Cürcânî’de Atom Kavramı ve Felsefesi

Yıl 2019, Sayı: 15, 111 - 122, 28.06.2019

Vural Başaran

Öz

Bu çalışmada
atomcu görüşlerin gelişimi çok kısa bir biçimde özetlenmiştir. Bu konudaki
genel eğilimler açıklanmıştır. İslam düşüncesine atomcu fikirlerin ne zaman ve hangi
amaçla girdiği gösterilmiştir. Çalışmanın ana konusu İslam mütekellimlerinden
Seyyid Şerif Cürcânî’nin, İcî’nin el-Mevâkıf adlı esere yazdığı hacimli
şerhteki “atom” kavramının nitelikleri belirlenmiştir. Cürcânî’de “atom”un
niteliklerini vererek bu ontolojik bakışın klasik fizikteki yerinin
tartışılmasıyla çalışma tamamlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Seyyid Şerif Cürcânî, Atomculuk, Kelam Atomculuğu

The Concept And Philosophy Of Atom In Curcani

Öz

In this study, I
have briefly summarized the development of atomic views. I explained the
general tendencies in this regard. I showed when and for what purpose atomic
ideas go into Islamic thought. The main topic of the study is to determine the
characteristics of the concept of “atom” in the Seyyid Şerif Cürcânî’s
voluminous commentary of Icî’s al-Mevâkif. I completed the study with the
discussion of the place of this ontological view in classical physics by describing
the qualities of “atom” in Cürcânî.

Anahtar Kelimeler

Seyyid Serif Curcani, Atomism, Kalâm Atomism

Kaynakça

• Altaş, E. (2015). Fahreddin er-Râzî’nin el-Cevherü’l-ferd Adlı Risalesinin Tahkiki ve Tahlili. Nazariyat İslam Felsefe ve Bilim Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2(3), 75-170. https://doi.org/10.15808/Nazariyat.2.3.M0018Arslan, A. (2008). İlkçağ Felsefe Tarihi 1: Sokrates Öncesi Yunan Felsefesi (2. Baskı). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.Berryman, S. (2016). Ancient Atomism. içinde Z. Edward N. (Ed.), The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2016 Edition). Stanford: Metaphysics Research Lab, Stanford University. https://plato.stanford.edu/cgi-bin/encyclopedia/archinfo.cgi?entry=atomism-ancientBolles, E. B. (1999). Galileo’nun Buyruğu. Nermin Arık (Çev.). Ankara: TÜBİTAK.Bulğen, M. (2018). Kelâm Atomculuğu ve Modern Kozmoloji. Ankara: TDVİA.Cürcânî, S. Ş. (2015). Şerhu’l-Mevâkıf. Cilt:2. Ömer Türker (Çev.). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı. Dhanani, A. (2011). İslâm Düşüncesinde Atomculuk. Mehmet Bulğen (Çev.). Kelam Araştırmaları Dergisi, 9(1), 393-400.Gümüş, S. (1993). Seyyid Şerif Cürcânî. içinde TDV İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı. https://islamansiklopedisi.org.tr/curcani-seyyid-serifGünaltay, Ş., & Bayın, İ. (2008). Kelâm Atomculuğu ve Kaynağı Sorunu. Ankara: Fecr.Hamilton, S. (2001). Indian Philosophy: A Very Short Introduction. New York: Oxford University Press.Karadaş, C. (2004). Atomcu Düşünceler ve Kelâm Atomculuğu. Kelam Araştırmaları Dergisi, 2(1), 57-72.Konstan, D. (2018). Epicurus. içinde E. N. Zalta (Ed.), The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2018). Metaphysics Research Lab, Stanford University https://plato.stanford.edu/archives/sum2018/entries/epicurus/Laertius, D. (2010). Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri. Candan Şentuna, (Çev.). (4. baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.Liddell, H. G., & Scott, R. (1940). Atomos. A Greek-English Lexicon. Oxford: Clarendon Press. Geliş tarihi gönderen http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0057:entry=a)/tomosMarx, K. (2013). Demokritos ile Epikouros’un Doğa Felsefelerindeki Ayrım. Saffet Babür (Çev.). Ankara: BilgeSu. (Özgün eser 1841 tarihlidir)Moses, ben M. (2017). Delâletü’l-Hâirîn. Bilal Taşkın (Çev.). Kelam Araştırmaları Dergisi, 15(1), 219-246.Palmer, J. (2017). Zeno of Elea. içinde E. N. Zalta (Ed.), The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2017). Metaphysics Research Lab, Stanford University. https://plato.stanford.edu/archives/spr2017/entries/zeno-elea/Pasnau, R. (2007). Democritus and Secondary Qualities. Archiv für Geschichte der Philosophie, 89(2), 99-121.Pines, S. (2017). İslâm Atomculuğu, Osman Demir (Çev.). İstanbul: Klasik Yayınları.Pretzl, O. (2015). Erken Dönem İslâm’ın Atom Öğretisi. Bilal Kır (Çev.). Kelam Araştırmaları Dergisi, 13(1), 561-575.Sinanoğlu, M. (2004). el-Mevâkıf. içinde TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 29, ss. 422-424). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.Şehristanî, A. (2012). Cevher-i Ferdin İspatı Hakkında, Ömer Ali Yıldırım (Çev.). Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3(2), 155-160.Türker, Ö. (2015). Giriş. içinde S. Ş. Cürcânî, Şerhu’l-Mevâkıf (C. 1, ss. 17-89). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.