CİNSİ OLGUNLUĞA ERİŞMEMİŞ PULLU SAZAN (Cyprinus carpio L., 1758)’LARIN KAS, DERİ VE SOLUNGAÇLARINDAKİ AĞIR METAL AKÜMÜLASYON ORANLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2008, Sayı: 017, 19 - 26, 15.12.2008

Kazım Uysal Esengül Köse

Öz

Bu çalışmada, ağırlıklı olarak kaplıca suları ile beslenen Enne Baraj Gölü (Kütahya)’nde yaşayan cinsi olgunluğa erişmemiş pullu sazanların (Cyprinus carpio) kas, deri ve solungacında ağır metal biyoakümülasyon oranları araştırılmıştır. Cu, Zn, Mn, Ni, Fe, Ca, Mg, Cr, Co ve B analizleri İndüktif Eşleşmiş Plazma-Optik Emisyon Spektroskopi (ICP-OES), Cd analizleri ise Atomik Absorbsiyon Spektrofotometri (AAS) ile yapılmıştır. Kas dokunun metal seviyeleri solungaçlardan önemli derecede düşük bulunmuştur (p0.05). Bor, suda magnezyum ve kalsiyumdan sonra üçüncü derecede yüksek konsantrasyona sahipken hiçbir dokuda ölçülebilecek derecede akümüle olmamıştır. Tespit edilen elementlerin dokulara akümülasyon sırası; kasda Ca>Mg>Zn>Fe>Cd, solungaçta Ca>Mg>Zn>Fe>Cd ve deride Ca>Mg>Fe>Zn>Cd olarak bulunmuştur. Bu çalışmada, ağırlıklı
olarak kaplıca suları ile beslenen Enne Baraj Gölü (Kütahya)’nde yaşayan cinsi
olgunluğa erişmemiş pullu sazanların (Cyprinus
carpio) kas, deri ve
solungacında ağır metal biyoakümülasyon oranları araştırılmıştır. Cu, Zn, Mn,
Ni, Fe, Ca, Mg, Cr, Co ve B analizleri İndüktif Eşleşmiş Plazma-Optik Emisyon
Spektroskopi (ICP-OES), Cd analizleri ise Atomik Absorbsiyon Spektrofotometri
(AAS) ile yapılmıştır. Kas dokunun metal seviyeleri solungaçlardan önemli
derecede düşük bulunmuştur (p<0.05). Bor, suda magnezyum ve kalsiyumdan sonra üçüncü
derecede yüksek konsantrasyona sahipken hiçbir dokuda ölçülebilecek derecede
akümüle olmamıştır. Tespit edilen elementlerin dokulara akümülasyon sırası;
kasda Ca>Mg>Zn>Fe>Cd, solungaçta Ca>Mg>Zn>Fe>Cd ve
deride Ca>Mg>Fe>Zn>Cd olarak bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ağır metal, Cyprinus carpio, Enne Baraj Gölü, kas, solungaç, deri

THE COMPARISON OF HEAVY METAL ACCUMULATION RATIOS IN MUSCLE, SKIN AND GILL OF NON-MATURATED COMMON CARP

Öz

In this study, Heavy metal bioaccumulation ratios of muscle, skin and gill of common carp (Cyprinus carpio) in Enne Dame Lake fed with hot spring water (in Kütahya) were investigated. The analyses of Cu, Zn, Mn, Ni, Fe, Ca, Mg, Cr, Co and B were performed with Inductively Coupled Plasma-Optical Emission Spectroscopy (ICP-OES) and Cd with Atomic Absorption Spectrophotometer (AAS). It was found that the metal levels of muscle were extremely lower than gill (p0.05). While B had the third highest concentration followed by Mg and Ca in the water of the lake, it was not encountered in any tissue. The heavy metal accumulation orders were as follows for the tissues: Ca>Mg>Zn>Fe>Cd in muscle, Ca>Mg>Zn>Fe>Cd in gill and Ca>Mg>Fe>Zn>Cd in skin. In this study, Heavy metal bioaccumulation ratios of muscle, skin and
gill of common carp (Cyprinus carpio) in Enne Dame Lake
fed with hot spring water (in Kütahya) were investigated. The analyses of Cu,
Zn, Mn, Ni, Fe, Ca, Mg, Cr, Co and B were performed with Inductively Coupled
Plasma-Optical Emission Spectroscopy (ICP-OES) and Cd with Atomic Absorption
Spectrophotometer (AAS). It was found that the metal levels of muscle were
extremely lower than gill (p<0.05). While
B had the third highest concentration followed by Mg and Ca in the water of the
lake, it was not encountered in any tissue. The
heavy metal accumulation orders were as follows for the tissues: Ca>Mg>Zn>Fe>Cd in muscle,
Ca>Mg>Zn>Fe>Cd in gill and Ca>Mg>Fe>Zn>Cd in skin. 

Anahtar Kelimeler

Heavy metal, Cyprinus carpio, Enne Dame Lake, muscle, gill, skin

Kaynakça

• [1] Çiçek, A. ve Koparal, A. S., “Porsuk Baraj Gölü’nde yaşayan Cyprinus carpio ve Barbus plebejus’da kurşun, krom ve kadmiyum seviyeleri”, Ekoloji Çevre Dergisi, 39: 3-6 (2001)
• [2] Çepel, N., “Ekolojik sorunlar ve çözüm önerileri”, Tubitak Popüler Bilim Kitapları, 183, (2003)
• [3] Keleş, S. ve Göl, C., “Çok fonksiyonlu bir orman çıktısı: Su”, Türkiye Tabiatını Koruma Derneği, Tabiat ve İnsan Dergisi, 1-2: 3-12 (2004)
• [4] Yarsan, E., Bilgili, A. ve Türel, İ., “Van Gölü’ünden toplanan midye (Unio stevenianus Krynicki) örneklerindeki ağır metal düzeyleri”, Türk Veterinerlik ve Hayvancılık Dergisi 24: 93-96 (2000)
• [5] Bat, L., Gündoğdu, A., Yardım, Ö., Zoral, T. ve Çulha, S., “Sinop ili İç Liman Bölgesindeki zooplankton ve bazı ekonomik balıklarda ağır metal düzeyleri”, Sumder (Su Ürünleri Mühendisleri Derneği Dergisi) 25,26: 22-27 (2006)
• [6] Papagiannis, I., Kagalou, I., Leonardos, J., Petridis, D. and Kalfakakou V., “ Copper and zinc in four freshwater fish species from Lake Pamvotis (Greece)”, Environment International, 30: 357-362 (2004)
• [7] Canpolat, Ö., Hazar Gölü’nde yakalanan Capoeta capoeta umbla (Heckel, 1843)’da bazı ağır metal miktarlarının tespiti, Yüksek lisans tezi, Fırat Ünv. Fen Bilm. Ens. Su Ürünleri Temel Bilimleri Anabilim Dalı, 50 (2001)
• [8] Amundsen, P-A, Staldvik J.F., Lukin, A. A., Kashulin A. N., Popava A. O. and Reshetnikov, S. Y., “Heavy metal contamination in freshwater fish from the border region between Norway and Russia”, The Science of the Total Environment 201: 211-224 (1997)
• [9] Cicik, B., “Bakır-Çinko Etkileşiminin Sazan (Cyprinus carpio L.)’nın karaciğer, solungaç ve kas dokularındaki metal birikimi üzerine etkileri”, Çevre ve Ekoloji Dergisi, 12, 48: 32-36 (2003)
• [10] Kalay, M. ve Erdem, C., “Bakırın Tlapia nilotica (L)’da karaciğer, böbrek, solungaç, kas, beyin ve kan dokularındaki birikimi ile bazı kan parametreleri üzerine etkileri”, Tr. J. of Zoology 19: 27-33 (1995)
• [11] Kuşatan, Z. ve Cicik,B., “Clarias lazera (Valenciennes, 1840)’da kadmiyumun solungaç, karaciğer, böbrek, dalak ve kas dokularındaki birikimi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, 2 ,12: 59-66 (2004)
• [12] Karadede,H., Atatürk Baraj Gölü’nde su, sediment ve balık türlerinde ağır metal birikiminin araştırılması, Yüksek lisans tezi, T.C. Dicle Ünv. Fen Bilm.Ens. Biyoloji Anabilim Dalı, 72 (1997)
• [13] Canli, M. and Atli, G., “ The relationships between heavy metal (Cd, Cr, Cu, Fe, Pb, Zn) levels and the size of six Mediterranean fish species”, Environmental Pollution, 121:129-136 (2003)
• [14] Chattopadhyay, B., Chatterjee, A. and Mukhopadhyay, S.K., “Bioaccumulation of metals in the East Calcutta wetland ecosystem”. Aquati. Ecosyst. Health Manage, 5: 191-203 (2002)
• [15] Clearwater, S., “Metals in the aquatic food web: bioavailability and toxicity to fish”. Fact Sheet on Environmental Risk Assecement. Int. Council Mining Met., 6: 1-7 (2002)
• [16] Fernandes, C., Fernandes –F, A., Peixoto, F. and Salgado, A.M., “Bioaccumulation of heavy metals in Liza saliens from the Esmoriz-Paramos coastol lagoon, Portugal”, Ecotoxicology and Environmental Safety, 66, 3: 426-431 (2007)
• [17] Ünlü, E., Cengiz, İ. E., Akba, O. ve Gümgüm, B., Dicle Nehri’ndeki Capoeta trutta Heckel, 1843’da ağır metal birikimi, II. Ulusal Ekoloji ve Çevre Kongresi Bildirileri, 639- 649 (1995)
• [18] Qiao-qiao, C., Guang-wei and Langdon, A., “ Bioaccumulation of heavy metals in fishes from Taihu Lake, China”, Journal of Environmental Sciences, 19:1500-1504 (2007)
• [19] Koyun, M., Enne Baraj Gölü’ndeki (Kütahya) bazı balık türlerinin Helminth Faunası, Doktora Tezi, Uludağ Ünv. Fen Bilm. Ens. Biyoloji Anabilim Dalı, 119 (2001)
• [20] Alam, M.G.M., Tanaka, A., Allinson, G., Laurenson, L, J, B., Stagnitti, F. and Snow, E, T., A comparision of trace element concentrations in cultured and wild carp (Cyprinus carpio) of Lake Kasumigaura, Japan, Ecotoxicology and Environmental Safety, 53, 348-354 (2002)
• [21] Işıklı, B., Demir, A. T., Akar, T., Berber,T., Ürer, M. S., Kalyoncu, C. and Canbek, M., Cadmium exposure from the cement dust emission: A field study in a rural residence, Chemosphere 63: 1546-1552 (2006) [22] Rashed, M, N., Monitoring of evrironmental heavy metals in fish from Nasser Lake, Environment international 27: 27-33 (2001) [23] Özdamar, K., “SPSS ile Biyoistatistik”. Kaan Kitapevi, Yayın No: 3-4, Baskı, ISBN: 975-6787-03-1: 452 (2001) [24] http://www.maden.org.tr /yayinlar/raporlar/borraporu.htm (Türkiye Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği-TMMOB Bor Raporu)
• [25] Uysal, K., Emre, Y. and Köse, E., “The determination of heavy metal accumulation ratios in muscle , skin and gills of some migratory fish species by inductively coupled plasma-optical emission spectrometry (ICP-OES) in Beymelek Lagoon (Antalya/Turkey)’’, Microchemical Journal 90:67-70 (2008)
• [26] Özkurt, Ş., “Çatören ve Kunduzlar (Kırka-Eskişehir) Baraj Göletlerindeki sazanların (Cyprinus carpio L., 1758) dokularında bor birikimi“, Turk J. Biol 24 (2000): 663-676 (2000)
• [27] Butterwick, L., De Oude, D. and Raymond, K., Safety assesment of boron aquatic and terrestial environments. Ekotoxicology and Environmental Safety, 17 (3): 339-371 (1989) [28] Canbek, M., Yetim, M., Uyanoğlu, M., Emiroğlu, Ö. ve Bayramoğlu G., “Porsuk Çayındaki bazı canlılarda ağır metal birikimleri ve bunların toksik etkilerinin araştırılması”, T.C.Osmangazi Üniversitesi Araştırma Fonu Başkanlığı, Fen Bilimleri Proje No: 2000/28, 67 (2002)
• [29] Belgemen, T. ve Akar, N., “Çinkonun yaşamsal fonksiyonları ve çinko metabolizması İle ilişkili genler”, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 57 (3): 161-166 (2004)
• [30] Öztürk, M., Bat, L. ve Öztürk M., Altınkaya Barajı’nda (Samsun) yaşayan Cyprinus carpio L., 1758 türünün çeşitli organ ve dokularındaki bazı ağır metallerin birikimi, II. Ulusal Ekoloji ve Çevre Kongresi Bildirileri, 650-667 (1995)
• [31] Uysal, H., Tunçer, S. ve Yaramaz, Ö., “Gölcük ve Gölmarmara Göllerinde yaşayan C.carpio, S. glanis, A anguilla’da bazı ağır metal düzeylerinin araştırılması”, VIII. Ulusal Biyoloji Kongresi Tebliğleri, İzmir, 2: 444-453 (1986)