Zeyneb Fevvâz Hayatı, Çalışmaları ve Modern Arap Edebiyatına Etkileri

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 26, 121 - 142, 25.12.2022

Sultan Duran Gürbüz

Öz

Zeyneb Fevvâz, Arap edebiyatının modern olarak adlandırılan dönemine katkıları çok fazla olan bir yazardır. Lübnan doğumlu olan Fevvâz, ilmî ve edebî ürünlerini Mısır ve Suriye'de vermiştir. Fevvâz'ın matbu olan eserleri; biri tiyatro olmak üzere, iki roman, bir divan, bir biyografi çalışması ve bir de çeşitli gazetelerde yazmış olduğu makalelerinin bir araya getirilmiş olduğu risaleler şeklinde sıralanmaktadır. Onun en meşhûr eseri tarihte ön plana çıkan kadınların hayat hikâyelerine yer veren biyografi türündeki "ed-Durr'ul-Mensûr fî Tabakâti Rabbâti'l-Hudûr" adlı çalışmadır. Yazarın modern Arap edebiyatının teşekkülünde kaleme almış olduğu çalışmaların çoğu, modern Arap edebiyatında bilinen ilkleri değiştirecek cinstendir. Zeyneb Fevvâz Arap edebiyatında ilk piyes kaleme alan kadın yazar olmasının yanında modern Arap edebiyatının ilk roman örneğini veren kişi ve kadının eğitimi bağlamında kalemiyle mücadele veren ilk aktivisttir. Yazarın kadının eğitimi meselesini ele alış biçimi onunla çağdaş olan yazarların pek çoğundan farklılık göstermektedir. Yazar bu meseleye tamamen batılı bir bakış açısıyla değil de İslâmî çizgide olması gereken ilkeler doğrultusunda bakmıştır.

Anahtar Kelimeler

Zeyneb Fevvaz, Modern Arap Edebiyatı, Roman, Kadının Eğitimi, Kadın Yazarlar

Kaynakça

• Adil, Semah. “er-Rivâtetu’l-Arabiyye”. https://kitabat.com/cultural/الرواية-العربية-بين-التبلور-واللمسات. 13 Eylül 2018
• Aşur, Rıza. el-Hâddâsatu’l-Mumkine eş-Şidyâk ve’s-Sâk ale’s-Sâk er-Rivâyetu’l-Ûlâ fi’l- Edebi’l-Arabiyyi’l-Hadîs. Kahire: Dâru’ş-Şurûk, 2. Basım, 2012.
• Aydın, Atik. “Arap Dilinde Noktalama İşaretleri: Tarih ve Uygulama”. Uluslararası Sosyal Araştırma Dergisi 5/23 (2012).
• Bahbûh, Zeyneb Nübüvveh. Zeyneb Fevvâz Râidetu min A’lami’n-Nahdati’l-Arabiyyeti’l-Hadîse 1846-1914. Dımeşk: Menşuratu Vizaratu’s-Sikâfe, 2000.
• Demirci, Gül Yaşar. Mısır Edebiyatında Kısa Hikâye. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arap Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Duman, Olcay Özkaya. “Lübnan’da Mârunî Dürzî Çatışmaları ve Osmanlının 19. Yüzyıl Ortadoğu Siyaseti”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 4/8 (Ocak 2007).
• Er, Rahmi. Modern Mısır Romanı-I (1914-1944). Ankara: Hece Yayınları, 1. Basım, 2015.
• Fazlıoğlu, Şükran. “Zeyneb Fevvâz”. DİA. C. 44, ts.
• Fettûh, Îsâ. Edebiyyâtun Arabiyyât Siyerun ve Dirrâsât, en-Nedvetu’s-sikâfiyyetu’n-Nisâiyye. Dımeşk, 1994.
• Fevvâz, Zeyneb. Dîvânu Zeyneb Fevvâz. Beyrut: Dâru’l-Mahacca’l-Baydâ’ li’t-Tabâati ve’n-Neşri ve’t-Tevzi’, 2008.
• Fevvâz, Zeyneb. ed-Durru’l-Mensûr fî Tabakâti Rabbâti’l-Hudûr. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1999.
• Fevvâz, Zeyneb. el-Hevâ ve’l-Vefâ. Mısır: el-Matbaatu’l-Câmia, 1893.
• Fevvâz, Zeyneb. el-Meliku Kûrş ev Meliku’l-Furs. Mısır: Müessesetu Hendavi, 2016.
• Fevvâz, Zeyneb. er-Resâilu’z-Zeynebiyye. Kahire: Müessesetu Hendavi, 2014. Fevvâz, Zeyneb. Husnu’l-Avâkıb ev Ğâde ez-Zehrâ. Beyrut: el-Meclisu’s-Sekafiyyi, 1984.
• Görgün, Hilal. “Mısır’da 19. Yüzyıl Sonunda Panislamist Osmanlı Tarih Yazıcılığı: Muhammed Ferid ve Mustafa Kâmil”. İslâm Araştırmaları Dergisi 4 (2000).
• İshakoğlu, Ömer. “19. Yüzyıl Nahda Hareketinde Kadın Yazarların Rolü ve Zeyneb Fevvâz”. Şarkıyat Mecmuası 21 (ts.).
• Kehhâle, Ömer Rıza. A’lâmu’n-Nisa fî Alemi’l-Arab ve’l-İslâm,. Müessesetü er-Risâle, ts.
• Korkmaz, Bülent. “Modern Arap Edebiyatında Kadın Yazarların Doğuşu”. AÜ. Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Dergisi 54 (2014).
• Kurt, Gülfem. Kâsım Emîn ve Kadınların Özgürlüğü Bağlamında Eğitimle İlgili Görüşleri. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Şa’ban, Buseyne. Mietu Âmin min’er-Rivâyâti’n-Nisâiyyeti’l-Arabiyeyye (1899/1999). Beyrut: Dâru’l-Âdâb, 1. Basım, 1999.
• Temîmi, Huda. el-Edebu’l-Arabiy-yye Abra’l-Asûr. Beyrût: Dâru’s-Sâkî, 2016.
• Yalar, Mehmet. Modern Arap Edebiyatına Giriş. Bursa: Emin Yayınları, 1. Basım, 2009.
• Yumna Al’îd. “Lebanon”. Arab Women Writers A Critical Reference Guide 1873-1999. ed. Radwa Ashouri Mohammed Berrada vd. Kahire: The American University in Cairo Press, 2008.
• Yûsuf, Danyâ. “Durratu Cebelu Âmil, Zeyneb Fevvâz”. Itruniyyât, 10/05/2016, http://www.aitarouniat.com/?p=5424. 14 Ağustos 2018
• Zeriklî, Hayreddin. el-’Âlâm. Beyrût: Dâru’l-’İlmli’l-Malâyîn, 15. Basım, 2002.