Çocuk ve Felsefe İlişkisi Açısından Dört Katlı Düşünme Modeli

Yıl 2020, Sayı: 17, 1 - 24, 30.06.2020

Ömer Kızıltan , Mehmet Ali Dombaycı

Öz

Düşünmek farklı boyutları ile ele alınabilecek bir kavram olup hangi boyutları ile üzerinde durulması gerektiği konusunda farklı değerlendirmeler yapılabilmektedir. Felsefe ise, düşünmeyi bir araç olarak kullanmakta, belirli bir içerik ve yöntemle hakikati anlamaya çalışmaktadır. Bu bakımdan çocukların hem düşünme hem de felsefe eğitimi ile erken yaşlarda karşılaşması zihinsel gelişim için önemli bir adımdır. Ancak literatür incelendiğinde çocukların felsefe yapıp yapamayacağı konusunda farklı bakış açıları bulunmaktadır. Çocukların felsefe yapıp yapamayacağı konusu tartışmalı olsa da kesin olarak bilinen bir şey vardır ki o da çocukların düşünebildiğidir. Bu nedenle çocukların düşünme eğitimini hem genel hem özel, hem dar hem kapsayıcı, hem bilişsel hem duyuşsal gibi çeşitli boyutları ele almak gerekmektedir. Bu çalışmada tüm bu tartışmalar ele alınmakla birlikte düşünme eğitimine yeni bir bakış getirecek olan “Dört Katlı Düşünme Modeli”ne yer verilerek, bir dizi kazanım önerisinde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Dört Katlı Düşünme Modeli, çocuk ve felsefe, çocuk ve düşünme, düşünme eğitimi

Kaynakça

• Alanen, L. (2014). Childhood, concept of. D. C. Phillips (Eds.) Encyclopedia of Educational Theory and Philosophy içinde (120-123). London: Sage.
• Babakr, Z. H., Mohamedamin, P. & Kakamad, K. (2019). Piaget’s cognitive developmental theory: critical review. Education Quarterly Reviews, 2(3), 517-524.
• Bacanlı, H. (2017). Değer bilinçlendirme yaklaşımı. İstanbul: Çizgi.
• Bacanlı, H. (2012). Dört katlı düşünme modeli. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi. 146, 29-36.
• Bacanlı, H., Dombaycı, M. A., Demir, M. & Tarhan, S. (2011). Quadruple thinking: creative thinking. Procedia-Social and Behavioral Sciences, (12), 536-544.
• Beyer, B. K. (1998). Improving student thinking. Celaring House, 71(5), 262-268.
• Beyer, B. K. (1990). What philosophy offers to teaching of thinking. Educational Leadership. 55-60. http://ascd.com/ASCD/pdf/journals/ed_lead/el_199002_beyer.pdf internet adresinden 27.03.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Cevizci, A. (1996). Felsefe sözlüğü. Ankara: Ekin.
• Cox, G. (2014). Nasıl filozof olunur? Ahmet Ergün Akça (Çev.). İstanbul: Aylak Kitap.
• Csapo, B. (1999). Improving thinking through the content of teaching. J. H. M. Hamers, J. E. H. Van-Luit, B. Csapo (Ed.). Teaching and Learning Thinking Skills içinde (37-62). Netherlands: Swets & Zeitlinger Publishers.
• Çotuksöken, B. (2012). İnsan hakları ve felsefe: nasıl bir felsefi yaklaşım? Nasıl bir insan? İstanbul: Papatya.
• Çotuksöken, B. (2011). Düşünme eğitiminin güncel durumu ve sorunları. Özne Dergisi, 15, 146-154.
• Çüçen, A. K. (1999). Felsefe giriş. Bursa: Asa.
• De Bono, E. (2007). Kendine düşünmeyi öğret. S. Arıbaş (Çev.). İstanbul: Remzi.
• Demir, M., Bacanlı, H., Tarhan, S. & Dombaycı, M. A. (2011). Quadruple thinking: critical thinking. Procedia-Social and Behavioral Sciences, (12), 545-551.
• Dewey, J. (1957). Nasıl düşünürüz. (B. Arıkan, S. Akdeniz & O. Etker (Çev.). İstanbul: Sinan.
• Dombaycı, M. A. (2009). Felsefe öğretimi ve düşünme becerileri ilişkisi. (7-9 Ekim 2009 IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongre Bildiri Kitabı. İstanbul, cilt 1, 406-416.
• Dombaycı, M. A. (2011). Felsefe’nin değer/ler’i, Eğitime Bakış, 7(19), 59-62.
• Dombaycı, M. A., Demir, M., Tarhan, S. & Bacanlı, H. (2011). Quadruple thinking: caring thinking. Procedia-Social and Behavioral Sciences, (12), 552-561.
• Dombaycı, M. A, Ülger, M., Gürbüz, H. & Arıboyun, A. (2011). İlköğretim Düşünme Eğitimi 6-8. Sınıflar Öğretmen Kılavuz Kitabı. (4. Baskı). Ankara: MEB.
• Droit, R. (2014). Çocuklarla felsefe sohbetleri. A. Karakış (Çev.). İstanbul: Say.
• Erdem, H. H. (2013). Türkiye’de çocuklar için felsefe kitapları. B. Çotuksöken & H. Tepe (Yay. Haz.). Çocuklar İçin Felsefe Eğitimi içinde (49-61). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Goleman, D. (2003). Duygusal zeka neden IQ’dan önemlidir. B. S. Yüksel (Çev.). İstanbul: Varlık. İyi, S. (2018). Felsefe ve düşünmek. A. Tunçel, Z. Kutlusoy & G. Önkal (Hzy.). Felsefe Giriş Yolları Betül Çotuksöken’e Armağan içinde (243-248). İstanbul: Papatya.
• Kitchener, R. F. (1990). Do children think philosophically? Metaphilosophy, 21(4), 416-431.
• Koç, E. (2017). Gabriel Marcel’in “kişi” nosyonu. Sosyal Bilimler Dergisi, 4(10). 1-17.
• Lipman, M. (2003). Thinking in education. New York: Cambridge University Press.
• Lipman, M. (1998). The contrubitions of philosophy to deliberative democracy. D. Evans & I. Kuçuradi (Eds.). Teaching Philosophy on the Eve of the Twenty-First Century içinde (6-29). Ankara: Meteksan.
• Lipman, M. (1988). Philosophy goes to school. Philadelphia: Temple University Press
• Lipman, M., Sharp, A. & Oscanyan, F. (1980). Philosophy in the classroom. Philadelphia: Temple University Press.
• Matthews, B. G. (2000). Çocukluk felsefesi. E. Çakmak (Çev.). İstanbul: Gendaş.
• Mccall, C. C. (2017). Düşünmeyi dönüştürmek-ilk ve orta sınıflarda felsefi sorgulama. E. K. Gülenç & N. P. Boyacı (Çev.). Ankara: Nobel.
• Morin, E. (2010). Geleceğin eğitimi için gerekli yedi bilgi. (3.Baskı). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Murris, K. (2000). Can children do philosophy. Journal of Philosophy of Education, 34(2), 261-279.
• Oğuzkan, A. F. (2001). Çocuk edebiyatı. Ankara: Anı.
• Önal, B. (2011). Çocuklarla felsefe nasıl yapılabilir ya da yazın yoluyla çocuklara felsefe nasıl öğretilir? Özne Dergisi, 15, 196-200.
• Piaget, J. (2019). Çocuğun gözüyle dünya. İsmail Yerguz (Çev.). (5. Baskı). Ankara: Dost.
• Piaget, J. (2004). Çocukta zihinsel gelişim. Hüseyin Portakal (Çev.). İstanbul: Cem.
• Platon. (2010). Diyaloglar. (Teoman Aktürel (Çev.). (7. Baskı). İstanbul: Remzi.
• Platon. (2008). Devlet. Sabahattin Eyüboğlu & M. Ali Cimcoz (Çev.). (8. Baskı). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
• Rand, A. (2003). İhtiyacımız olan felsefe. Nejdet Kandemir (Çev.). İstanbul: Plato.
• Sever, S. (2015). Çocuk edebiyatı ve okuma kültürü. (2. Baskı). İzmir: Tudem.
• Solak, A. (2006). Felsefe ve toplum, A. Solak (Ed.). Felsefe ve eğitim içinde (1-40). Ankara: Hegem.
• Tankut, T. (2013). Çocuk edebiyatı çocukta felsefe sevgisi uyandırabilir mi? B. Çotuksöken & H. Tepe (Yay. Haz.). Çocuklar İçin Felsefe Eğitimi içinde (113-117). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Tarhan, S., Bacanlı, H., Dombaycı, M. A. & Demir, M. (2011). Quadruple thinking: hopeful thinking. Procedia-Social and Behavioral Sciences, (12), 568-576.
• Taşdelen, V. (2015). Felsefe kültürü. Ankara: Hece.
• Uygur, N. (2007). Felsefenin çağrısı (4. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi.
• Uygur, N. (1988). 100 soruda Türk felsefesinin boyutları (2. Baskı.). İstanbul: Gerçek.
• Wartenberg, T. E. (2018). Küçük çocuklar için büyük fikirler -çocuk edebiyatıyla felsefe öğretimi. Senem Kurtar & A. Kadir Gülen (Çev.). Bursa: Sentez.
• Wood, D. (2003). Çocuklarda düşünme ve öğrenme-bilişsel gelişimin sosyal bağlamları. Mine Özünlü (Çev.). Ankara: Doruk.
• Worley, P. (2009). Philosophy in philosophy in schools. Think, 8(23), 63-75.
• Rand, A. (2003). İhtiyacımız olan felsefe. Nejdet Kandemir (Çev.). İstanbul: Plato.
• Randal, J. H. & Buchler, J. (2014). Felsefeye giriş. Ahmet Arslan (Çev.). (3. Baskı.). Ankara: Bigbang.
• Scheinin, P. M. & Mehtalainen, J. (1999). Applaying the theory of knowledge to teaching thinking. J. H. M. Hamers, J.E.H. Van-Luit & B. Csapo (Ed.). Teaching and Learning Thinking Skills içinde (81-103). Netherlands: Swets & Zeitlinger.
• Schneiders, W. (2008). Felsefeye ihtiyaç var mı? Gürsel Aytaç (Çev.). İstanbul: İkarus.
• Sponville, A. C. (2006). Felsefeyi takdimimdir. S. Seza Yılancıoğlu (Çev.). İstanbul: Altın Kitaplar.