GİZLİ SINIF ANALİZİ İLE TÜRKİYE’DE KİŞİSEL İNTERNET KULLANIM PROFİLİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2014, XIV. Uluslararası Ekonometri Yöneylem Araştırması ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, 403 - 418, 01.10.2014

Çiğdem Arıcıgil Çilan , Nihat Taş , Muhlis Özdemir

Öz

Gizli Sınıf Analizi’nde gözlenen
tüm değişkenlerin gözlenemeyen gizli bir değişkenin nedeni olduğu kabul
edilmektedir. Gizli değişkeni karakterize edebilmek amacıyla gözlenen
değişkenler arasındaki ilişkilerin yapıları incelenmektedir. Analizde gözlenen
değişkenler arasındaki ilişkinin kaynağı gizli değişkendir. Buna göre gizli
değişkenin kontrol değişkeni olarak belirlenmesi durumunda gözlenen değişkenler
arasındaki ilişkinin koşullu bağımsız olduğu söylenebilir. Analiz gizli sınıf
olasılıkları, koşullu olasılıklar ve üstünlük oranlarının yorumuna
dayanır. 

Bu çalışmada Türkiye İstatistik
Kurumu’nun 2012 yılında düzenlediği “Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım
Araştırması”’nın mikro verileri temel alınmıştır. Araştırmada öncelikle
Türkiye’de internet kullanımının profili tanımsal istatistik ölçülerle
belirlenmiş ve Türkiye’de bireylerin internet kullanım faaliyetlerine göre kaç
sınıfta toplanabileceği Gizli Sınıf Analizi ile incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kategorik Veri Analizi, Gizli Sınıf Analizi, Gizli Sınıf Olasılıkları, Koşullu Olasılıklar

DETERMINING THE PROFILE OF INDIVIDUALS’ INTERNET USAGE IN TURKEY BY LATENT CLASS ANALYSIS

Öz

In the latent class analysis, it
is assumed that each of the observed indicators is caused by the unobserved
indicator or latent variable. The patterns of interrelationships among the
observed indicators are analyzed to inspect the underlying latent variable. The
source of the relationships between the observed variables is assumed to be the
latent variable. The interrelationships among the observed indicators can be
thought as conditionally independent by controlling the determined latent
variable. The analysis depends on the interpretations of the latent class probabilities,
conditional probabilities and the odds ratios.

In this study, the microdata “Information
and Communication Technology (ICT) Usage Survey on Households and Individuals” obtained
from the research of Turkish Statistical Institute in 2012 are used. Firstly,
the profile of internet using in Turkey is determined by using the descriptive
statistics and a set of mutually exclusive latent classes for the individuals’
internet usage activities in Turkey is identified by the latent class analysis.

Anahtar Kelimeler

Categorical Data Analysis, Latent Class Analysis, Latent Class Probabilities, Conditional Probabilities

Kaynakça

• Agresti, A. (1990). Categorical Data Analysis. (1st ed.). Wiley Series in Probability and Mathematical Statistics, Applied Probability and Statistics, John Wiley & Sons, U.S.A.
• Anderson, T. W. (1954). On Estimation of Parameters in Latent Structure Analysis. Psychometrika, 19:1-10.
• Aricigil Cilan, Ç., Acar Bolat, B., Coşkun, E. (2009). Analyzing Digital Divide Within And Between Member And Candidate Countries Of European Union. Government Information Quarterly, 26, 98-105.
• Corrochner, N. & Ordaning, A. (2002). Measuring the Digital Divide: A Framework for the Analysis of Cross-Country Differences. Journal of Information Tecnology, 17, 9-19.
• Cullen, R. (2001). Adressing The Digital Divide. Online Information Review, 25(5), 311-320.
• Cura T. (2009). Yöneticiler için Bilişim Teknolojileri ve Enformasyon Sistemleri. (1. Baskı). Sistem Yayıncılık, İstanbul. Çakır, H. & Topçu, H. (2005). Bir İletişim Dili Olarak İnternet. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 71-96.
• Doğruer, N., Meneviş, İ. & Ramadan, E. (2010). Öğretmen Adaylarının İnternet Kullanımı. International Conference on New Trends in Education and Their Implications, 920-924.
• Dragulanescu, N. G. (2002). Social Impact of the “Digital Divide” in a Central-Eastern European Country. International Information & Library Review, 34, 139–151.
• Dursun, F. (2004). Üniversite Öğrencilerinin İnterneti Kullanma Amaçları. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 1-11.
• Fairlie, R. W., Beltran, D. O., Das, K. K. (2010). Home computers and educational outcomes: Evidence from the NLSY97 and CPS. Economy Inquiry, 48, 771–792.
• Forman, C., Goldfarb, A. & Greenstein, S. (2005). How Did Location Affect Adoption of the Commercial Internet? Global Village vs. Urban Leadership. Journal of Urban Economics, 58, 389–420.
• Goodman, L.A. (1974). The Analysis of Systems of Qualitative Variables When Some of the Variables are Unobservable, Part I-A: Modified Latent Structure Approach. American Journal of Sociology, 79, 1179-1259.
• Goodman, L.A. (1979). On the Estimation of Parameters in Latent Structure Analysis. Psychometrika, 44, 123-128.
• Green, B.F. (1951). A General Solution for the Latent Class Model of Latent Structure Analysis. Psychometrika, 16, 151-166.
• Green, B.F. (1952). Latent Structure Analysis and Its Relation to Factor Analysis. Journal of the American Statistical Association, 47, 71-76.
• Henry, N.W. (1983). Latent Structure Analysis. In S. Kotzand & N.L. Johnson (eds.) Encyclopedia of Statistical Sciences, (pp. 497-504), Wiley, New York.
• Horrigan, J. B., Stolp, C., Wilson, R. H. (2006). Broadband Utilization in Space: Effects of Population and Economic Structure. The Information Society, 22, 341–356.
• İşleyen, F., Bozkurt, S. & Zayim, N. (2008). Tıp Fakültesi Birinci Sınıf Öğrencilerinin Eğitimde İnternet Kullanımı ve E-öğrenim Hakkında Düşünceleri. Akademik Bilişim, 443-446.
• Karaman, K. & Kurtoğlu, M. (2009). Öğretmen Adaylarının İnternet Bağımlılığı Hakkındaki Görüşleri. XI. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, 641-650.
• Köse, S., Gencer, A. S., Gezer, K. (2007). Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Bilgisayar ve İnternet Kullanımına Yönelik Tutumları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 44-54.
• Küçükcankurtaran, E. (2008). Çevre Eğitiminde İnternetin Kullanımı: Çevreye Karşı Olan Sorumluluklarımızın Farkına Varmamızda İnternet Nasıl Etkili Olabilir?. XIII. Türkiye’de İnternet Konferansı Bildirileri
• Lazarfeld, P. F. & Henry, N. W. (1968). Latent Structure Analysis. Houghton Mifflin, Boston.
• McCutcheoun, A.L. (1987). Latent Class Analysis. Sage University Paper Series on Quantitative Applications in the Social Sciences, 7(64), Newbury Park, CA.
• Mestçi, A.. (2007). Türkiye İnternet Raporu 2007. XII. Türkiye’de İnternet Konferansı, 8-10 Kasım 2007, Ankara, 175-183.
• OECD. (2001). Understanding Digital Divide. OECD (Organisation for Economic Co-Operation and Development), Paris
• Öztürk, Ö., Odabaşıoğlu, G., Eraslan, D., Genç, Y., Kalyoncu, Ö. A., (2007). İnternet Bağımlılığı: Kliniği Ve Tedavisi. Bağımlılık Dergisi, 8, 36-41.
• Öztürk, L. (2005). Türkiye’de Dijital Eşitsizlik: Tübitak-Bülten Anketleri Üzerine Bir Değerlendirme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24, 111-131.
• Rodrigez, F. & Wilson E. J. (2000). Are Poor Countries Losing the Information Revolution?. World Bank, The Information for Development Program Working Paper
• Saatçioğlu, Ö. Y. (2006). Sayısal Uçurum: Tanım, Boyutlar Ve Türkiye Açısından Bir Değerlendirme. İşletme İktisat ve Finans, 247, 50-61.
• T. C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı (2011). Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı. Bilgi Toplumu İstatistikleri 2011.
• Tapscott, D. (1998). Growing up Digital: The Rise of the Net Generation. Mc-Graw Hill, New York.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2011). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Anketi 2010
• Uçak, N. & Al, U. (2000). İnternet'te Bilgi Arama Davranışları. Türk Kütüphaneciliği, 14, 3, 317-331.
• Vicente, M. & Lo´pez, A. (2011). Assessing the Regional Digital Divide Across the European Union-27. Telecommunications Policy, 35, 220–237.
• İnternet Bağlantıları Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, (2012), Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu 3. Çeyrek Raporu, [Online] Available: http://www.btk.gov.tr/kutuphane_ve_veribankasi/pazar_verileri/ucaylik12_3.pdf (23.03.2013)
• Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, (2012), Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu 4. Çeyrek Raporu, [Online] Available: http://www.btk.gov.tr/kutuphane_ve_veribankasi/pazar_verileri/ucaylik12_4.pdf (23.03.2013)
• Telekomünikasyon Kurumu İnternet Sektörü ve Türkiye İncelemeleri, (2002), [Online] Available: http://www.tk.gov.tr/kutuphane_ve_veribankasi/raporlar/arastirma_raporlari/dosyalar/internetraporu.pdf (24.03.2013)