BORSA İSTANBUL'DA İŞLEM GÖREN BİLİŞİM SEKTÖRÜ ŞİRKETLERİNİN COVİD-19 PANDEMİSİ ETKİSİ ALTINDA FİNANSAL PERFORMANS AÇISINDAN ETKİNLİKLERİNİN VZA PENCERE ANALİZİ KULLANILARAK BELİRLENMESİ

Yıl 2024, , 113 - 128, 02.07.2024

Merve Eryiğit Esra Polat

https://doi.org/10.31671/doujournal.1362646

Öz

Pencere analizi, Veri Zarflama Analizi’nin (VZA) zamana bağlı bir çeşididir ve hareketli ortalama yöntemini temel alır. Karar Verme Birimleri’nin (KVB'ler) performansının çeşitli zamanlardaki eğilimini göstermek için kullanışlıdır. Borsa İstanbul (BIST) Bilgi Teknolojileri (BT) sektöründe faaliyet gösteren 13 şirketin 2019:03 ve 2021:06 arasındaki üçer aylık dönemler itibarıyla etkinlik değişimleri VZA Pencere Analizi ile değerlendirilir. Veri kümesi üzerinde girdi odaklı CCR modeli ve girdi odaklı BCC Pencere analiz modelleri uygulanır. CCR modeli ve BCC modeli pencere analizi sonuçları birlikte değerlendirildiğinde her iki model için ortalama etkinliğin en yüksek olduğu ilk iki dönemden biri 2021:06, her iki model için ortalama etkinliğin en düşük olduğu dönem ise 2019:09'dur. DESPC firması her iki model için de en yüksek ortalama etkinliğe sahiptir.

Anahtar Kelimeler

BIST, COVID-19, Etkinlik, Finansal Performans, VZA Pencere Analizi

DETERMINATION OF EFFICIENCIES OF INFORMATION TECHNOLOGY SECTOR COMPANIES TRADED ON BORSA ISTANBUL IN TERMS OF FINANCIAL PERFORMANCES UNDER THE EFFECT OF COVID-19 PANDEMIC BY USING DEA WINDOW ANALYSIS

Öz

Window analysis is a time-dependent variant of Data Envelopment Analysis (DEA) and it is based on the moving average method. It is used for showing the trend of Decision Making Units’ (DMUs') performance over various times. The efficiency changes of 13 companies operating in Borsa Istanbul (BIST) Information Technology (IT) sector for quarterly periods between 2019:03 and 2021:06 are evaluated by DEA Window Analysis. The input-oriented CCR model and the input-oriented BCC Windows analysis models are applied on data set. When the CCR model and BCC model window analysis results are evaluated together, one of the first two periods with the highest average efficiency for both of them is 2021:06, and the period with the lowest average efficiency for both of them is 2019:09. DESPC company has the highest average efficiency for both models.

Anahtar Kelimeler

BIST, COVID-19, Efficiency, Financial Performance, DEA Window Analysis

Kaynakça

• Apan, M., Alp, İ. and Öztel, A. (2019). Determination of the efficiencies of textile firms listed in Borsa İstanbul by using DEA-Window analysis. Sosyoekonomi, 27(42), 107-128. https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2019.04.06
• Asmild, M., Paradi, J.C., Aggarwall, V. and Schaffnit, C. (2004). Combining DEA Window analysis with the Malmquist Index Approach in a study of the Canadian Banking Industry. Journal of Productivity Analysis, 21(1), 67-89. http://dx.doi.org/10.1023/B:PROD.0000012453.91326.ec
• Atilla, İ. and Kabataş, Y. (2015). Türkiye’de bilişim sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin finansal performanslarının değerlendirilmesi: Veri Zarflama Analizi uygulaması. Vergi Sorunları Dergisi, 38(327), 166-175.
• Çağlar, A. (2003). Efficiency measurement of municipalities with Data Envelopment Analysis. (Doctoral thesis in Turkish, Hacettepe University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Statistics). Avaliable at https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=ownjlhaoN5UZveRjdNjXiQ&no=0uKgzev2BTDI_98GYJTsHA
• Charnes, A., Clark, C.T. Cooper, W.W. and Golany, B. (1984). A Developmental study of Data Envelopment Analysis in measuring the efficiency of maintenance units in the U.S. Air Forces. Ann Oper Res, 2, 95-112. https://doi.org/10.1007/BF01874734
• Eryiğit, M. (2022). Evaluation of the effect of the Covid-19 pandemic on the financial performances of information technology sector companies traded on Borsa Istanbul with Data Envelopment Analysis. (Master thesis in Turkish, Hacettepe University Department of Statistics). Avaliable at https://acikerisim.hacettepe.edu.tr:8443/server/api/core/bitstreams/11e93aab-57ad-4a02-b8d3-ddeb2ca7067a/content
• Gedik, A. (2020). Ekonomik kalkınmada bilişim sektörünün etkinliği üzerine bir uygulama. Journal of Academic Perspective on Social Studies, 1, 67-83. https://doi.org/10.35344/japss.731827
• Kayalı, R. (2020). Evaluation of performance of the banking sector in Turkey with Data Envelopment Analysis. (Master thesis in Turkish, Gazi University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Statistics). Avaliable at https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=q0M-lmM_4B5oOdibKqQBkw&no=27GsRvaSiwFm9nVoI6QQMQ
• Kılıç, Y. (2020). Borsa İstanbul’da COVID-19 (Koronavirüs) etkisi. Journal of Emerging Economies and Policy, 5(1), 66-77. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1132865
• Küpeli, M. (2015). Determining R&D effıciency of the European Union and candidate countries with Data Envelopment Analysis. (Master thesis in Turkish, Gazi University Department of Statistics). Avaliable at https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=MsV6ozE_Fym7f1jhXy_oxA&no=a7GFbiNlNunxEGFW-ttK3Q
• Matriks. (2022, January 18). Available at https://www.matriksdata.com/website/borsa-istanbul-bist Özcan, M. (2020). BIST teknoloji firmalarının finansal performanslarının Veri Zarflama Analiziyle ölçülmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(102), 55-65. http://dx.doi.org/10.29228/ASOS.40488
• Özdağoğlu, A. (2015). Bilişim sektöründeki şirketlerin etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi ile değerlendirilmesi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 331-340. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/189977
• Özkan, T. (2021). Borsa İstanbul bilişim sektöründe işlem gören işletmelerin etkinliklerinin değerlendirilmesi. Maliye ve Finans Yazıları, 115, 253-268. https://doi.org/10.33203/mfy.845493
• Public Disclosure Platform (PDP). (2021, September 10). Available at www.kap.gov.tr
• Tektüfekçi, F. (2010). İMKB’ye kayıtlı halka açık teknoloji şirketlerinde finansal etkinliğin Veri Zarflama Analizi (VZA) ile değerlendirilmesi. Organizasyonel ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 69-77. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/150950
• Uygurtürk, H. and Yıldız, İ. (2021). İşletmelerin etkinlikleri ile finansal performansları arasındaki ilişki: Bilişim sektörü üzerine bir araştırma. Journal of Productivity, 1, 3-15. https://doi.org/10.51551/verimlilik.655550
• Yeniay, B. (2017). Analysis of dynamic effıciency based on financial performances of Information Sector companies which are treated in Istanbul Stock Exchange (ISE). (Master thesis, Muğla Sıtkı Koçman University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Statistics, Muğla). Available at https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=Q1tCDyacHNYO1-QslQwlLg&no=snEfFpRZMPgSEkdqBVepxw
• Yıldız, A. (2007). İmalat sanayi şirketlerinin etkinliklerinin ölçülmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 91-103. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/287501