DÜNYA DEĞERLER ANKET VERİLERİ İLE TÜRKİYE’DE VERGİ AHLAKININ DEĞİŞİMİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2023, Sayı: 11, 1 - 13, 23.06.2023

Berna Hızarcı Beşer , Ummahan Yiğit Çetin

https://doi.org/10.58627/dpuiibf.1172010

Öz

Bu çalışmada vergi ahlakının belirleyicileri Dünya Değerler Anketinin 2. dalga, 4. dalga, 5. dalga, 6. dalga ve 7. dalga verilerinden yararlanılarak “Eğer fırsatınız olsa vergilemede hile yapar mısınız? sorusuna verilen cevaplar ile değerlendirilmiştir. Ankette vergi ahlakının tespiti için demografik unsurlardan; yaş, cinsiyet, medeni durum, eğitim düzeyi ve mesleki durumdan yararlanılmıştır. Sosyokültürel ve psikolojik unsurlardan ise; dini inanç, demokrasi, devlete duyulan güven, parlamentoya duyulan güven, adalet sistemi ve mahkemelere duyulan güven ve ulusal onur faktörlerinden yararlanılmıştır. 11 unsurdan faydalanılarak vergi ahlakının belirleyen en önemli faktörlerin sosyokültürel ve psikolojik etkenler ile daha fazla ilişkili olduğu söylenebilir. Türkiye'deki vergi ahlak düzeyi üzerinde etkili olan unsurların tespiti için karşılaştırmalar yapılmış olup vergi ahlakını etkileyen faktörlerin tek başına belirleyici bir unsur olmadığı tespit edilmiştir. Vergi ahlakının bahsedilen unsurlardan hepsinden farklı derecede etkilendiği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

DÜNYA DEĞERLER ANKETİ,, VERGİ AHLAKI, VERGİ UYUMU

INVESTIGATION OF THE CHANGE OF TAX ETHICS IN TURKEY WITH WORLD VALUES SURVEY DATA

Öz

In this study, the determinants of tax morale were asked, “Would you cheat in taxation if you had the opportunity?” evaluated with the answers given to the question. Demographic factors for the determination of tax morale in the survey; age, gender, marital status, education level and occupational status were used. As for sociocultural and psychological factors; religious belief, democracy, trust in the state, trust in parliament, trust in the justice system and courts, and national honor factors were used. By making use of 11 factors, it can be said that the most important factors determining tax morale are more related to sociocultural and psychological factors. Comparisons were made to determine the factors affecting the tax morale level in Turkey, and it was determined that the factors affecting the tax morale were not a determining factor alone. It is seen that tax morale is affected differently from all of the mentioned factors.

Anahtar Kelimeler

WORLD VALUE SURVEY, TAX ETHICS, TAX COMPLIANCE

Kaynakça

• Doğan, B. S. (2019). “Türkiye'de Vergi Ahlakını Şekillendiren Etkenler”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, SBE, Maliye Anabilim Dalı, Ankara.
• Feld, L. P., ve Frey, B. S. (2002). “Trust breeds trust: How taxpayers are treated”, Economics of Governance, 3(3), pp.87-99.
• Frey, B. S. (2003). “Deterrence and tax morale in the European Union”, European Review, 11(3), pp.385-406.
• İşıl, A. Y. A. S., ve Saruç, N. T. (2015). “Vergi Kültürü ve Vergi Ahlakı: İtalya-Türkiye”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), ss.177-188.
• Kahriman, H. (2016). Vergiye gönüllü uyum çerçevesinde Türkiye'de Gelir İdaresinin organizasyon yapısı üzerine bir değerlendirme. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(1), 229-250.
• Kaynar Bilgin, H. (2010). “Vergi Ahlâkı ve Türkiye Açısından Bir Değerlendirme”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, SBE, Maliye Anabilim Dalı, Adana.
• Song, Y. ve T. Yarbrough. (1978). “Tax Ethics and Taxpayer Attitudes: A Survey”, Public Administration Review. 38. (5), pp.442-452.
• Tak, A.G., (2020). “Davranışsal iktisat perspektifinden Türkiye'de vergi ahlakının değerlendirilmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, SBE, Maliye Anabilim Dalı, İzmir.
• Torgler, B. (2003). “Tax morale: Theory and empirical analysis of tax compliance”, Unpublished PhD Thesis, Bazel: Universitat Basel.
• Torgler, B. (2004). “Tax Morale in Asian Countries”. Journal of Asian Economics. 15 (2), pp.237-266.
• Torgler, B. (2011). Tax Morale, Eastern Europe and European Enlargement. The World Bank. Policy Research Working Paper,5911, pp.1-41.
• Torgler, B., ve Valev, N. T. (2010). Gender and public attitudes toward corruption and tax evasion. Contemporary Economic Policy, 28(4), pp.554-568.
• Torgler, Benno (2007), Tax Compliance and Tax Morale: A Theoretical and Empirical Analysis, İngiltere: Edward Elgar, Cornwall pp.31-35
• Tosuner, M., ve Demir, İ. C. (2007). Toplumsal bir olgu olarak vergi ahlaki. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), ss.1-20.
• Yurdakul, A. (2013). Vergi ahlâkı ve vergi ahlâkını belirleyen faktörlerin analizi: Bursa ili örneği. Bursa Uludağ Üniversitesi