TERSİNE LOJİSTİK UYGULAMALARININ TÜKETİCİ BAKIŞ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2022, , 235 - 249, 30.07.2022

Süleyman Can Yıldırır , Zafer Sayan

https://doi.org/10.31671/doujournal.999967

Öz

Bu araştırmanın amacı, tüketicilerin tersine lojistik uygulamalarını benimsemesine etki eden faktörlerin tespiti, ekonomik ve ekonomik olmayan özendiricilerin tersine lojistik uygulamaları üzerindeki etkisininin verimliliğini tespit etmektir. Verilerin tesadüfi olmayan örnekleme yöntemlerinden kolayda örneklem yöntemiyle seçilen Türkiye’de yaşayan 18 yaş üstü ve gönüllü tüketiciler ile yüz yüze ve online anket yöntemiyle toplanmıştır. Çalışma sonucunda, tüketicilerin tersine lojistik uygulamalarına katkı ve desteklerinde ekonomik özendirivcilerin etkisi olduğu kadar ekonomik olmayan özendiricilerin de etkisinini olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca çalışmaya katılan tüketiciler yeterli atık toplama tesisi olmadığını, halkın tersine lojistik uygulamaları ile ilgili yeterli bilgi sahibi olmadığı ve konu ile ilgili yasaların yetersiz kaldığını beyan etmişlerdir. Çevreye duyarlı ve tersine lojistik uygulamaları ile ilgili farkındalığı yüksek tüketicilerin benzer kalite ve fiyata sahip ürünler için tersine lojistik uygulayan işletmeleri tercih ettikleri ve gerekirse ederinden daha fazla ücret ödemeye hazır oldukları anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tersine lojistik, Tüketici, Geri Dönüşüm, Farkındalık, Ekonomik Özendirici.

AN EVALUATION OF REVERSE LOGISTICS APPLICATIONS FROM CONSUMER PERSPECTIVE

Öz

The aim of this research is to determine the factors that affect consumers' adoption of reverse logistics applications and the effect of economic and non-economic incentives on reverse logistics applications. The data were collected by face-to-face and online survey method with voluntary consumers over the age of 18 living in Turkey, who were selected by convenience sampling method. As a result of the study, it has been understood that economic incentives as well as non-economic incentives have an effect on the contribution and support of consumers to reverse logistics applications. In addition, the consumers who participated in the study stated that there is not enough waste collection unit in their town, and the public does not have enough information about reverse logistics applications. Besides, according to consumers the laws about reverse logistics are insufficient.

Anahtar Kelimeler

Reverse logistics, Consumer, Recycling, Awareness, Economic incentive

Kaynakça

• Balaban, E. (2020), Tüketicilerin sürdürülebilir ekolojik etiketli ürün satın alma farkındalığı: Gaziantep’te bir alan çalışması, Unpublished Master Thesis, Hasan Kalyoncu University, Gaziantep, Turkey.
• Brito, M.P. and Dekker, R. (2002). “Reverse Logistics: a framework”, Econometric Institute Report EI 2002-38, Erasmus University Rotterdam, pp. 1-19.
• Coskun, A. (2011). Üreticilerin tersine lojistik faaliyetlerini etkileyen faktörler: beyaz eşya sektöründe bir uygulama, Unpublished Master Thesis, Nevşehir Üniversitesi, Nevşehir, Turkey.
• Dale, S.R. and Ronald S.T.L. (1998), “Going bacwards: Reverse logistics trends and practices”, Reverse Logistics Executive Council.
• De Bakker, F. G. (2009), “Book Review: Jennifer Howard-Grenville. Corporate culture and environmental practice: Making change at a high-technology manufacturer”, Organization & Environment, 22 (2), pp. 257-60.
• Demirel, N. Ö. and Gökçen, H. (2008), “Geri kazanımlı imalat sistemleri için lojistik ağı tasarımı: literatür araştırması” Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 23(4), pp. 903-912.
• Fidell, L.S. and Tabachnick, B. (2015), Çok Değişkenli İstatistiklerin Kullanımı, Nobel Yayın ve Dağıtım.
• Gedik, T., Kurutkan, M. N. and Çil, M. (2016), “Yükseköğretim öğrencilerinin işletmelerden yeşil pazarlama beklentileri analizi: düzce üniversitesi örneği”, Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4 (1), pp. 1-22.
• Genevois, M.E. and Dinç, D. (2020), “Design of reverse logistics network for waste tire incineration in cement factories”, Journal of Polytechnic, 1 (1), pp. 1-12.
• Gürlek, M. (2020). “Kişi-çevre uyumu ve kariyer tatmini arasındaki ilişkilerin modellenmesi”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23 (43), pp. 255-281.
• Hair, J. F., Black, B., Babin, B. And Anderson, R.E. (2010), Multivariate data analysis, Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall.
• Karahan, M., Görgün, B. and Oktay, A. (2017), “Üniversite öğrencilerinin yeşil pazarlama ve çevre farkındalık düzeyleri: Fırat Üniversitesi örneklemi”, Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi, IV (2), pp. 57-76.
• Kılınç, E. (2016), Küreselleşme sürecinde yerel ekonomik kalkınma: Gaziantep örneği, Unpublished Master Thesis, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep, Turkey.
• Kılıçoğlu, P. (2005), Türkiye’nin çevre politikalarında sürdürülebilir gelişme, Turhan Kitapevi Yayınları, Ankara, Turkey.
• Kısa, A. (2015). Tersine Lojistik Kapsamında Katı Atık Yönetiminin İncelenmesi: İstanbul Büyükşehir Belediyesinde Bir Alan Çalışması, Unpublished Master Thesis, İstanbul, Turkey.
• Kumar, S. and Putnam, V. (2008), “Cradle to cradle: Reverse logistics strategies and opportunities across three industry sector”. International Journal of Production Economics, 115 (2), pp. 305-315.
• Mary, R. (2016), “Impact of green brand awareness and green brand trust on green brand preference among teenagers in Ernakulam”. International Journal of Research in Commerce & Management, 7 (9), pp. 32-34.
• Mataracı, P. (2017), Sürdürülebilir pazarlama ve tüketici davranışı: çevreyle dost ürün satın alma davranışında çevre bilinci, yaşam tarzı ve ilgilenim düzeyinin etkilerinin belirlenmesi üzerine bir pilot araştırma, Unpublished Doctoral Thesis, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, Turkey.
• Özdemir, Z. (2019), Tüketicilerin organik ürünlerde yer alan eko – etiket işaretleri ile ilgili görüşlerinin belirlenmesi: Adana ili örneklemi, Unpublished Master Thesis, Mersin Üniversitesi, Mersin, Turkey.
• Ozsacmaci, B. (2018), “Yeşil pazarlama faaliyetlerinin yeşil marka farkındalığı ve tüketici satın alma niyeti üzerindeki aracılık etkisi”, Business and Economics Research Journal, 9 (4), pp. 945-960.
• Saba, C. (2019), Sürdürülebilir tüketim bağlamında yeşil tüketim, Unpublished Doctoral Thesis, Ankara Üniversitesi, Ankara, Turkey.
• Sayın, B. (2017), Katı atıklarda tersine lojistik üzerine toplumsal algı: Gaziantep’te bir uygulama, Unpublished Master Thesis, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Gaziantep, Turkey.
• Simão, L. and Lisboa A. (2017), “Green marketing and green brand – The Toyota Case”, Procedia Manufacturing, 12, pp. 183-194.
• Şengül, Ü. (2011), “Tersine lojistik kavramı ve tersine lojistik ağ tasarımı”, Atatürk Ü. İİBF Dergisi, 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, pp. 407-429.
• Taştepe, T. and Aral, N. (2014), “Üniversite öğrencilerinin çevresel bilgi ve tutumlarının incelenmesi”, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3 (4), pp. 142-153.
• Tighazoui, A., Turki, S., Sauvey, C. and Sauer, N. (2019). “Optimal design of a manufacturing-remanufacturing-transport system within a reverse logistics chain”, The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 101 (5-8), pp. 1773-1791.
• Ünüvar, Ş., Kılınç, C., Sarıgök, H. and Şalvarcı, S. (2018), “Turizm öğrencilerinin yeşil ürün tercihinin satın alma niyeti üzerine etkisi”, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6 (1), pp. 20-40.
• Ünver, S., Avcıbaşı, İ.M. and Kızılcık Özkan, Z. (2015), “Üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin çevre tutumu ve farkındalık düzeylerinin belirlenmesi”, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 18 (4), pp. 282-286.
• Wang, Z., Hao, H., Gao, F., Zhang, Q., Zhang, J. And Zhou, Y. (2019), “Multi-attribute decision making on reverse logistics based on DEA-TOPSIS: A study of the shanghai end-of-life vehicles industry”, Journal of Cleaner Production, 214, pp. 730-737.
• Vezir, O.G., (2018), “Tüketicilerin çevre bilinçlerinin çevreye dost ürünler satın alma davranışına etkisi”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (64), pp. 171-182.
• Yaşar, L.D. (2019), “Yeşil pazarlama ve tüketicilerin yeşil ürün satın alma davranışlarının incelenmesi (Van ili örneği)”, Unpublished Master Thesis, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Va, Turkey.
• Yıldız, D. (2013), “Ambalaj atıklarında tersine lojistik uygulaması ve önerileri”, Unpublished Master Thesis, Bilecik, Turkey.
• Yıldız, R. and Göktepe, A.O. (2020), “Müşteriler açısından firmaların yeşil tedarik zinciri yönetimi uygulamalarına yönelik bir saha araştırması”, International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 6 (38), pp. 2157-2167.