KİT’LERDE KURUMSAL YÖNETİM ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASINDA İÇ KONTROL VE İÇ DENETİM FAALİYETLERİNİN ROLÜ: BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2016, Sayı: 49, 1 - 28, 28.07.2016

Hüseyin Ergin Seval Kardeş Selimoğlu , Abdulhay Tolkun

Öz

Son yıllarda, ekonomik ve teknolojik alanlardaki
gelişmelere bağlı olarak büyük işletme skandalları ile karşılaşılmıştır. Bu
skandallar ve gelişmeler, işletmeleri daha kontrollü ve daha uzun dönemli
başarılı yönetimler için yönetim kültürlerini yeniden yapılandırmaya
yöneltmiştir. İşte bu noktada kurumsal yönetim, işletmeye değer yaratma
sürecine katkıda bulunmak için gündeme gelmiş bir kavramdır. Buna göre
işletmenin kamu sektörü veya özel sektör işletmesi olması çok da önemli
değildir. Önemli olan, kaynakların güvenilir, etkin ve verimli bir biçimde
kullanılabilmesi için işletmelerde kurumsal yönetim süreçlerini iç kontrol ve
iç denetim ile standartlaştırarak etkin hâle getirmek ve işletmelerin
sürdürülebilirliğini sağlamaktır. Çalışmamızda kurumsal yönetim ilkeleri,
KİT’lerin etkin sürdürülebilirliği açısından ele alınmış ve süreçlerde
standartlaşma sağlamak amacıyla iç kontrol sistemi ve iç denetim faaliyeti
bütünleşik bir yapıyla incelenmiştir. Bu doğrultuda Türkiye’deki KİT’lerde
kurumsal yönetim çerçevesinde, iç kontrol ve iç denetim uygulamalarının
değerlendirilmesine dönük nitel ve nicel yöntemlerden oluşan karma bir
araştırma yapılmıştır. Araştırma sonucunda Türkiye’deki KİT’lerde uluslararası
ölçütlerde iç kontrol, iç denetim faaliyetlerinin bütünleşik bir yapı olarak
uygulanmadığı, kurumsal yönetim rehberinde önerilen konuların gerçek anlamda
hayata geçirilmediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kurumsal Yönetim, Kamu İktisadi Teşebbüsü, İç Kontrol

THE ROLE OF INTERNAL CONTROL AND INTERNAL AUDIT ACTIVITIES IN INCREASING THE EFFICIENCY OF CORPORATE GOVERNANCE IN SOEs: A RESEARCH

Öz

In recent years, large number of business
scandals were seen due to economic and technological developments. These scandals
and developments led businesses to the restructuring of their management
culture for more controlled and longer-term successful managements. At this
point, corporate governance is a concept that used in order to contribute to
the value creation process for the business. Accordingly, the type of business
(whether the public or private sector) is not very important. The important
thing is to increase the effectiveness of the implementation of corporate
governance processess through the standardization of internal control and
internal audit and ensure the businesses’ sustainibility. This will facilitate
the reliable, effective, and efficient use of resources. In our study, the
principles of corporate governance SOEs’ effective sustainability and internal
control system and internal audit activities to ensure standardization in
processes were examined with an integrated structure. Accordingly a mixed
research which has consisting of both qualitative and quantitative methods was
carried out to assessment of internal audit and internal control practices in
the frame of corporate governance in SOEs in Turkey. Results of the research
reveal that internal audit and internal control have not been applied as an
integrated structure in SOE’s in Turkey, and the issues which are suggested in
the corporate governance guidelines have not been brought into action truly.

Anahtar Kelimeler

Corporate Governance, State-Owned Enterprise, Internal Control

Kaynakça

• AICPA.(2007), The Importance of Internal Controls in Financial Reporting and Safeguarding Plan Assets. http://www.aicpa.org/InterestAreas/EmployeeBenefitPlanAuditQuality/Resources/ PlanAdvisories/DownloadableDocuments/Plan_AdvisoryInternalControls-lowres.pdf (17.12.2015)
• Anderson, D. J. ve Eubanks. G. (2015). Leveraging COSO Across the Three Lines of Defense, http://www.coso.org/documents/COSO-2015-3LOD-PDF.pdf (15.12.2015)
• Ard. L. ve Berg. A. (2010). Bank Governance, Crisis Response, Public Policy for the Private Sector, Lessons from the Financial Crisis. Note Number 13. The World Bank Group Financial And Private Sector Development Vice Presidency. http://siteresources.worldbank.org/EXTFINANCIALSECTOR/Resources/Note13_Bank_Governance.pdf (23.11.2015).
• Arens, A.A., Elder, J. R. ve Beasley, M.S. (2012). Auditing And Assurance Services. 14. Edition. England. Pearson Prentice Hall. Pearson Education Limited.
• Bilge S. ve Kiracı M. (2010), Kamu Sektöründe İç Denetim ve İç Denetimin Başarıyla Uygulanmasında Rol Oynayan Faktörler (Kamu İç Denetçileri Üzerine Bir Araştırma), Gazi Kitabevi, Ankara.
• Christiansen. H. (2011). The Size And Composition Of The SOE Sector In OECD Countries. OECD Corporate Governance Working Papers. NO.5. www.oecd.org/daf/corporateaffairs/wp (01.12.015)
• CIPFA ve IFAC. (2013). Good Governance in the Public Sector-Consultation Draft for an International Framework Consultation Draft. http://www.ifac.org/system/files/publications/ files/Good-Governance-in-the-Public-Sector.pdf (05.12.2015).
• Commission of the European Communities. (2006). The European Parliament and the European Court of Auditors Commission Action Plan towards an Integrated Internal Control Framework. {SEC(2005) 49} /* COM/2006/0009 final */.Commission of the European Communities Communication from the Commission to the Council. http://eur-lex.europa.eu/legal-content/ EN/TXT/?uri=celex:52006DC0009. (11.11.2015)
• COSO. (2009). Guidance on Monitoring Internal Control Systems. http://www.coso.org/documents/COSO_Guidance_On_Monitoring_Intro_online 1.pdf, (17.12.2015).
• COSO. (2011). Internal Control—Integrated Framework. http://www.felaban.net /archivos_boletines_clain/archivo20140723210329PM.pdf. (15.12.2015).
• COSO. (2013). COSO Internal Control — Integrated Framework 2013. https://na.theiia.org/standards-guidance/topics/Documents/Executive_Summary.pdf
• Coşkun. Ş. (2005). Kurumsal Yönetim (Yönetişim). Gümrük Dünyası Dergisi. Sayı 46. http://www.gumrukkontrolor.org.tr/Yayinlar/Dergiler/ 46/6.html (01.02.2013).
• Deloitte ve TKYD. (2006). Nedir Bu Kurumsal Yönetim. Kurumsal Yönetim Serisi. http://www.tkyd.org/files/downloads/faaliyet_alanlari/yayinlarimiz/tkyd_yayinlari/nedir_bu_kurumsal_yonetim.pdf. (02.12.2015)
• Eraslan. T. (2012). Kamu İdarelerinde İç Kontrol Sunum Notları. www.erkan karaarslan.org/wp.../11/kamu-idarelerinde-iç-kontrol.pptx (01.02.2013).
• Erdoğan. S. (2009), İç Kontrol Sistemi: Kamu İktisadi Teşebbüsleri İçin İç Kontrol Modeli Önerisi. Planlama Uzmanlığı Tezi. DPT Müsteşarlığı Yıllık Programlar ve Konjonktür Değerlendirme Genel Müdürlüğü. Ankara.
• Ergin. H. (2006). Denetim. Ekspres Matbaası. Kütahya.
• Eroğlu. C. A. (2003). Kurumsal Yönetim İlkeleri Çerçevesinde Kamunun Aydınlatılması. Sermaye Piyasası Kurulu Hukuk İşleri Dairesi. Yeterlik Etüdü. Ankara.
• European Commission. 2014. Possible provisions on state enterprises and enterprises granted special or exclusive rights or privileges. http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2015/january/tradoc_153030.pdf (21.12.2015).
• Forbes Magazine. (2014). The World’s Biggest Public Companies. http://www.forbes.com/global2000/list/#tab:overall (11.12.2015).
• Garitte., J. P. (2003). Sürdürülebilir kurumsal yönetimin şartı "etkinlik" . Activeline Gazetesi No:45. http://www.makalem.com. (05.06.2011).
• Ger. G. (2009). Tüketici Araştırmalarında Nitel Yöntemler Kullanmanın İncelikleri ve Zorlukları. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi. Cilt 1. Sayı 1. İstanbul.
• Gibbs. G. R. ve Celia. T. (2010). How and what to code. onlineqda.hud.ac.uk/Intro_QDA /how_what_to_code.php (13.12.2015).
• Gliem. J.A. ve Gliem R. R. (2003). Calculating, Interpreting, and Reporting Cronbach’s Alpha Reliability Coefficient for Likert-Type Scales. Presented at the Midwest Research-to-Practice Conference in Adult, Continuing, and Community Education, The Ohio State University, Columbus, OH. http://www.ssnpstudents.com/wp/wp-content/uploads/2015/02/Gliem-Gliem.pdf (13.12.2015).
• Güner. M. F. (2009). Kamu İdarelerinin Etkin Yönetiminde İç Kontrol Uygulamalarının Rolü. Maliye Dergisi. Sayı 157. Temmuz-Aralık. Ankara.
• http://www.businessdictionary.com/definition/state-owned-enterprise-SOE.html,
• http://www.coso.org/aboutus.htm (01.12.2015)
• IIA, t.y., About The IIA, https://global.theiia.org/about/about-the-iia/Pages/About-The-Institute-of-Internal-Auditors.aspx (01.11.2015)
• IIAa. (t.y.). Definition of Internal Auditing. https://na.theiia.org/standards-guidancen/mandatory-guidance/Pages/Definition-of-Internal-Auditing.aspx.(12.11. 2015)
• INTOSAI. (2004). Guidelines For Internal Control Standards For The Public Sector. INTOSAI GOV 9100. http://www.issai.org/media/13329/intosai_gov_9100_e.pdf
• Kamu İç Kontrol Standartları Tebliği. (2007). 26.12.2007 tarih ve 26738 sayılı RG.
• Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Bağlı Ortaklıklarının 2014 Yılına Ait Genel Yatırım ve Finansman Programının Tespiti Hakkında Karar. 08.11.2013 tarih ve 28815 sayılı RG
• Kaval. H. (2008). Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (IFRS/IAS) Uygulama Örnekleri ile Muhasebe Denetimi. Gazi Kitabevi. 4. Baskı, Ankara.
• Kenger. E. (2001). Denetim. TC Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurumu. www.ydk.gov.tr, (01.02.2011).
• Kurnaz N., (2006), Kurumsal Yönetim Ekseninde Risk Odaklı İç Denetim: Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi İsletmesinde Risk Odaklı İç Denetim Uygulama Analizi, Doktora Tezi, Kütahya, Dumlupınar Üniversitesi SBE.
• Kurnaz N. ve Çetinoğlu T. (2010). İç Denetim –Güncel Yaklaşımlar. Umuttepe Yayınları. No:33, 1. Basım. İzmit-Kocaeli.
• Kurumsal Yönetim İlkelerinin Belirlenmesine ve Uygulanmasına İlişkin Tebliğ. (2011). SERİ: IV, NO: 56. 30.11.2011 tarih ve 28158 sayılı RG.
• OECD. (2005). OECD Comparative Report on Corporate Governance of State-owned Enterprises. http://www.thepresidency.gov.za/electronicreport/downloads/volume_4/business_ case_viability/BC1_Research_Material/OECD_Comparative_Analysis.pdf (21.12.2015)
• OECD. (2015). G20/OECD Kurumsal Yönetim İlkeleri. http://www.oecd.org/daf/ca/Corporate-Governance-Principles-TUR.pdf (20.12.2015)
• Özmen A. (1999). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Ali Atıf Bir (Ed). T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 1081. AÖF Yayınları No: 601. Eskişehir.
• PWC. (2015). State-Owned Enterprises Catalysts for public value creation? https://www.pwc.com/gx/en/psrc/publications/assets/pwc-state-owned-enterprise-psrc.pdf (01.12.2015)
• The Netherlands Ministry of Finance. (2000). Government Governance Corporate governance in the public sector,why and how?. The Netherlands Ministry of Finance Government Audit Policy Directorate (DAR). http://www.ecgi.org/codes/documents/public_sector.pdf (12.12.2015)
• TKYD. (t.y.). Kurumsal Yönetim Nedir. http://tkyd.org/tr/sss-kurumsal-yonetim-nedir.html (20.12.2015)
• Tolkun A. (2014). KİT’lerde Sürdürülebilir Kurumsal Yönetimin Etkinliğinin Arttırılmasında İç Denetimin Rolü ve Bir Araştırma. Doktora Tezi. Dumlupınar Üniversitesi. Kütahya.
• Tuzcu. A. (2004). Halka Açık Şirketlerde Kurumsal Yönetim Anlayışı İMKB-100 Örneği. Turhan Kitabevi. Ankara.
• TÜSİAD. (2008). Kurumsal Risk Yönetimi. Yayın No. TÜSİAD-T/2008-02/452, Graphis Matbaa Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti., İstanbul.
• Yılancı M. (2003), İç Denetim, Osmangazi Üniversitesi Yayınları No:286, Eskişehir.
• Yıldırım. A.ve Şimşek. H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 6. Baskı. Seçkin Yayıncılık. Ankara.
• Yin. R. K. (2009). Case study research: Design and methods. Fourth edition. Volume 5. Sage Publicition. USA.
• 5018 Sayılı Kamu Malî Yönetimi