3 Principles Followed in Combating Environmental Problems: Polluter Pays – Internalization of Externalities – Extended Producer Responsibility

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 24 - 28, 30.06.2023

Ezgi İncekaş Yorulmaz

Öz

The Industrial Revolution and subsequent production and consumption habits have caused environmental
damage to our world. Generally, it is possible to name the resulting damage as environmental pollution.
Principles come to the fore in selecting tools to be applied in the fight against environmental pollution.
There are many principles to be used in the fight against environmental pollution. It is possible to list the
prominent ones of these principles as the principle of complementarity, the principle of the high level of
protection, the principle of prevention, the precautionary principle, the principle of subsidiarity in service,
the principle of prevention at the source, the polluter pays principle, the principle of extended producer
responsibility and the principle of internalization of externalities. Among these principles, the frequently
applied polluter pays principle, extended producer responsibility principle, and internalization of
externalities principle were examined within the scope of this study.

Anahtar Kelimeler

Environmental pollution, The polluter pays Externalities

Çevre Sorunları ile Mücadelede İzlenen 3 İlke: Kirleten Öder – Dışsallıkların İçselleştirilmesi – Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu

Öz

Sanayi Devrimi ve sonrasında devam eden üretim ve tüketim alışkanlıkları içinde yaşadığımız dünyanın
çevresel açıdan zarar görmesine neden olmuştur. Ortaya çıkan zararı genel bir ifade ile çevre kirliliği
olarak isimlendirmek mümkündür. Çevre kirliliği ile mücadelede uygulanacak araçların seçiminde ilkeler
öne çıkmaktadır. Çevre kirliliği ile mücadelede kullanılacak pek çok ilke bulunmaktadır. Bu ilkelerden
öne çıkanlarını bütünleyicilik ilkesi, yüksek seviyede koruma ilkesi, önleme ilkesi, ihtiyat ilkesi, hizmette
halka yakınlık/aşamalı sorumluluk (subsidiarite)ilkesi, kaynakta önleme ilkesi, kirleten öder ilkesi,
genişletilmiş üretici sorumluluğu ilkesi ve dışsallıkların içselleştirilmesi ilkesi şeklinde sıralamak
mümkündür. Söz konusu ilkelerden sıklıkla uygulanan kirleten öder ilkesi, genişletilmiş üretici
sorumluluğu ilkesi ve dışsallıkların içselleştirilmesi ilkesi bu çalışma kapsamında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çere kirliliği, Kirleten öder, Dışsallıklar

Etik Beyan

Bu araştırma etik kurul izni gerektiren analizleri kapsamadığından etik kurul onayı gerektirmemektedir

Kaynakça

• Armağan, R. (2003). Kamu ekonomisinde dışsallıklar ve dışsallıkların içselleştirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (1), 1-20
• Balın, B. E. (2014). Çevre politikası: İktisadi bir yaklaşım. İstanbul: Derin Yayınları.
• Çokgezen, J. (2007). Avrupa Birliği çevre politikası ve Türkiye. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(2), 91-115.
• Değirmendereli, A. (2002). Mali yükümlülüklerin çevresel amaçlar için kullanılması ve ekolojik vergi reformu (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• EPRS (2015). (2020, 1 Kasım). Understanding waste management: policy challenges and opportunities. Retrieved from: http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2015/559493/EPRS_BRI(2015)559493_EN.pdf.
• Esin, B. (2019). Avrupa Birliği döngüsel ekonomi politikası: Çok düzeyli yönetişim açısından bir analiz (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Avrupa Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• Eskin, F. (2020). Avrupa Birliği’nin döngüsel ekonomi modeli ve Türkiye’de yerel yönetimlerin atık politikası: Konya büyükşehir belediyesi örneği (Yüksek Lisans Tezi). Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Ankara.
• Ferhatoğlu, E. (2003). Avrupa Birliği’nde ortak çevre politikası çerçevesinde çevre vergileri. E-yaklaşım Dergisi, 3, 1-7.
• Kaplan, T. (2014). Metal endüstrisinde atık yönetimi ve Avrupa Birliği ülkeleri ile karşılaştırılması, (Yüksek Lisans Tezi). Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
• Kargı, V. & Yüksel, C. (2010). Çevresel dışsallıklarda kamu ekonomisi çözümleri. Maliye Dergisi, 159, 183-202.
• Kayaer, M. (2013). Bir çevre koruma aracı olarak çevresel vergilerin, sübvansiyonların ve teşviklerin ve dış yardımların kullanılması. Azerbaycanın Vergi Jurnalı, 1, 129-142.
• Keleş, R. & Hamamcı, C. (2005). Çevre politikası. Ankara: İmge Kitapevi.
• Koçan, A., Gültekin, D. G. & Baştuğ, M. (2019). Yeni ekonomi ve iş modelleri: Döngüsel ekonomi ve paylaşım ekosistemleri. Uluslararası Ekonomi Araştırmaları ve Finansal Piyasalar Kongresi, 528-548.
• Moragaa, G., Huysveld, S., Mathieux, F., Blengini, G. A., Alaerts, L. Ve Van Acker, K. (2019). Circular economy indicators: What do they measure. Resources, conservation & recycling, 146, s. 452-461.
• Pearce, D. & Turner, R. K. (1990). Economics of natural resources and the environment. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
• Sezer, Ö. ve Dökmen, G. (2018). Kirleten öder ilkesi çerçevesinde Türkiye’de çevre vergileri ve negatif dışsallıklar sorunu. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 57, 163-181.
• Şenaydın, O. (2018). Türkiye’de katı atıkların kaynağında ayrı toplanmasına ve geri dönüşümün hayata geçirilmesine ilişkin sorunlar ve çözüm önerileri (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ulucak, R. & Erdem, E. (2012). Çevre- iktisat ilişkisi ve Türkiye’de çevre politikalarının etkinliği. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 4 (6), 78-98.
• Veral, S. E. (2018). Atık sorunsalı bağlamında Avrupa Birliği’nin yeni ekonomi modeli olarak döngüsel ekonominin değerlendirilmesi (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.