Akışkan Modernite ve Üretüketim Bağlamında İletişim Profesyonellerinin Dijital Emeği

Yıl 2023, Sayı: 23, 53 - 72, 09.11.2023

Onur Coşkun

https://doi.org/10.26650/4boyut.2023.1342735

Öz

Temel Web 2.0 pratiklerinin ötesine geçen enformasyon üzerinden şekillenen profesyonel yaşam, yeni üretim ve tüketim pratiklerinin kâr maksimizasyonu gayesiyle geliştirildiği, sonsuza doğru genişleme potansiyeline sahip bir uzama dönüşmüştür. İlgili uzamdaki tüm üretim ve tüketim faaliyetleri enformasyon mülkiyetine sahip olan post-panoptik sermayeden bağımsız düşünülemez duruma gelmiştir. Nitekim bu süreçle koşut şekilde, enformasyondan beslenen akışkan modern çağın kendine has yapısı hem yeni kavramlar yaratmış hem de modern dönemden aşina olunan birtakım kavramların dönüşümüne sebep olmuştur. Okumakta olduğunuz çalışmanın merkezinde yer alan üretüketim ve dijital emek bu kavramlardan yalnızca ikisidir. Christan Fuchs’un sosyal medya kullanıcısının emeğini referans alarak teorik çerçevesini çizdiği dijital emek olgusu, bugün dijital emek gücü olarak tanımlanabilecek çalışma edimi ile üretim gerçekleştiren profesyonel iş kollarının hacminin artması neticesinde derinleştirilmeye, farklı bakış açılarıyla ele alınmaya gereksinim duymaktadır.
Fuchs’un sınırlarını çizdiği teorik çerçeveyi yadsımadan, tam aksine kuramsal katkı ile kavramı tüketim alanından üretim alanına doğru taşımayı amaç edinen bu çalışmada iletişim profesyonellerinin enformasyona dayalı emek güçlerinin dijital emek niteliği taşıyıp taşımadığı tartışmaya açılmıştır. Nitekim bahsi geçen tartışmayla birlikte söz konusu emek gücünün, Marksist emek-değer teorisi bağlamında üretken olup olmadığı da sorgulanmıştır. Her iki yaklaşım kapsamında teorik bir bakış açısıyla iletişim profesyonellerinin dijital emeğinin artı değer üretip üretmediği, üretken olup olmadığı ve gerek artı değer gerekse üretkenlik konusunda akışkan modern çağın üretüketim dinamiklerinin yarattığı etki analiz edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

dijital emek, akışkan modernite, üretüketim, artı değer, üretken emek

Teşekkür

Çalışma için kaynak niteliğindeki yüksek lisans tezimdeki katkıları için tez danışmanım Doç. Dr. Alev Aslan’a teşekkür ederim.

Communication Professionals’ Digital Labor in the Context of Liquid Modernity and Prosumption

Öz

Having been shaped by information that goes beyond basic Web 2.0 practices, professional life has turned into a potentially infinitely expanding sphere where new production and consumption practices are developed for profit maximization. All production and consumption activities in the relevant sphere have become unthinkable independently of the post-panoptic capital that owns the property of information. In parallel with this process, the self-legitimizing structure of the liquid modern age fed by information has in fact both created new concepts and caused the transformation of some concepts familiar from the modern period. Prosumption and digital labor are just two of these concepts that form the agenda of the current study. The phenomenon of digital labor, for which Christan Fuchs draws the theoretical framework with reference to the labor of social media users, needs to be deepened and addressed from different perspectives as a result of the increase in the volume of professional business lines that produce with the act of work that can currently be defined as the digital labor force.
This study discusses whether the information-based labor power of communication professionals has the characteristics of digital labor and aims to move the concept from the field of consumption to the field of production with a theoretical contribution while not denying the theoretical framework Fuchs outlined. With this debate, the study also investigates whether the labor power in question is in fact productive in the context of the Marxist labor theory of value. Based on a theoretical perspective within the scope of both approaches, this paper will attempt to analyze whether communication professionals’ digital labor produces surplus value, whether it is productive or not, and what the impact the prosumption dynamics of the fluid modern age have on both surplus value and productivity.

Anahtar Kelimeler

digital labor, liquid modernity, prosumption, surplus value, productive labor

Kaynakça

• Antonio, R. J. (2015). Is the prosumer capitalism on the rise?. The Sociological Quarterly, 56(3), 472-483. https://doi.org/10.1111/tsq.12100 google scholar
• Bauman, Z. (2018). Akışkan Modernite (2 b.). (S. O. Çavuş, Çev.). İstanbul: Can Yayınları. google scholar
• Bottomore, T. (1993). Marxist Düşünce Sözlüğü. (M. Tunçay, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Çetin, B. N. (2019). Üretüketim olgusu bağlamında örtülü emek olarak dijital üretüketici emeği. In Journal of Social Policy Conferences, 77, 349-382. https://doi.org/10.26650/jspc.2019.77.0099 google scholar
• Deleuze, G., & Guattari, F. (1987). A Thousand Plateaus. London: University of Minnesota Press google scholar
• Fuchs, C. (2012). Google Capitalism. tripleC, 10(1), 42-48. https://doi.org/10.31269/triplec.v10i1.304 google scholar
• Fuchs, C. (2015). Dijital Emek ve Karl Marx. (T. E. Kalaycı & S. Oğuz, Çev.). Ankara: NotaBene Yayınları google scholar
• Gates, B. (1995). The Road Ahead. New York: Viking, Penguin. google scholar
• Hardt, M., & Negri, A. (2018). İmparatorluk (9 b.). (A. Yılmaz, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
• Heinrich, M. (2017). Kapital’e Giriş. (K.R. Yılmaz, Çev.). İstanbul: Yordam Kitap google scholar
• Karahanoğulları, Y., & Tonak, E. A. (2009). Türkiye’de üretken olmayan işçiler sömürülmüyorlar mı?. Toplum ve Hekim, 24(2), 91-97. google scholar
• Reich, R. (1991). The Work of Nations: Preparing Ourselves for 21st-Century Capitalism. New York: Knopf. google scholar
• Ritzer, G., & Jurgenson, N. (2010). Production, Consumption, Prosumption: The Nature of Capitalism in The Age of The Digital Prosumer. Journal of Consumer Culture, 10(1), 13-36. https://doi. org/10.1177/1469540509354673 google scholar
• Ritzer, G., & Rey, P. J. (2016). From ‘Solid’ producers and consumers to ‘Liquid’ prosumers. M. Davis (Ed.), Liquid Sociology: Metaphor in Zygmunt Bauman’s Analysis of Modernity (157-166). New York: Routledge Publishing. google scholar
• Ritzer, G. (2019). Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek: Tüketim Katedrallerinde Değişim ve Süreklilik (4 b.). (F. Payzın, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
• Smith, D. E. (1987). The Everyday World As Problematic: A Feminist Sociology. Boston: Northeastern University Press. google scholar
• Toffler, A. (2008). Üçüncü Dalga: Bir Fütürist Ekonomi Analizi Klasiği. (S. Yeniçeri, Çev). İstanbul: Koridor Yayıncılık. google scholar
• Wayne, M. (2014). Yeni Başlayanlar İçin Kapital. (Ü. Şenesen, Çev.). İstanbul: Yordam Kitap. google scholar