SANAYİNİN DİJİTALLEŞMESİ SÜRECİNDE STRATEJİK MALİYET YÖNETİMİ: KAYNAK TABANLI MUHASEBE UYGULAMASI

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 1, 529 - 548, 22.01.2023

Selim Yüksel Pazarçeviren , Aylın Korkmaz Okyay

https://doi.org/10.31671/doujournal.1204220

Öz

Dijital dönüşüm yolculuğunda insan hayatının hemen her alanında dijitalleşme süreci başlamıştır. Sanayinin dijitalleşmesi (Endüstri 4.0) ise, ileri bilgi teknolojilerinin üretim sisteminde kullanılması sayesinde tüm iş yapış biçim ve süreçlerinin akıllı üretime dönüşmesi ile daha hızlı, verimli, kaliteli, esnek üretim gerçekleştirilebilmesidir. Sanayide kullanılan yüksek teknoloji, geliştirilen ileri üretim ve yönetim sistemleri sayesinde yaşanan değişim maliyet sistemlerine olan bakış açısını ve beklentilerini de hiç şüphesiz ki değiştirmektedir. Çünkü dijital dönüşüm, aynı zamanda yeni düşünüş şekillerine geçiş süreci ve bir işin, bir modelin, bir yöntemin, bir bakış açısının dijitalleşme ile farklılaşmasını da kapsamaktadır. Dolayısıyla bu dönüşüm sürecinde stratejik maliyet yönetimi konusunda da yeni ve farklı birtakım yaklaşımlar geliştirilmeli, her alanda olduğu gibi maliyet yönetim sistemleri de teknoloji ile yoğrulup dönüşümü benimsemelidir. Sanayinin dijital dönüşümü ile ilgili işletmelerin en büyük beklentisi verimlilik artışıdır. Dolayısıyla 21. yy.’ın stratejik maliyet yönetim sistemleri, maliyet yönetim çerçevelerini genişletip verimlilik artışını da esas almalıdır. Stratejik maliyet yönetim sistemleri, katlanılan maliyetleri ve bu maliyetlere neyin neden olduğunu çok iyi anlayıp en yüksek verimlilik düzeyine ulaşmayı hedeflemelidir. İşletmeler için artık ürün maliyetlerinin çok daha hassas ve doğru belirlenmesi stratejik bir konudur. Dijital çağın ileri bilgi teknolojileri, ürün maliyetlerinin çok hassas hesaplanabilmesi noktasında büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Bu makalenin amacı, tüm dünyayı etkisi altına alan dijitalleşme sürecinin sanayi alanındaki yansıması olan Endüstri 4.0 ortaya konularak bu değişimin stratejik maliyet yönetimine etkisini ortaya koyabilmektir. Bu amaçla stratejik maliyet yönetim sistemi olarak bir üretim işletmesinde kaynak tabanlı muhasebe uygulamasına yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dijital Dönüşüm, Sanayinin Dijital Dönüşümü, Endüstri 4.0, Stratejik Maliyet Yönetimi, Kaynak Tabanlı Muhasebe

STRATEGIC COST MANAGEMENT IN THE DIGITALIZATION PROCESS OF INDUSTRY: RESOURCE-BASED ACCOUNTING APPLICATION

Öz

The digitalization process has begun in almost every aspect of human life in the digital transformation journey. On the other hand, the digitization of the industry (Industry 4.0), is the ability to realize faster, more efficient, high quality and flexible production by transforming all business ways and processes into smart production thanks to the use of advanced information technologies in the production system. The change experienced thanks to the high technology used in the industry and advanced production and management systems undoubtedly changes the perspective and expectations on cost systems. Because digital transformation, at the same time, includes the process of transition to new ways of thinking, and the differentiation of a business, a model, a method, a perspective with digitalization. Therefore, in this transformation process, it is necessary to develop some new and different approaches in strategic cost management as well, and cost management systems should be kneaded with technology and adopted the transformation, as in every field. The biggest expectation of the enterprises from the digital transformation of the industry is the increase in productivity. Therefore, the strategic cost management systems of the 21st century should expand their cost management frameworks and target the increase in productivity as well. Strategic cost management systems should aim to reach the highest level of efficiency by fully understanding the costs borne and the reasons of these costs. It is now a strategic issue for businesses to determine product costs more precisely and accurately. The advanced information technologies of the digital age provide great convenience in terms of very precise calculation of product costs. The aim of this article is to reveal Industry 4.0, which is the reflection of the digitalization process that affects the whole world in the field of industry, and to reveal the effect of this change on strategic cost management. For this purpose, source-based accounting application is included in a production enterprise as a strategic cost management system.

Anahtar Kelimeler

Digital Transformation, Digital Transformation of Industry, Industry 4.0, Strategic Cost Management, Resource Based Accounting

Kaynakça

• Akyurt, Z. İ., Kuvvetli, Y., ve Deveci, M. (2020). Enterprise resource planning in the age of industry 4.0. T. Paksoy, Ç. G. Koçhan ve S. S. Ali (Ed.), Logistics 4.0: Digital Transformation of Supply Chain Management içinde (178-185. ss.). Florida: CRC Press Taylor & Francis Group
• Al-Mashari, M., Al-Mudimigh, A. ve Zairi, M. (2003). Enterprise resource planning: A taxonomy of critical factors. European Journal of Operational Research, 146(2), 352-364. https://doi.org/10.1016/S0377-2217(02)00554-4
• Ayvaz, E. (2017). Stratejik maliyet yönetimi ve iş zekâsı. AJIT:e Academic Journal of InformationTechnology, 8(28), 7-20.
• Berger, R. (2014). Industry: 4.0 the new industrial revolution: How europe will succeed. Think Act. Beyond Mainstream. Roland Berger strategy consultants GMBH.
• Berger, R. (2015). The digital transformation of industry, The study commissioned by the Federation of German Industries (BDI), Munich https://www.rolandberger.com/publications/publication_pdf/roland_berger_digital_transformation_of_industry_20150315.pdf
• Cooper, R. ve Slagmulder, R. (1998). Strategic cost management. Management Accounting, 14-16. Çetin Gürkan, G. (2019). Dijital dönüşüm ve gelişim. I. Mendeş Pekdemir (Ed.), İşletmelerin Kaçınılmaz Yolculuğu Dijital Dönüşüm içinde (5-28. ss.). İstanbul: Beta Yayınları
• Gersil, A. (2007). Üretim sistemleri ve teknolojilerindeki gelişmelerin ve küreselleşmenin geleneksel maliyet muhasebesine etkileri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 62(04), 107-123.
• Gurawko, J. ve Lawson, R. A. (2007). Selecting the right costing tool for your business needs. The Journal of Corporate Accounting & Finance, 18(3), 21-27.
• Kagermann, H. (2015). Change through digitization- value creation in the age of Industry 4.0. H. Albach, H. Meffert, A. Pinkwart, R. Reichwald (Ed.), Management of Permanent Change içinde ( 23-45. ss.). Wiesbaden: Springer Gabler
• Kagermann, H., Wahlster, W., Helbig, J. (2013). Recommendations for implementing the strategic initiative industrie 4.0. Final Report of the İndustrie, 4(0), 82.
• Kahraman, H. (t.y.). Kendinden organize dijital fabrikalar. Erişim adresi https://www.endustri40.com/kendinden-organize-dijital-fabrikalar/
• Kaplan, R. (1999). Tek maliyet sistemi yeterli değildir. (Çev. F. Öker). Öneri Dergisi, 2(11), 155-160.
• Klingenberg, C., ve Antunes, J. (2017). Industry 4.0: what makes it a revolution. EurOMA 2017, 1-11
• Kumar , A. ve Nagpal, S. (2011). Strategic cost management- suggested framework for 21st century. Journal of Business and Retail Management Research, 5(2), 118-130.
• Merwe, V., ve Keys, D.E. (2002). The case for resource consumption accounting. Strategic Finance, 83(10), 31-36.
• Pazarçeviren, S. Y. (2005). Boya-apre sanayiinde kaynak tabanlı maliyetleme sisteminin tasarım ve uygulaması . Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 47-66.
• Rogers, D. (2020). Dijital dönüşümde oyunun kuralları. (Çev. İ. Büyükdevrim Özçelik). İstanbul: Optimist Yayın. (Orijinal yayın tarihi 2016)
• Rossi, B. (2016). Why cloud technology is central to Industry 4.0. Erişim adresi https://www.information-age.com/cloud-technology-central-industry-4-0-2834/
• Sanayide Dijitalleşme Çalışma Grubu. (2018). Sanayide dijitalleşme çalışma grubu raporu. Erişim adresi https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/04/SanayideDijitallesmeCalismaGrubuRaporu.pdf
• Sezen, H. K. ve Eren Şenaras, A. (2022). Dijitizasyon, dijitalizasyon, dijital dönüşüm kavramlarına ilişkin bir değerlendirme. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 51, 49-59.
• Soyak, A. (2017). Teknolojiye dayalı sanayileşme: Sanayi 4.0 ve Türkiye üzerine düşünceler . Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11, 69-83.
• TÜSİAD, Samsung Türkiye, Deloitte Türkiye, GFK Türkiye. (2016). Türkiye'deki Dijital Değişime CEO Bakışı. Erişim adresi https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/tr/Documents/technology-media-telecommunications/turkiyedeki-dijital-degisime-CEO-bakisi.pdf
• Webber, S., ve Clinton, B.D. (2004). Resource consumption accounting applied: The clopay case. Management Accounting Quarterly, 6(1), 1-14.
• White, L. (2009). Resource consumption accounting: Manager-Focused management accounting. Journal Of Corporate Accounting & Finance, 20(4), 63-77
• Xiao, Y., ve Zeng, Z. (2021). A Construction Method of Intelligent manufacturing System under Industry 4.0 Model. Scientific Programming , 1-10.
• Tse, M., ve Gong, M., (2009). Recognation of idle resources in time-driven activity-based costing and resource consumption accounting models. Journal of Applied Management Accounting Research, 7(2), 41-54.