LİTOLOJİK VE MORFOLOJİK UNSURLARIN AD VERMEDE ESİN KAYNAĞI OLMA DURUMU ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME: ÇANAKKALE İLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2016, Sayı: 47, 1 - 17, 28.01.2016

Funda Örge Yaşar , Okan Yaşar

Öz

Türklerde çocuklara ad vermeye kaynaklık eden
unsurlar arasında litolojik ve morfolojik unsurlar önemli bir yere sahiptir. Bu
nedenle çocuklara ad vermede litolojik ve morfolojik unsurlardan sıkça
yararlanıldığı görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, Türk ad verme geleneğinde
litolojik ve morfolojik unsurların yerini ortaya koymak, bunlardan hangilerinin
ad vermede esin kaynağı olduğunu sıralamaktır.
Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi
yöntemi kullanılmıştır. Bu çerçevede Türk Dil Kurumu'na ait "Kişi
Adları Sözlüğü"nde yer alan 10.842 ad genel tarama yöntemi ile okunmuş,
araştırma konusuyla ilgili olan adlar içerik çözümlenmesine tabi tutularak
sınıflandırılmıştır. Bununla birlikte İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık
İşleri Genel Müdürlüğü'nden elde edilen verilerden hareketle, Çanakkale İli'nde
01.01.2005-31.12.2014 tarihleri arasında doğan çocuklara litolojik ve
morfolojik unsurlardan esinlenerek verilen kişi adları tespit edilerek bunların
kullanım sıklığının ortaya konulması amaçlanmıştır. Kişi Adları Sözlüğü ve
Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü'nden elde edilen verilerin
incelenmesi sonucunda; litolojik ve morfolojik unsurların Türk ad verme
geleneğinde ve Çanakkale İli özelinde önde gelen esin kaynaklarından biri
olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Litoloji, Morfoloji, Kişi Adları Sözlüğü, Ad Verme Geleneği

Kaynakça

• Aksan, D. (2000). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları No: 439.
• Aydın, A. (2009). Ağrı Civarında Kişi Adları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (13) 1, 227-236.
• Bayraktar, N. (2004). Dil Bilimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Bayraktar, N. (2014). Türkçede Kişi Adlarında Renk Adları. ACTA TURCICA, Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 1-1, 1-15.
• Boz, E. (2004). Türkiye Türkçesinde Kişi Adı Olarak Meyve Adları. AKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 1, 1-14.
• Calp, M. (2014). Kişi Adları Üzerine Dilbilimsel Bir Çalışma (Ağrı İli Örneği). Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 52, 27-49.
• Doğanay, H. (2002). Coğrafyaya Giriş 1: Genel ve Fiziki Coğrafya (7. Baskı). Erzurum: Aktif Yayınları.
• Gülensoy, T. (1991). Türk Kişi Adlarının Dil ve Tarih Açısından Önemi. Türk Dili, Sayı: 565, 3-8.
• Hoşgören, M. Y. (1987). Jeomorfolojinin Ana Çizgileri I. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları No: 3132.
• Kalkandelen, H. (2008). Türkçemizde Kullanılan Kişi Adları. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 2. 57-76.
• Karahan, L.(2009). Türkçede Dinî Anlamlı Bazı Kişi Adlarını Ekle Değiştirme Geleneği. Dil Araştırmaları, Sayı: 4, 17-24.
• Sakaoğlu, S. (2001). Türk Ad Bilimi I Giriş. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 780.
• Temur, Y. (2011). Süs Taşları. SDUGEO E-Dergi, Yıl: 2, Sayı: 1, 9-21.
• Uca, A. (2004). Türk Toplumunda Ad Verme Geleneği. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 23, 145-150.
• Uysal, B. (2012). Alevi İnanç Sisteminde Adlar ve Dil-Kimlik Sistemi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 62, 237-248.
• Yılmaz, Y. ve Konyar, B. (2014). Kırklareli'nde 2013 Yılında Doğan Çocuklara Verilen Adların Özellikleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 1-19.
• Zengin, D. (2014). Türk Toplumunda Adlar ve Soyadları Sosyo-Kültürel ve Dilbilimsel Bir Yaklaşım. Ankara: Kurmay Basım Yayın Dağıtım.
• www.tdk.gov.tr (Erişim Tarihi:15.01.2015)