ACCOUNTING OF THE MANDATORY SALES OF FOREIGN EXCHANGE INCOME FROM EXPORT TRANSACTIONS AND THE USE OF DISCOUNT LOAN

Yıl 2023, , 163 - 179, 22.01.2023

Sulhi Eski

https://doi.org/10.31671/doujournal.1169616

Öz

Export foreign exchange revenues, which create added value in the country's economies, is also an important tool in ensuring the balance of payments. In the face of the economic crisis affecting the world, Turkey has taken a number of measures to overcome the problems caused by the foreign trade deficit, energy bottleneck and current account deficit. One of these measures is the obligation to sell a certain percentage of the export revenue foreign currency amount to be brought to Turkey to the Central Bank of the Republic of Turkey (CBRT). Selling the foreign exchange income outside of the compulsory sale to another bank within a determined rate and granting export rediscount credits in return for these sales is also a part of the measure taken. The aim of the study; application of accounting records for the compulsory sale of the foreign currency revenues obtained by the enterprises from their export transactions to the CBRT and optionally to another bank within a certain ratio, and the use of Export and Foreign Exchange Earning Services Rediscount Credits in return for these foreign currency sales. The method of the study is the sample accounting application. The practice, which makes a positive contribution to the CBRT's foreign exchange reserves, brings with it some problems. As a result of the study; The following determinations were made in terms of businesses; making compulsory and optional foreign exchange sales at low exchange rates causes financial losses, the rate that determines the amount of foreign currency that needs to be sold in order to use the export rediscount credit is high, additional costs will be incurred if the needed foreign currency is purchased again, keeping the accounting records including the application in accordance with the legislation will facilitate the transactions.

Anahtar Kelimeler

Accounting for Export Transactions, Foreign Exchange Revenues, Mandatory Sales, Export Rediscount Credit.

İHRACAT İŞLEMLERİNDEN ELDE EDİLEN DÖVİZ GELİRİNİN ZORUNLU SATIŞI VE REESKONT KREDİSİ KULLANIMININ MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

Öz

Ülke ekonomilerinde katma değer yaratan ihracat döviz gelirleri ödemeler dengesinin sağlanmasının da önemli bir aracıdır. Dünyayı etkileyen ekonomik kriz karşısında Türkiye özellikle dış ticaret açığının, enerji dar boğazının ve cari açığın getirdiği sorunları giderebilmek için birtakım önlemler almıştır. Bu önlemlerden bir tanesi de Türkiye’ ye getirilecek ihracat geliri döviz miktarının belirli bir oranda Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına (TCMB) satış zorunluluğudur. Zorunlu satışın dışında kalan döviz gelirinin belirlenen bir oran dahilinde diğer bir bankaya satılması ve bu satışların karşılığında ihracat reeskont kredisi kullandırılması da alınan önlemin bir parçasıdır. Çalışmanın amacı; işletmelerin ihracat işlemlerinden elde ettikleri döviz gelirlerinin belli bir oran dâhilinde zorunlu olarak TCMB’ye, isteğe bağlı olarak da bir başka bankaya satışı ve bu döviz satışları karşılığında İhracat ve Döviz Kazandırıcı Hizmetler Reeskont Kredisi kullandırılmasının yevmiye kayıtlarının gerçekleştirilmesidir. Çalışmanın yöntemi, örnek muhasebe uygulamasıdır. TCMB’nin döviz rezervlerine olumlu katkı sağlayan uygulama birtakım sorunları da beraberinde getirmektedir. Çalışmanın sonucunda; işletmeler açısından, zorunlu ve isteğe bağlı döviz satışlarının düşük kurdan yapılmasının finansal kayıplara yol açtığı, ihracat reeskont kredisinin kullanılması için satılması gereken döviz miktarını belirleyen oranın yüksek olduğu, ihtiyaç duyulan dövizin tekrar alınması halinde ilave maliyete katlanılacağı, uygulamayı içeren muhasebe kayıtlarının mevzuata uygun bir şekilde tutulmasının işlemleri kolaylaştıracağı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İhracat İşlemleri Muhasebesi, Döviz Gelirleri, Zorunlu Satış, İhracat Reeskont Kredisi

Kaynakça

• Çetin, M. (2016). Çözümlü örneklerle dış ticaret işlemleri muhasebesi. İstanbul: Pradigma Akademi.
• Eski, S. ve Güney, E. (2020). Dış ticarette karşılaşılan finansal risklere karşı alınacak önlemler; otomotiv yan sanayi işletmesi uygulaması. Gümrük ve Ticaret Dergisi, 7(20), 20-30. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/tr/pub/ gumruk ticaretdergisi /issue /55864/ 723973
• Gümrük Yönetmeliği. (2009). T.C. Resmi Gazete (27369 mükerrer, 07 Ekim 2009).
• Katma Değer Vergisi. (1984). T.C. Resmi Gazete (18563, 02 Kasım 1984).
• Seyidoğlu, H. (2017). Uluslararası iktisat teori politika ve uygulama. İstanbul: Güzem Can Yayınları. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası. (2018a). İhracat genelgesi. Erişim adresi https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/e90670f7-fc2e-453c-acd3
• Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası. (2018b). İhracat ve döviz kazandırıcı hizmetler reeskont kredisi uygulama talimatı. Erişim adresi https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/36dbca10-791d-4a7f-84cb
• Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası. (2022a). İhracat genelgesinin ek 1 inci maddesi ile görünmeyen işlemlere ilişkin 13 Ocak 2000 tarih ve 2000/Yb-4 sayılı genelgesi kapsamında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına yapılacak döviz satışına dair uygulama talimatı. Erişim adresi https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/509c233f-94d1-430d-9015
• Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası. (2022b). Reeskont kredilerinin döviz rezervlerine katkısı. Erişim adresi https://www. tcmb.gov.tr/wps/wcm/ connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatistikler/Bankacilik+Verileri/ Reeskont + Kredilerinin+Doviz+Rezervlerine+Katkisi
• Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı. (2022a). Uluslararası ticarette ödeme şekilleri, ticari işlemler. Erişim adresi https://gumrukrehberi.gov.tr/sayfa/ uluslararas %C4 %B1-ticarette-%C3%B6deme-%C5%9Fekilleri
• Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı. (2022b). Gümrük beyannamesinde hangi bilgiler yer alır? Erişim adresi https://gumrukrehberi.gov.tr/sayfa/g%C3 %BCmr%C3 %BCk -beyannamesinde-hangi-bilgiler-yer-al%C4%B1r
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2022). Dış ticaret istatistikleri, Haziran 2022. Erişim adresi https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dis-Ticaret-Istatistikleri-Haziran- 2022-45541
• Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ. (2018). T.C. Resmi Gazete (30525, 04 Eylül 2018 ).
• Vergi Usul Kanunu. (1961). T.C. Resmi Gazete (10703, 10 Ocak 1961).