İDEOLOJİ KAVRAMINA MARKSİST VE POST MARKSİST YAKLAŞIMLAR: KARL MARKS, ANTONIO GRAMSCI VE LOUIS ALTHUSSER

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 2, 56 - 74, 30.11.2018

Zeliha Oçak

https://doi.org/10.33464/dorduncukuvvet.480148

Cited By: 4

Öz

İdeoloji sosyal bilimlerde en tartışmalı kavramlardan birisidir. Bunun
sebebiyse ideoloji kapsamındaki tanımların mevcut toplumsal koşullar göz önünde
bulundurularak bir önceki çalışmaların kritiğinin yapılmasıyla şekillenmiş
olmasıdır. İdeoloji bağlamında iletişim çalışmalarının sorunsalı, bireylerin
dünyayı nasıl yorumlamaları gerektiğine dair sistematik bilgi sunan ideolojinin
kimin çıkarlarına hizmet ettiğidir. Bilginin nasıl sunulduğu, hangi araçlarla
sunulduğu, toplumsal etkisi iletişim çalışmalarının odak noktasıdır. İdeoloji
konusundaki temel yaklaşımlar bilginin nasıl dağıtıldığı, bilgiyi alan
bireylerin koşulları ve düşünüm şekillerindeki dönüşümler konusunda açıklık
getirmeye çalışmaktadır. İdeoloji konusunda en kabul gören tanımlardan birisini
Karl Marks yapmıştır. Marks’tan sonra Marks’ın araştırmalarının kritiğini
yaparak ideoloji ve toplumsal çözümlemeler hakkında görüş geliştiren Antonio
Gramsci ve Louis Althusser gibi araştırmacılar Post Marksist olarak
tanımlanmaktadır. Marks’ın görüşlerine getirdikleri etkin kritikler dolayısıyla
Post-Marksizm’in oluşumunda önemli etkisi olan araştırmacılar olarak işaret
edilmektedir. Çalışma kapsamında Marksistlerin ve Post-Marksistlerin ideoloji
kavramına yaklaşımları karşılaştırılmalı incelenecektir. İdeoloji kavramı
bağlamında iki yaklaşımın metodolojik yaklaşımı, gerçeklik, tikel koşullar,
çatışma ve dönüşüm konusunularına yaklaşımları araştırılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

İdeoloji, Marks, Gramsci, Althusser, Post-Marksizm

Kaynakça

• Akpolat , T. (2007). Durkheim'dan Giddens'a Pozitivist Sosyoloji. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 53-87.
• Allan, K. (2007). The Social Lens: An Invitation to Social and Sociological Theory. USA: Pine Forge Press.
• Althusser, L. (2014). İdeoloji ve Devletin Ideolojik Aygıtları. (A. Tümertekin, Çev.) İstanbul: İthaki Yayınları.
• Bonefeld, W. (1996). Money, Equality and Exploitation: An Interpretation of Marx’s Treatment of Money. W. Bonefeld , & J. Holloway içinde, Global Capital, National State and the Politics of Money (s. 178-209). London: Macmillan Press Ltd.
• Coser, L. (2007). Conflict and Critical Theories. K. Allan içinde, The Social Lens: An Invitation to Social and Sociological Theory (s. 221-241). USA: Pine ForgePress.
• Çelenk, S. (2008). İletişim Çalışmalarında Kırılmalar Uzlaşmalar. (S. Çelenk, Dü.) Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Daşar , E. (2014). Günlük Gazete Karikatürlerinde Hegemonyanın İnşası ve Rızasının Üretimi: Saliha Memecan Karikatürleri. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensititüsü Gazatecilik Anabilim Dalı.Debord, G. (1996). Gösteri Toplumu. (O. Taşkent. A. Ekmekçi, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Denzau , A. D., & North, D. C. (2000). Shared Mental Models: Ideologies and Institutions. S. L. Popkin, A. Lupia, M. D. McCubbin, A. Lupia, M. D. McCubbins, & S. L. Popkin (Dü) içinde, Elements of Reason: Cognition, Choice, and the Bounds of Rationality (s. 23–46). New York: Cambridge Univ. Press.
• Dural, B. (2012). Antonio Gramsci ve Hegemonya . (39), 309-321.
• Eagleton, T. (2015). İdeoloji. (M. Özcan, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Erdoğan, İ. (2007). Karl Marx: İnsan, Toplum ve İletişim. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi(25), 199-228.
• Ergil, D. (2015). İdeoloji Üzerine Düşünceler. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 38(1), 69-95.
• Forgacs, D. (2012). Gramsci Kitabı - Seçme Yazılar 1916-1935. (İ.Yıldız, Çev.) Ankara: Dipnot Yayınları.
• Freeden, M. (2011). İdeoloji. (Hakan Gür, Çev.) Ankara: Dost Kitapevi.
• Gürçınar, P. (2015). Althuser ve Marks’ın İdeoloji Kavramlarının Karşılaştırması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(41), 449-457.
• Garnham, N. (1995). Political Economy and Cultural Studies: Reconciliation or Divorce? Critical Studies in Mass Communication, 12(1), 62-71.
• Giddens, A. (2000). Runaway World: How Globalization is Reshaping Our Lives. New York: Routledge.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji. (C. Güzel, Dü.) İstanbul: Kırmızı Yayınları .
• Hall, S. (1980). 'Encoding/decoding'. In Centre for Contemporary Cultural Studies . Culture, Media, Language: Working Papers in Cultural Studies, 128-138.
• Hall, S. (2008). Kültürel Çalışmalar ve Terorik Mirası. S. Çelenk, & S. Çelenk (Dü.) içinde, İletişim Çalışmalarında Kırılmalar Uzlaşmalar (S. Çelenk, Çev., s. 85-114). Ankara: De Ki Yayıncılık.
• Hall, S., Gustafsson, G., Lumley, B., Bluhm, W., & McLennon, G. (2014). İdeoloji Üzerine. (F. Şahin, Çev.) İstanbul: Pales Yayınları.
• Harvey, D. (2013). Asi Şehirler . (A. D. Temiz, Çev.) İstanbul: Metis Yayın Evi.
• Hirsch, R. (2003). Dialectics and Logic. Cultural Logic, 1-28.
• Hitchcock, L. (2012). Kuramlar ve Kuramcılar. (S. Pekşen, Çev.) İstanbul : İletişim Yayınları.
• investopedia.com. (2017, Eylül 9). Conflict Theory. Investopedia: http://www.investopedia.com/terms/c/conflict-theory.asp adresinden alındı
• Jost , J. T., Federico, C. M., & Napier, J. L. (2009). Political Ideology: Its Structure, Functions, and Elective Affinities. The Annual Review of Psychology, 307-337.
• Kazancı, M. (2006). Althusser, İdeoloji ve İdeoloji ile İlgili Son Söz. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 67-93.
• Lefebvre, H. (1996). Marx’ ın Sosyolojisi. (S. Hilav, Çev.) İstanbul: Soru Yayınları.
• Marss, T. (2015). İllüminati. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Mattelart, A. (2016). İletişimin Dünyasallaşması. (H. Yücel, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• McLellan , D. (1986). Ideology. Minneapolis: Univ. Minn. Press.
• Purvis , T., & Hunt, A. (2014). Söylem, İdeoloji, Söylem, İdeoloji, Söylem, İdeoloji... Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 1, 9-36.
• Silier, Y. (2016). Özgürlük Yanılsaması Marks ve Rousseau. İstanbul: Yordam Yayınları.
• Topakkaya , A. (2008). Tarihsel Materyalizm Bağlamında Marx'ı Yeniden Okumak. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(3), 378-395.
• Woods , A., & Grant, T. (1995). Reason in Revolt: Marxist Philosophy and Modern Science. Wellred Publications.
• Yaylagül, L. (2010). Kitle İletişim Kuramları. Ankara: Dipnot Yayınları.