GELECEĞİN SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA SAĞLIK OKURYAZARLIK DÜZEYİNİN SAĞLIK ALGISI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yıl 2022, , 255 - 277, 28.01.2022

Yunus Kuloğlu , Kamil Uslu

https://doi.org/10.31671/doujournal.955317

Cited By: 4

Öz

Çalışmamız, gelecekte sağlık alanında çalışacak öğrencilerin sağlık okuryazarlığı düzeylerinin sağlık algıları üzerindeki etkilerini incelemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmanın örneklemini Kasım-Aralık 2020 tarihlerinde Kırklareli Üniversitesi Sağlık Hizmetleri MYO' da okumakta olan 441 öğrenci oluşturmuştur. Öğrencilerin sağlık algısı ve sağlık okuryazarlığı toplam puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı pozitif bir ilişki saptanmıştır. Sağlık okuryazarlığı alt faktörleri ile sağlık algısı alt faktörleri arasındaki korelasyonların düşük ve orta düzeyde istatistiksel olarak anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Regresyon analizi sonucunda sağlık okuryazarlığı alt boyutlarından "bilgileri anlama" ve "uygulama", sağlık algısı alt boyutlarından "sağlığın önemi" ve "öz farkındalık" üzerinde pozitif yönde, "değer biçme" boyutu üzerinde ise negatif yönde istatiksel olarak anlamlı bir etkiye sahip olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Algısı, Sağlık Okuryazarlığı, Sağlık Çalışanları

THE IMPACT OF HEALTH LITERACY ON THE PERCEPTION OF HEALTH IN THE HEALTH WORKERS OF THE FUTURE

Öz

This research has conducted to examine the effect of health literacy levels of students who will work in the field of health in the future on their health perceptions. The sample of the study consisted of 441 students studying at Kırklareli University, Vocational High School of Health Services between November-December 2020. A statistically significant positive correlation has been found between the students' perception of health and their health literacy total score averages. A low and medium statistically significant correlation has been found between health literacy subdimensions and health perception subdimensions. As a result of the analyses carried out, it has been a positive effect on the understanding and the applying information from the sub-dimensions of health literacy, the importance of health and self-awareness from the sub-dimensions of health perception, and a negative effect on the appraisal dimension.

Anahtar Kelimeler

Perception of Health, Health Literacy, Healthcare Workers

Kaynakça

• Açıksöz, S., Uzun, Ş., ve Arslan, F. (2013). Hemşirelik öğrencilerinin sağlık algısı ile sağlığı geliştirme davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Gülhane Tıp Dergisi, (55), 181-187.
• Akça, E., Gökyıldız Sürücü, Ş., ve Akbaş, M. (2020). Gebelerde sağlık algısı, sağlık okuryazarlığı ve ilişkili faktörler. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, 8(3), 630-42.
• Amoah, P. A., Phillips, D. R., Gyasi, R. M., ve Koduah, A. O. (2017). Health literacy and self-perceived health status among street youth in Kumasi, Ghana. CogentMedicine, 4(1), doi:https://doi.org/10.1080/2331205X.2016.1275091
• Aras, Z., ve Bayık Temel, A. (2017). Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği’nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirliğinin değerlendirilmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 25(2), 85-94.
• Ateş, M. (2013). Sağlık sistemleri (2 b.). İstanbul: Beta Basım.
• Aytaç, Ö. ve Kurtdaş, M. Ç. (2015). Sağlık-hastalığın toplumsal kökenleri ve sağlık sosyolojisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(1), 231-250.
• Baker, D. B. (2006). The meaning and the measure of health literacy. Journal of General Internal Medicine, 21(8), 878-883.
• Barber, M. N., Staples, M., Osborne, R. H., Clerehan, R., Elder, C., ve Buchbinder, R. (2009). Up to a quarter of the Australian population may have suboptimal health literacy depending upon the measurement tool: Results from a population-based survey. Health Promotion International, 24(3), 252-261.
• Bilir, N. (2014). Sağlık okur-yazarlığı. Turk J Public Health, 12(1), 61-68.
• Bratucu, R., Gheorghe, I. R., ve Purcarea, R. M. (2014). Cause and effect: the linkage between the health information seeking behavior and the online environment- a review. Journal of Medicine and Life, 7(3), 310-316.
• Brown, S. L., Teufel, J. A., ve Birch, D. A. (2007). Early adolescents perceptions of health and health literacy. Journal of School Health, 77(1), 7-15.
• Callahan, D. (1973). The WHO definition of 'health'. The Hastings Center Studies, 1(3), 77-87.
• Cho, Y. I., Lee, S.-Y. D., Arozullah, A. M., ve Crittenden, K. S. (2008). Effects of health literacy on health status and health service utilization amongst the elderly. Social Science ve Medicine, 66, 1809-16.
• Çayır Yılmaz, M. (2019). Hemşirelik öğrencilerinin sağlık algıları ile fiziksel aktivite düzeyleri. Journal of Human Rhythm, 5(4), 323-338.
• Çiler Erdağ, G. (2015). Sağlığın temel belirleyicisi olarak sağlık okuryazarlığı. A. Ü. Fakültesi, F. Yıldırım, ve A. Keser (Dü) içinde, Sağlık okuryazarlığı. Ankara: Ankara Üniversitesi, Yayın No: 455.
• Çimen, Z., ve Bayık Temel, A. (2017). Kronik rahatsızlığı olan yaşlı bireylerde sağlık okuryazarlığı ve sağlık algısı ilişkisi ve sağlık okuryazarlığını etkileyen faktörlerin incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 33(3), 105-25.
• Demir, E., Saatçioğlu, Ö. S., ve İmrol, F. (2016). Uluslararası dergilerde yayımlanan eğitim araştırmalarının normallik varsayımları açısından incelenmesi. Current Research in Education, 2(3), 130-148.
• Deniz, Ş., Özer, Ö., ve Sonğur, C. (2018). Effect of health literacy on health perception: An application in individuals at age 65 and older. Social Work in Public Health, 33(2), 85-95.
• Diamond, J. J., Becker, J. A., Arenson, C. A., Chambers, C. V., & Rosenthal, M. P. (2007). Development of a scale to measure adults’ perceptıons of health: prelımınary fındıngs. Journal of Psychology, 35(5), 557-61. doi:10.1002/jcop.20164
• Doğan, M., & Çetinkaya, F. (2019). Akademisyenlerde sağlık okuryazarlığı düzeyinin olumlu sağlık davranışlarıyla ilişkisi. Sağlık Bilimleri Dergisi (Journal of Health Sciences), 28(3), 135-41.
• Dost, A., ve Üner, E. (2020). Öğretmenlerin sağlık okuryazarlığı düzeylerinin yükseltilmesi neden önemlidir? IGUSABDER, 12, 475-483. Efteli, E., ve Khorshtd, L. (2016). İki farklı bölüm öğrencilerinin sağlık algılarının karşılaştırılması. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 32(2), 1-10.
• Endeshaw, B. (2021). Healthcare service quality measurement models: A review. Journal of Health Research, 35(2), 106-117.
• Fornell, C., ve Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
• Fregidou-Malama, M., ve Hyder, A. (2011). Health care services marketing in a cross-cultural context:Elekta in Brazil. The 27th IMP Conference, The Impact of Globalization on Networks and Relationship Dynamics. Glasgow, İskoçya: University of Strathclyde.
• Garcia-Codina, O., Juvinyà-Canal, D., Amil-Bujan, P., ve Bertran Noguer, C. (2019). Determinants of health literacy in the general population: results of the Catalan health survey. BMC Public Health, 19(1122), 1-12. doi:https://doi.org/10.1186/s12889-019-7381-1
• Gazmararian, J. A., ve Parker, R. M. (2005). Overview of health literacy in health care. J. G. Schwartzberg, J. B. VanGeest, ve C. C. Wang içinde, Understanding Healh Literacy İmlications for Medicine and Public Health (s. 1). USA: American Medical Association.
• Ghasemi, A., ve Zahediasl, S. (2012). Normality tests for statistical analysis: A guide for non-statisticians. Int J Endocrinol Metabolism, 10(2), 486-489.
• Guerra, E. C., & Shea, J. A. (2007). Health literacy and perceived health status in Latinos and African Americans. Ethnicity & Disease, 31(3), 305-125.
• Gürbüz, S. (2019a). AMOS ile yapısal eşitlik modellemesi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Gürbüz, S. (2019b). Sosyal bilimlerde aracı, düzenleyici ve durumsal etki analizleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hair, J. F., Anderson, R. E., Tatham, R. L., ve Black, W. C. (1992). Multivariate data analysis with readings. (F. Easter, Dü.) New York, United States of America: Macmillan Publishing Company.
• Heide, İ. V., Wang, J., Droomers, M., Spreeuwenbenrg, P., Rademakers, J., ve Uiters, E. (2013). The relationship between health, education, and health literacy: Results from the Dutch adult literacy and life skills survey. Journal of Health Communication, 18, 172-184.
• İbrahimoğlu, Ö., Saray Kılıç, H., ve Mersin, S. (2019). Fabrika çalışanlarının sağlık okuryazarlığı düzeyleri ve etkileyen faktörler: Bilecik İli Örneği. Sağlık ve Toplum, (3), 26-32.
• Ishikawa, H., ve Kiuchi, T. (2010). Health literacy and health communication. BioPsychoSocial Medicine, 4(18), 1-5. https://bpsmedicine.biomedcentral.com/articles/10.1186/1751-0759-4-18 adresinden alındı
• Ishikawa, H., ve Yano, E. (2008). Patient health literacy and participation in the health-care process. Health Expectations, 11(2), 113-122.
• Israel, G. D. (1992). Determining sample size. Florida Cooperative Extension Service, Institute of Food and Agricultural Sciences.
• Jovic-Vranes, A., Bjegovic-Mikanovic, V., ve Marinkovic, J. (2009). Functional health literacy among primary health-care patients: Data from The Belgrade pilot study. Journal of Public Health, 31(4), 490-95.
• Kadıoğlu, H., ve Yıldız, A. (2012). Sağlık algısı ölçeği’nin Türkçe çevriminin geçerlilik ve güvenilirliği. Turkiye Klinikleri J Med Sci, 32(1), 47-53.
• Kaleta, D., Polańska, K., Dziankowska-Zaborszczyk, E., Hanke, W., ve Drygas, W. (2009). Factors influencıng self-perceptıon of health status. Central European Journal of Public Health (CEJPH)., 17(3), 122-27.
• Kanj, M., ve Mitic, W. (2009). Promoting health and development: Closing the implementation gap. 7th Global Conference on Health, (s. 6). Nairobi, Kenya.https://www.who.int/healthpromotion/conferences/7gchp/Track1_Inner.pdf adresinden alındı
• Karaoglu, N., Karaoğlu, K. B., & Yardımcı, H. (2020). Sosyoloji ve tıp öğrencilerinin sağlık algısı ve sağlık kaygısı düzeylerinin karşılaştırılması. Ankara Med Jorunal, 3, 615-628.
• Keskin, H., Akgün, A., ve Koçoğlu, İ. (2016). Örgüt teorisi (1 b.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Keya Rani Das, ve Rahmatullah Imon. (2016). A brief review of tests for normality. American Journal of Theoretical and Applied Statistics, 5(1), 5-12.
• Mack, C. A. (2018). How to write a good scientific paper. Washington USA: Society of Photo-Optical Instrumentation, Engineers Press.
• Malik, M., Zaidi, R. Z., ve Hussain, A. (2017). Health literacy as a global public health concern: A systematic review. Journal of Pharmacology ve Clinical Research, 4(2), 1-7.
• Mishra, P., Pandey, C. M., Singh, U., Gupta, A., Sahu, C., ve Keshri, A. (2019). Descriptive statistics and normality tests for statistical data. Annals of Cardiac Anaesthesia, 22, 67-72.
• Mosadeghrad, A. M. (2013). Healthcare service quality: Towards a broad definition. International Journal of Health Care Quality Assurance, 26(3), 203-219. doi:10.1108/09526861311311409
• Okan, O., Bollweg, T. M., Berens, E.-M., Hurrelmann, K., Bauer, U., ve Schaeffer, D. (2020). Coronavirus-related health literacy: A cross-sectional study in adults during the COVID-19 infodemic in Germany. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(5503), 1-20.
• Osborn, C. Y., Paasche-Orlow, M. K., Bailey, S. C., ve Wolf, M. S. (2011). The mechanisms linking health literacy to behavior and health status. American Journal of Health Behavior, 35(1), 118-128.
• Özdelikara, A., Ağaçdiken Alkan, S., ve Mumcu, N. (2018). Hemşirelik öğrencilerinde sağlık algısı, sağlık anksiyetesi ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Bakırköy Tıp Dergisi, 14, 275-82.
• Özdemir, B., Yıldırım, F., & Hablemitoğlu, Ş. (2015). Aktif yaşlanma için sağlık okuryazarlığı. F. Yıldırım, & A. Keser içinde, Sağlık okuryazalığı (s. 75-90). Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Palumbo, R., Annarumma, C., Musella, M., ve Adinolfi, P. (2018). A recipe for excellence in health care: investigating the relationship between health literacy, self-efficacy, awareness, and health services’ use. Sinergie - İtalian Journal of Management, 36(107), 89-111.
• Panchapakesan, A. (2021). World literacy foundation. Erişim adresi https://worldliteracyfoundation.org/importance-of-health-literacy/
• Pinxten, W., ve Lievens, J. (2014). The importance of economic, social and cultural capital in understanding health inequalities: using a Bourdieu-based approach in research on physical and mental health perceptions. Sociology of Health ve Illness, 36(7), 1095-1110.
• Polat, Ü., Özen, Ş., Bayrak Kahraman, B., ve Bostanoğlu, H. (2015). Factors affecting health-promoting behaviors in nursing students at a university in Turkey. Journal of Transcultural Nursing, 1-7.
• Ratzan, S. C., Filerman, G. L., ve LeSar, J. W. (2000). Attaining global health: Challenges and opportunities. Population Bullletin, 55(1).
• Sağlık Bakanlığı. (2018). Türkiye sağlık okuryazarlığı düzeyi ve ilişkili faktörleri araştırması. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü.
• Schober, P., Christa Boer, ve Schwarte, L. A. (2018). Correlation coefficients: appropriate use and interpretation. Anesthesia ve Analgesia, 126(5), 1763-1768.
• Scott, L. T., Gazmararian, J. A., Williams, M. V., & Baker, D. W. (2002). Health literacy and preventive health care use among medicare enrollees in a managed care organization. Medical Care, 40(5), 395-404.
• Shapiro, S. S., Wilk, M. B., & Chen, H. J. (1968). A Comparative Study Of Various Tests For Normality. Journal of The American Statistical Association, 63(324), 1343-1372
• Shiyanbola, O. O., Unni, E., Huang, Y.-M., ve Lanier, C. (2018). The association of health literacy with illness perceptions, medication beliefs, and medication adherence among individuals with type 2 diabetes. Research in Social and Administrative Pharmacy, (14), 824-30.
• Silva, M. J., & Santos, P. (2021). The ımpact of health literacy on knowledge and attitudes towards preventive strategies against covıd-19: a cross-sectional study. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(5421), 1-12. doi:https://doi.org/10.3390/ijerph18105421
• Simonds, S. (1974). Health education as social policy. Health Education Monograph, 2, 1-25.
• Sorensen, K., Pelikan, J. M., Röthlin, F., Ganahl, K., Slonska, Z., Doyle, G., Fullam, J., Kondilis, B., Agrafiotis, D., Uiters, E., Falcon, M., Mensing, M., Tchamov, K., van den Broucke, S., Brand, H., & HLS-EU Consortium (2015). Health literacy in Europe: Comparative results of the European health literacy survey (HLS-EU). The European Journal of Public Health, 25(6), 1053-58.
• Tabachnick, B. G., ve Fidell, L. S. (2001). Using multivariate statistics (4 b.). Massachusetts, United States ofAmerica: Allyn ve Bacon.
• Tkatch, R., Musich, S., MacLeod, S., Kraemer, S., Hawkins, K., Wicker, E. R., ve Armstrong, D. G. (2017). A qualitative study to examine older adults’ perceptions of health:Keys to aging successfully. Geriatric Nursing, 38(6), 486-95.
• Toçi, E., Burazeri, G., Jerliu, N., Sorensen, K., Ramadani, N., Hysa, B., ve Brand, H. (2014). Health literacy, self-perceived health and self-reported chronic morbidity among older people in Kosovo. Health Promotion International, 30(3), 667-74.
• Tokuda, Y., Doba, N., Butler, J. P., & Paasche-Orlo, M. K. (2009). Health literacy and physical and psychological wellbeing in japanese adults. Patient Education and Counseling, 75, 411-17.
• United Nations. (2015). Universal declaration of human rights. (Y. Ait Kaci, Dü.) Erişim adresi www.un.org:https://www.un.org/en/udhrbook/pdf/udhr_booklet_en_web.pdf
• Uzuntarla, Y., Uzuntarla, F. (2019). Ambalaj atığı toplayan kişilerin sağlık algılarının incelenmesi. Ulusal Çevre Bilimleri Araştırma Dergisi, 2(2), 69-75.
• Vamos, S., Okan, O., Sentell, T., ve Rootman, I. (2020). Making a case for “Education for health literacy”: An international perspective. Int. J. Environ. Res. Public Health, 17(1436), 1-18.
• Weiss, B. D., Hart, G., McGee, D. L., & D'Estelle, S. (1992). Health status of illiterate adults: relation between literacy and health status among persons with low literacy skills. Health Status of Dliterate Adults, 5(3), 257-64.
• WHO. (2013). Health literacy the solid facts. (I. Kickbusch, J. M. Pelikan, F. Apfel, ve A. D. Tsouros, Dü) Copenhagen: WHO Regional Office for Europe.
• Wilson, I. B., ve Cleary, P. D. (1995). Linking clinical variables with health-relatedquality of life. A conceptual model of patient outcomes. JAMA The Journal of the American Medical Association, 273(1), 59-65.
• World Health Organization. (2014). Basic Documents (48 b.). İtaly: WHO.
• Yalnızoğlu Çaka, S., Topal, S., Karakaya Suzan, Ö., Çınar, N., ve Altınkaynak, S. (2017). Hemşirelik öğrencilerin sağlık algısı ile özgüvenleri arasındaki İlişki. Journal of Human Rhythm, 3(4), 199-203.
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46(Özel Sayı), 74-85.
• Yiğitalp, G., Bayram Değer, V., & Çifçi, S. (2021). Health literacy, health perception and related factors among different ethnic groups: a cross-sectional study in Southeastern Turkey. BMC Public Health, (1109), 1-10. doi:https://doi.org/10.1186/s12889-021-11119-7