TÜRKİYE VE AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ ARASINDAKİ TİCARETİN ÇEKİM MODELİ İLE ANALİZİ

Yıl 2022, Sayı: 10, 54 - 61, 03.01.2023

Murat Mere

Öz

1959 yılında tam üyelik başvurusu ile başlayan süreç 1963 tarihinde Ankara anlaşmasının yürürlüğe girmesiyle Türkiye’nin Avrupa Birliği ile olan ilişkisi resmiyet kazanmıştır. Ancak o tarihten günümüze kadar geçen süre de Türkiye Birliğe tam üye olamamıştır. Birliğin dışında olmasına rağmen Avrupa Birliği ülkeleri Türkiye’nin uluslararası ticaretinde önemli bir paya sahiptir. Çalışmada Türkiye ve Birliğe üye ülkeler arasındaki uluslararası ticaret ilişkisi çekim modelinden faydalanılarak test edilmiştir. Türkiye’nin Birlik ülkelerine gerçekleştirdiği ithalat ve ihracat değerlerinin bağımlı değişken olduğu iki farklı model oluşturulmuştur. Ülkelerin gelir seviyeleri, birbirlerine olan uzaklıkları ve 2008 tarihinde gerçekleşen finansal krizin Türkiye’nin dış ticareti üzerine etkilerini görebilmek için bağımsız değişken olarak kullanılmışlardır. Uygulama sonuçlarına göre, oluşturulan her iki modelde de ülkelerin ekonomik büyüklükleri Türkiye’nin ihracat ve ithalatını istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönde etkilemektedir. Türkiye’nin ihracatı ve ithalatı üzerinde mesafe ile ekonomik kriz kukla değişkenleri istatistiksel olarak anlamlı ve negatif yönde etkiye sahiptir. Ayrıca Avrupa Birliği ülkelerinin gelirlerindeki artışların Türkiye’nin hem ihracatı hem de İthalatı üzerindeki etkisinin daha yüksek oranda olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Panel Veri, Türkiye, Avrupa Birliği, Çekim Modeli, Uluslararası Ticaret

Destekleyen Kurum

Yoktur.

Proje Numarası

Yoktur.

Teşekkür

Yoktur.

TURKEY'S TRADE WITH EUROPEAN UNION COUNTRIES AND THE FUTURE OF THE EUROPEAN UNION: EMPIRICAL ANALYSIS WITH THE GRAVITY MODEL

Öz

The process started with the application for full membership in 1959 and with the entry into force of the Ankara Agreement in 1963 when Turkey's relationship with the European Union became official. However, Turkey has not been a full member of the Union since then. Despite being outside the Union, European Union countries have an essential share in Turkey's international trade. In the study, the international trade relationship between Turkey and Union member countries test by using the gravity model. Two different models create in which Turkey's import and export values to the Union countries dependent variables. The countries' income levels, distance from each other, and the 2008 financial crisis (dummy variable) are independent variables. According to the analysis results, the economic size of the countries in both models has a statistically significant and positive effect on Turkey's exports and imports. Distance and economic crisis dummy variables have a statistically significant negative effect on Turkey's exports and imports. In addition, it has been determined that the increase in the incomes of the European Union countries has a higher effect on both exports and imports of Turkey.

Anahtar Kelimeler

Panel Data, Turkey, European Union, Gravity Model, International Trade

Proje Numarası

Yoktur.

Kaynakça

• Akçay, F., & Saygılı, F. R. (2019). Türkiye’nin Bölgesel Ekonomik Örgütlerle İhracatı Üzerine Çekim Modeli Uygulaması: AB Dışında Alternatifler Mümkün mü? Hacettepe Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37(2), 193-214.
• Anderson, J. (1979). A Theoretical Foundation for the Gravity Equation American Economic Review. 69 (1), 106–116.
• Anderson, J. & Wincoop, E. V. (2003). Gravity with Gravitas: A Solution to the Border Puzzle. American Economic Review, American Economic Association, 93(1), 170-192.
• Aysun, A., Öksüzler, O., & Yılgör, M. (2012). Gümrük Birliği’nin Türkiye’nin Dış Ticareti Üzerine Etkisi: Panel Çekim Modeli Uygulaması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 15-26.
• Batra, A. (2006). India’s Global Trade Potential: The Gravity Model Approach. Global Ekonomic Review, 35(3), 327-361.
• Bergstrand, J. H. (1985). The Gravity Equation in International Trade: Some Microeconomic Foundations and Empirical Evidence. Review of Economics and Statistics, 67(3), 474-481.
• Bergstrand, J. H. (1989). The Generalized Gravity Equation Monopolistic Competition, and the Factor-Proportions Theory in International Trade. Review of Economics and Statistics, 71, 143-153.
• Deardorff, A. (1998). Determinants of Bilateral Trade: Does Gravity Work in a Neoclassical World? In J. Frankel (ed.), The Regionalization of The World Economy (pp. 7-32). University of Chicago Press.
• Demir, M. A., & Utkulu, U. (2018, April). Uluslararası Enerji Fiyatlarının Dünya Ticareti Üzerine Etkisi: Panel Çekim Modeli Bulguları. In Proceedings of 4 th SCF International Conference on Economics and Social Impacts of Globalization and Future Turkey-European Union Relations (pp. 74-83).
• Driscoll, J. C., & Kraay, A. C. (1998). Consistent Covariance Matrix Estimation with Spatially Dependent Panal Data. Review of Economics and Statistics, 80(4), 549-560.
• Doğan, B. B., & Tunç, Ş. Ö. (2015). Türkiye’nin Afrika Ülkeleri ile Olan Dış Ticaretinin Belirleyicileri: Panel Çekim Modeli Yaklaşımı. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 7(12), 1-17.
• Emeç, A. S., Kaplan, F., & Koluman, A. (2021). Türkiye İle Afrika Ülkeleri Arasındaki Dış Ticaret Üzerine Bir İnceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(4), 509-520.
• Filippini, C., & Molini, V. (2003). The Determinants of East Asian Trade Flows: A Gravity Equation Approach. Journal of Asian Economics, Elsevier, 14(5), 695-711.
• Greenaway, D. & Milner, C. (2002). Regionalism and Gravity, Scottish Journal of Political Economy, 49(5), 574-585.