ARİF KAZVİNÎ’NİN SÜLEYMAN NAZİF KASİDESİ

Yıl 2016, Sayı: 16, 56 - 73, 01.01.2016

Nezahat Başçı

Öz

İran Edebiyatında “Milli Şair” olarak anılan Arif Kazvini, özellikle İstanbul’da bulunduğu yıllarda ve sonrasında kimi Osmanlı edebiyatçı ve fikir adamları ile kalem kavgasına tutuşmuş, Osmanlı aleyhine şiirler yazmıştır. Bu şiirlerden en önemlisi Kazvini’nin Süleyman Nazif’e cevaben kaleme aldığı 43 beyitlik “Süleyman Nazif” adlı kasidedir. Bu kaside aslında Pantürkist-Paniranist söylem ve düşünce arasında cerayan etmiş bir münazara türüdür. Gerek Süleyman Nazif gerekse Arif Kazvini, dönemin sosyal ve siyasal gelişmelerine göre tavır alarak fikir ve düşüncelerini edebiyatın da yardımı ile beyan etmişlerdir ancak bu beyan esnasında karşı tarafı rencide edecek derecede ağır bir edebi üslup kullanmışlardır. Bu makalede 1900’lü yılların ilk çeyreğindeki ulus-devlet arayışlarında edebiyatın rolü ile Osmanlı-İran arasındaki rekabetin edebi yönüne örnek teşkil edecek 43 beyitlik sözkonusu kasideyi ve kasidenin sahibi Arif Kazvini’yi inceledik

Anahtar Kelimeler

Arif Kazvini, Süleyman Nazif, Kaside, Fars

ARİF KAZVİNÎ’NİN SÜLEYMAN NAZİF KASİDESİ

Öz

Arif Qazvini, who is referred to as an Iranian national poet, had polemic against some of the Ottoman poets and intellectuals during both his years in Istanbul and after on. His 43-couplet qasida which he titled "Suleyman Nazif " is the best known of all. In essence, this qasida is a kind of debate and fight between Pan-Turkist and Pan-Iranist idea. Both Suleyman Nazif and Arif Qazvini adopted stand according to the political and social changes of their time and expressed their opinions by help of literature. However, they used a harsh and less than polite language toward each other. In this article, we attempt to study Arif Qazvini and his 43-couplet qasida which is a good example in terms of explaining role of literature in exploring nation-state notion in the first quarter of 1900's, and rivalry between the Ottoman and Iran at the time

Anahtar Kelimeler

Arif Qazvini, Suleyman Nazif, Qaside, Persian Literatur, Constitutionalism, Ottoman

Kaynakça

• Acudani, M. (1382 hş). Ya Merg Ya Teceddüd, Defteri der Ş’er û Edeb-e Meşrute
• Tahran: Neşr-e Ehteran Aryenpûr, Y. (1372 hş). Ez Sabâ tâ Nîmâ, Târîh-i 150 Sâl-i Edeb-i Fârsî, (c. II.)
• Tahran: İntişarat-e Zovvar, Akılî, Dr. B. (1380 hş). Şerh-i Hal Rical Siyasi ve Nizami-î Muâsır-e İran (c.III)
• Tahran: Neşr-e Goftar-Neşr İlm, Atabeki, T. (1389 hş). İran ve Ceng-i Cihani Evvel, Tahran: Neşr-e Mahi
• Ademiyet, F. (1357 hş). İdeoloji-ye Nehzet Meşrutiyet-e İran, Tahran: İntişarate Peyam
• Başçı, V. (2014). Hajv û Nazireguyihaye Siyasi-İctima-î Beyn-i İran û Osmanî Der Dovreye Meşrute. Yayınlanmamış doktora tezi. Tahran: Tahran Üniversitesi Edebiyat Fakültesi
• Beyat, K. (1386 hş). Panturkizm ve İran. Tahran: Perdis-e Daniş, Şirket-e Neşr ve Pejuhiş Şirazey-i Kitap
• Cafer Mahcub, M. (1353 hş). Tahkik der Âhval, Âsar, Efkâr ve Eş’ar-i İreç Mirza.
• Tahran: Neşre Endişe, Çap-e Ofset Çavuş Ekberi, R. –Yesnay-î Tebrizi- (1385 hş). Divan-ı Arif Gazvini. Tahran: İntişarat-e Zovvar
• Dovletabadi, Y. (1361 hş). Hayat-e Yahya, (c.III) Tahran, İntişarat-e Attar
• Divan-i Edibu’l-Memalik. (1312 hk) Nşr.Vahid Destgerdi. Tahran: İntişarat-e
• Mukufat-e Mahmud-i Efşar Divanbegi, R.A. (1351 hş), Sefer-i Muhaciret der Nohistin Ceng-e Cihani, Tahran
• Kitabhaneyi Meclis Şuraye İslami Demir, E. (2014) Rapor: Suudi Arabistan Devletinin Kuruluşu ve Osmanlı ile İlişkiler
• Uluslararası Ortadoğu Barış Araştırmaları Merkezi, Sayı: 26 Ankara Haliki Berziger, M.Rıza. (1382 hş). Şah Nebat-ı Hafız, Tahran: İntişarat-e Zovvar
• Haîri, Seyit H.–Kûruş- (1364 hş). Arif Gazvini, Şair-i Milli İran. Tahran: İntişarat-e Cavidan
• H. Karpat, K. (2009) Osmanlıdan Günümüze Edebiyat ve Toplum. (O. Güneş Ayas Çev.) İstanbul: Timaş
• Sasani, H. M. (2006) Payitahtın Son Yıllarında Bir Sefir. (H. Uygur, Çev) İstanbul: Klasik
• Nazif, S. (2014). Nasıruddin Şah ve Babiler. (A. Ergun Çınar Hazırlayan) İstanbul: Kitabevi
• Uçman, A. (1998). Zerdüşt Münakaşası Üzerine, Türk Dili Edebiyatı Dergisi, (c. XXVIII), s. 511-530.
• Karadağlı, E. (2012). Azerbaycan Merkezli Türkçü Düşünce. S. 237-242, İstanbul: Çav
• Tansel, S. (1991). Mondoros’tan Mudanya’ya Kadar, (c. I). İstanbul: MEB
• Türkmen, Z. (2001). İzmir’in İşgali Olayı ve Yunanlıların XVII. Kolordu
• Mensuplarına Yönelik Gasp ve Yağmalama Hareketi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayı 10, s. 121-128.