend to migrate, and their attitudes towards brain drain are positive. The migration of qualified workforce in the field of health causes an increase in the workload of the remaining employees and an increase in the limitations and inequalities in society's access to qualified health services. Considering the increasing number of brain drains among health professionals and the problems experienced by countries with brain drains, it seems that preventing them is a critical issue. Therefore, determining the causes of brain drain, eliminating the driving factors that cause brain drain, and improving living and working conditions in the country will contribute to reducing the brain drain of healthcare professionals.

Anahtar Kelimeler

Brain Drain, Migration, Health, Health Professionals.

Kaynakça

• 1. Alan H, Güngör S, Bilgin O, Elmustafa L, Müjde K, Sıvanıamırkhız, M., Köse, F., VE Yılmaz, A. Tersine beyin göçü: Türkiye'deki hemşirelik lisans programına kayıtlı yabancı öğrencilerin değerlendirmeleri: Kesitsel bir araştırma. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 2022; 14(2): 484-94. https://doi.org/10.5336/nurses.2021-84757
• 2. Turan FD. Hemşirelik dördüncü sınıf öğrencilerinin beyin göçüne yönelik tutumlarının yordayıcısı olarak kariyer karar verme ve kariyer karar verme yetkinlikleri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021;10(4):828-841. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.868955
• 3. Taşkın S. Türk Hemşireler Derneği Hemşire Göç Eğilim Çalışması Raporu (2023). Erişim: https://www.thder.org.tr/uploads/subeler/THD%202023/hemsire_goc_egilimi_calismasi_ra.2023-.pdf
• 4. Günay E, Atılgan D, Serin E. Dünya’da ve Türkiye’de göç yönetimi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2017;7(2):37-60.
• 5. Tamer M. Göç, göçün nedenleri ve uluslararası göç üzerine kavramsal bir analiz. Journal of Social and Humanities Sciences Research. 2020;7(60):2808-2818. https://doi.org/10.26450/jshsr.2070
• 6. Alkan A, Güder M, Özyıldız KH, Dere T. Hekim göçünün Twitter perspektifinden incelenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 2023;26(3):615-640.
• 7. Okafor CJ, Chimereze C. Brain drain among Nigerian nurses: Implications to the migrating nurse and the home country. Int. J. Res. Sci. Innov. 2020;7(1):15-21.
• 8. Erdem Ş, Erdem Ş, Akbulut Ö. Diş hekimlerinin beyin göçüne yönelik tutumları ve yaşam memnuniyetlerinin değerlendirilmesi: Anket çalışması: Kesitsel araştırma. Türkiye Klinikleri Journal of Dental Sciences, 2023;29(3):419-24. https://doi.org/10.5336/dentalsci.2022-94791
• 9. Öncü E, Selvi H, Vayisoğlu SK, Ceyhan H. Hemşirelik öğrencilerinde Beyin Göçüne Yönelik Tutum Ölçeği geliştirilmesi: Güvenirlik ve geçerlik çalışması. Cukurova Medical Journal. 2018;43(Ek 1):207-215. https://doi.org/10.17826/cumj.427962
• 10. Lee ESA. Theory of migration. Demography. 1966;3(1):47-57.
• 11. Filiz M, Karagöz MB, Karagöz N. Tıp fakültesi öğrencilerinin beyin göçüne yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi. 2022;14(27):679-692. https://doi.org/10.38155/ksbd.1171838
• 12. Najib M, Abdullah S, Narresh S, Juni MH. Brain-drain phenomenon among healthcare workers. International Journal of Public Health and Clinical Sciences. 2019;6(3):90-103. https://doi.org/10.32827/ijphcs.6.3.90
• 13. Adovor E, Czaika M, Docquier F, Moullan, Y. Medical brain drain: How many, where and why? Journal of Health Economics. 2021; 76:102409. https://doi.org/10.1016/j.jhealeco.2020.102409
• 14. Hashish EA, Ashour HM. Determinants and mitigating factors of the brain drain among Egyptian nurses: a mixed-methods study. Journal of Research in Nursing. 2020:25(8):699-719. https://doi.org/10.1177/1744987120940381
• 15. Ogaboh AA, Udom HT, Eke IT. Why brain drain in the Nigerian health sector. Asian J Appl Sci. 2020;8(2):95-104. http://dx.doi.org/10.24203/ajas.v8i2.5990
• 16. Demiray A, İlaslan N, Açıl A. Evaluation of nursing students’ attitudes towards brain drain. J. Hum. Sci. 2020;17(2):632-641. https://doi.org/10.14687/jhs.v17i2.5956
• 17. Okolo OS, Iruo LA. Perceived determinants of brain drain among mental health care professionals in specialist health care facilities in Benin City. Int. J. Innov. Sci. Res. Technol. 2021;6(2):842-858.
• 18. Ipinnimo TM, Ajidahun EO, Adedipe AO. Medical brain drain in Nigeria: A health system leadership crisis. Ibom Medical Journal. 2023; 16(1):94-97.
• 19. Seven A, Adadıoğlu Ö. Nursing students' attitudes towards brain drain in Turkey: A cross-sectional study. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences. 2022;14(1):179-84. http://doi.org/10.5336/nurses.2021-83339
• 20. Türk Tabipleri Birliği. (2022). Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi 2020-2022 Çalışma Raporu. Erişim: https://www.ttb.org.tr/c_rapor/2020-2022/2022.pdf
• 21. Mollahaliloğlu S, Çulha Ülger A, Kosdak M, Öncül HG. The migration preferences of newly graduated physicians in Turkey. Medical Journal of Islamic World Academy of Sciences, 2014;22(2):69-75.
• 22. Tosunöz İK, Nazik E. Career future perceptions and attitudes towards migration of nursing students: A cross-sectional multicenter study. Nurse Education in Practice. 2022;63:103413. https://doi.org/10.1016/j.nepr.2022.103413
• 23. Yıldırım T. Sağlık çalışanları ve uluslararası göç: Göç nedenleri üzerine bir inceleme. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 2009;62(3):87-94. https://doi.org/10.1501/Tipfak_0000000727
• 24. Lawal L, Lawal AO, Amosu OP, Muhammad-Olodo AO, Abdulrasheed N, Abdullah KU, et al. The COVID-19 pandemic and health workforce brain drain in Nigeria. International Journal for Equity in Health. 2022;21(1):174. https://doi.org/10.1186/s12939-022-01789-z
• 25. Bach S. Migration patterns of physicians and nurses: Still the same story? Bulletin of the World Health Organization, 2004; 82: 624-625. PMCID: PMC2622925
• 26. Ioannidis JP. Global estimates of high‐level brain drain and deficit. The FASEB Journal. 2004;18(9):936-939. https://doi.org/10.1096/fj.03-1394lfe
• 27. Tosun S, Cerev G. Acil sağlık hizmetleri çalışanlarının ücret tatmin düzeyi ile yaşam memnuniyeti algılarının beyin göçü niyetine etkisi üzerine bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2023;12(1):46-57. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1138478
• 28. Köse A. Sağlığın dönüşümünde hemşire insan gücü. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020;9(3):300-306. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.691612
• 29. Aiken LH, Sloane DM, Bruynee L, et al. Nurse staffing and education and hospital mortality in nine European countries: A retrospective observational study. Lancet. 2014;383(9931):1824-30. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(13)62631-8
• 30. Hüsmenoğlu M, Tuna R. Küreselleşme ile başlayan hemşire göçü: Bulgaristan durum analizi. HEAD. 2020;17(2):199-202. http://doi.org/10.5222/HEAD.2020.88709
• 31. Peters A, Palomo R, Pittet D. The great nursing brain drain and its effects on patient safety. Antimicrobial Resistance & Infection Control. 2020;9(1):1-3. https://doi.org/10.1186/s13756-020-00719-4
• 32. Yıldırım JG, Dündar BN. Uluslararasılaşmanın yansımaları: Avrupa Birliği değişim programlarının hemşirelik eğitimine etkileri. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2017;2(1):37-43