TÜRKİYE’DE FARKLI HABİTATLARDA YAŞAYAN YABAN TAVŞANI (LEPUS EUROPAEUS) POPÜLAYONLARININ DİŞ YÜZEYİ VARYASYONLARI VE BU VARYASYONLARIN ÖNEMİ

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 14, 52 - 59, 31.12.2024

Arzu Alsaç Yasin Demirbaş

Öz

Türkiye’deki yaban tavşanı popülasyonları sadece Lepus europaeus (Avrupa yaban tavşanı) ile temsil edilmektedir. Bulunduğu ekosistemlerin önemli bir ögesi olan yaban tavşanı Türkiye’deki birçok habitat tipinde kesintisiz bir yayılış göstermektedir. Türün Türkiye’deki popülasyonları bölgesel olarak farklı fenotipik özelliklere ve muazzam genetik çeşitliliğe sahiptir. Bu çalışmada, tüm Türkiye’den elde edilen 285 yaban tavşanının metrik olmayan diş varyasyonları literatürde verilen varyasyonlarla karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak Türkiye yaban tavşanının alt üçüncü premolardaki (P3) V1(sağ diş %92, sol diş %93) ve üst ikinci premolardaki (P2) V20 (sağ diş %92, sol diş %90) ve V21 (sağ diş %74, sol diş %81) varyasyonları en yüksek frekansta saptanmıştır. Ayrıca literatürde olmayan ve frekansı orta ya da düşük seviye de olan 11 yeni yaban tavşanı diş varyasyonu tespit edilmiştir. Yapılan bu çalışma, ileride gerçekleştirilecek olan coğrafik örnekler arasındaki epigenetik farklılaşma analizlerine temel oluşturacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yaban tavşanı, biyoekoloji, popülasyon, diş varyasyonu

Teşekkür

Bu çalışma Arzu ALSAÇ’ın Yüksek Lisans tezinin bir parçasıdır.

Tooth Occlusal Variations and Their Importance in Populations of European Hare (Lepus europaeus) Living in Different Habitats in Türkiye

Öz

The hare populations in Türkiye are represented only by a single species, Lepus europaeus (European hare or brown hare). The European hare, an important element of the ecosystems it inhabits, shows an uninterrupted distribution across many habitat types in Türkiye. The populations of the species in Türkiye have regionally different phenotypic characteristics and tremendous genetic diversity. In this study, the non-metric dental variations of 285 hares obtained from all over Türkiye were compared with variations reported in the literature. As a result, variations in V1 (right tooth 92%, left tooth 93%) in the lower third premolars (P3) and V20 (right tooth 92%, left tooth 90%) and V21 (right tooth 74%, left tooth 81%) in the upper second premolars (P2) of the Turkish hare were detected at the highest frequency. Additionally, 11 new hare tooth variations with moderate or low frequencies that are not documented in the literature were identified. This study will form the basis for future epigenetic differentiation analyses between geographical samples.

Anahtar Kelimeler

Hare, bioecology, population, tooth variation

Kaynakça

• Angermann, R (1972). Die Hasentiere [in German]. In: Altevogt, R., Angermann, R., Dathe, H., Grzimek, B., Herter, K., Müller-Using, D., Rahm, U., Thenius, E. (ed.) Grzimeks Tierleben. Enzyklopädie des Tierreichs, Band 12: Säugetiere 3. Kindler, Zürich, 419-465.
• Chapman, J.A. & Flux, J.E.C. (2008). “Lagomorpha Biology: Evolution, Ecology, and Conservation”. Springer-Verlag Berlin Heidelberg.
• Demirbaş, Y. (2010). Türkiye Lepus Linnaeus, 1758 Cinsinin Taksonomik Durumu. Doktora Tezi. Kırıkkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırıkkale, Türkiye.
• Demirbaş, Y. Albayrak, İ. & Yılmaz, A. (2013). Studies on the Ecomorphological Variations of European Hare (Lepus europaeus) in Turkey. Archives of Biological Sciences Belgrade, 65 (2): 559-566.
• Demirbaş, Y. (2015). Density of European hare and red fox in different habitats of Kırıkkale province (central Anatolia), with a low level in hare number and an expected correlation in spring. Acta Zoologica Bulgarica, 67 (4): 515-520.
• Demirbaş, Y., Albayrak, İ., Özkan Koca, A., Stefanović, M., Knauer, F. & Suchentrunk, F. (2019). Spatial genetics of brown hares (Lepus europaeus Pallas, 1778) from Turkey: Different gene pool architecture on either side of the Bosphorus? Mammalian Biology, 94: 77-85.
• Hirakawa, H. (2001). “Coprophagy in leporids and other mammalian herbivores”. Mammal Review, 31 (1): 61–80.
• Korkmaz, D., Selvi, E., Yiğit, N. & Çolak, E. (2024). Occlusal surface variations in genetically-identified specimens of the Genus Apodemus (Mammalia: Rodentia) distributed in the northern Anatolia region and three Turkish islands: Gökçeada, Marmara Island and Bozcaada. Turkish Journal of Zoology, 48(3): 165-176.
• Markova, E., Malygin, V., Montuire, S., Nadachowski, A., Quéré, J. P. & Ochman, K. (2010). Dental variation in sibling species Microtus arvalis and M. rossiaemeridionalis (Arvicolinae, Rodentia): between-species comparisons and geography of morphotype dental patterns. Journal of Mammalian Evolution, 17: 121-139.
• Nowak, R.M. (1999). “Walker's Mammals of the World”. Sixth Edition. The Johns Hopkins University Press, Baltimore and London.
• Palacios, F., Angelone, C., Alonso, G. & Reig, S. (2008). Morphological evidence of species differentiation within Lepus capensis Linnaeus, 1758 (Leporidae, Lagomorpha) in Cape Province, South Africa. Mammalian Biology, 73 (5): 358-370.
• Renner, M. (1980). Leitfaden für das zoologische Praktikum. 18. Aufl., Fischer Verlag, Stuttgart.
• Romero-Palacios, A. & Cervantes, F. A. (2012). Comparación del esmalte dental de los molariformes en las liebres mexicanas. Therya, 3 (2): 207-222.
• Sert, H., Suchentrunk, F. & Erdoğan, A. (2005). Genetic diversity within Anatolian brown hares (Lepus europaeus Pallas, 1778) and differentiation among Anatolian and European populations. Mammalian Biology, 70 (3): 171-186.
• Sert, H. (2006). Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi ile Orta, Avrupa, Ortadoğu ve Güney Afrika Yaban Tavşanı Populasyonlarında Ekomorfolojik ve Moleküler Varyasyonlar (Lagomorpha: Lepus). Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Antalya, Türkiye.
• Sert, H., Ben Slimen, H., Erdoğan, A. & Suchentrunk, F. (2009). Mitochondrial HVI sequence variation in Anatolian hares (Lepus europaeus Pallas, 1778). Mammalian Biology, 74 (4): 286-297.
• Suchentrunk, F., Willing, R. & Hartl, G. B. (1994). Non-metrical polymorphism of the first lower premolar (P3) in Austrian brown hares (Lepus europaeus): a study on regional differentiation. Journal of Zoology (London), 232: 79-91.
• Suchentrunk, F. & Flux, J. E. C. (1996). Minor dental characters in East African cape hares and savanna hares (Lepus capensis and Lepus victoriae): a study of intra- and interspecific variability. Journal of Zoology (London), 238: 495–511.
• Suchentrunk, F., Alkon, P.U., Willing, R. & Yom-Tov, Y. (2000). Epigenetic dental variability of Israeli hares (Lepus sp.): ecogenetic or phylogenetic causation? Journal of Zoology. London, 252: 503-515.
• Suchentrunk, F. (2004). Phylogenetic relationships between Indian and Burmese hares (Lepus nigricollis and L. peguensjs) inferred from epigenetic dental characters. Mammalian Biology, 69: 28-45.
• Thorpe, R.S., Brown, R.P., Malhotra, A. & Wuster, W. (1991). Geographic variation and population systematics: distinguishing between ecogenetics and phylogenetics. Bolletino di Zoologia, 58: 329-335.
• Yavuz, G., Eyison, H. M., Kivanc, E., Selvi, E., Yiğit, N. & Çolak, E. (2023). The importance of shape analysis of the first upper molar in the separation of two subspecies of the Hazel dormouse (Muscardinus avellanarius (Linnaeus, 1758)) in Northern Anatolia. Turkish Journal of Zoology, 47 (3), 182-190.