2. VİYANA KUŞATMASI SONRASI TÜRK-İNGİLİZ İLİŞKİLERİ

Yıl 2007, Sayı: 18, - , 20.06.2015

Selim Hilmi Özkan

Öz

British’s first relations with Ottoman were fillied on economic and commercial areas. While Ottoman State was fighting the West after the second Viana siega in 1683, England preferred to stay neutral. However, because of the conflicts between England and France. England struggled to finish the war between Ottoman and Austria and to let Austria and were freely against France. British ambassador William Trumbull, known with his political studies rather than his commercial activities made great effort to end the war. On the other hand, although Peget, who was appointed for Trumbull positian and provided reconiliation during the signing of Karlowitz Agreement tried to here England stay neutral, Austria and Venedik didn’t do so. British began to interested in the Ottoman empire and the Middle East to make profit both commercial and politic after the Karlowitz Agreement. İn this term, England was getting inclined to Emparializm. For this aim, England tried to secure Indian commercial way

Anahtar Kelimeler

Turkey, Ottoman, England, II. Viana Siega, Karlowitz

2. VİYANA KUŞATMASI SONRASI TÜRK-İNGİLİZ İLİŞKİLERİ

Öz

İngiltere’nin Osmanlı ile ilk münasebetleri XIV. asrın sonları ile XV. asrın başlarında ticari ve iktisadî alanda olmuştur. İngiltere, Osmanlı Devleti’nin 1683 II. Viyana kuşatmasından sonra batı ile savaştığı dönemde, tarafsız kalmayı tercih etmiştir. Ama buna rağmen, Fransa ile aralarındaki düşmanlıktan dolayı Osmanlı ile Avusturya arasındaki savaşın bitmesi ve Avusturya’nın Fransa’ya karşı daha serbest hareket edebilmesi için büyük gayret göstermiştir. Osmanlı coğrafyasında ticari faaliyetlerden ziyade siyasi çalışmaları ile tanınan İngiliz büyük elçisi William Trumbull (1686–1691) İngiltere’nin menfaatleri icabı savaşın bitmesi için büyük gayret göstermiştir. Trumbull’un yerine atanan ve Karlofça Anlaşmasının imzalanması sırasında arabuluculuk yapan Peget (1692–1702) ise, İngiltere’nin tarafsız kalması için uğraşmış ise de Avusturya ve Venedik tarafı bir tutum izlemiştir. Karlofça antlaşması sonrası dönemde İngiltere, ticari ve siyasi çıkarları için Yakın Doğu ve Osmanlı Devleti ile daha fazla ilgilenmeye başladı. Bu dönemde İngiltere yavaş yavaş emperyalizme kaydı. Bu amaçla da Hindistan ticaret yolunun güvenliğini sağlamaya yöneldi

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Osmanlı, İngiltere, II. Viyana Kuşatması, Karlofça

Kaynakça

• Aksun, Z. N. (1994). Osmanlı Tarihi-II, İstanbul: Ötüken.
• Aktepe, M. (1991) “Amcazâde Hüseyin Paşa”, İ.A., DVY, 3: 8-9.
• Behçeti-al Seyyid İbrahim, Silsiletü’l-Âsafiyy fi Devleti’l-hakaniyeti’l- Osmanniyye, Köprülü Ktp., 9435 II. K. 212.
• Defterdar M. P. (1995). Zübde-i Vekayiât, (Haz. Abdülkadir Özcan), Ankara: TTKY.
• Danişmend, İ. H. (1950). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, İstanbul: Türkiye.
• Kolodzıejczyk, D. (2000) Ottomon –Polish Diplomatic Relations (15th, 18th Century), Brill.
• Kantemir, D. (1980), Osmanlı İmparatorluğu’nun Yükseliş ve Çöküş Tarihi,
• C. III, (Çev. Özdemir Çobanoğlu), Ankara: Kültür Bakanlığı. Kennedy, P. (1998). Büyük Güçlerin Yükseliş ve Çöküşleri, (Çev. B. Karanakçı), Ankara: İş Bankası.
• Kurat, A. N. (1952). Türk İngiliz Münasebetlerine Kısa Bir Bakış, Ankara: TTKY.
• Kütükoğlu, M. (1974). Osmanlı İngiliz İktisadî Münasebetleri, Ankara: Türk
• Kültürü Araştırma Enstitüsü. Kösoğlu, N. (1997). Türk Dünyası Tarihi ve Türk Medeniyeti Üzerine
• Düşünceler, İstanbul: Ötüken. Meram, A. K. (1969). Belgelerle Türk-İngiliz İlişkileri Tarihi, İstanbul: Kitaş.
• Mughul, M.Y. (1974). Kanunî Devri Osmanlıların Hint Okyanusu
• Politikası ve Osmanlı-Hint Müslümanları Münasebetleri, 1517-1538, İstanbul: Fetih.
• Mustafa Naîmâ Efendi, Naîmâ Tarihi, C. 1, İstanbul, 1280, s. 58;
• Palmer, A. (1992). Osmanlı İmparatorluğu Son Üç Yüz Yıl Bir Çöküşün Yeni
• Tarihi, İstanbul: Sabah. Purgstall B. H. (2000). Büyük Osmanlı Tarihi, C, VI, İstanbul: Sabah.
• Quataert, D. (2002). Osmanlı İmparatorluğu 1700-1922, İstanbul: İletişim.
• Râşid Mehmed Efendi(1865), Tarihi Râşid-II, İstanbul.
• Rami Mehmet Paşa, Vekāyi‘-i Musâleha, Millet Kütüphanesi, Reşit Efendi Kısmı, Nr. 685. Refik, A. (1930). Hicri Onikinci Asırda İstanbul Hayatı 1100–1200,
• İstanbul: Devlet Matbaası. Ahmet Refik, Felaket Seneleri, İstanbul, 1332.
• Reşid, A. (1327). Haritalı ve Resimli Mükemmel Tarihi Osmanî, C. II, İstanbul.
• Schreiber, G. (1982). Edirne’den Viyana Kapılarına Kadar Türklerden
• Kalan, İstanbul: Milliyet. Silahdar Fındıklı Mehmet Ağa, Nusretnâme, C-I, (Sad., İ. Parmaksızoğlu), Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 1962.
• Silahdar Fındıklı Mehmet Ağa, Silahdar Tarihi, C. II, Orhaniye Matbaası, stanbul, 1928.
• Stanford, S. (1983). Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, (Çev., M. Harmancı), İstanbul: E Yayınları.
• Uçarol, R.(1995). Siyasi Tarih, İstanbul: Filiz.
• Uşşâkîzâde es-Seyyid İbrâhîm Hasîb Efendi. (2005). Uşşâkîzâde Târihi-I-II, İstanbul: Çamlıca.
• Zülfikar Paşa, Sefaretnâme, s. 15, (Wolfgang Jopst Der esandtschaftsbericht des Zü l-Figar Efendi über die fridensverhandlungen in Wien 1689, Doktora Tezi, Üniversität Wien, Wien, 1980). Makaleler
• Abou el-Haj, R.(1967). “Ottoman Diplomacy At Karlowitz” Journal Of The American Oriental Society, 87/4: 500–520.
• Abou-El-Haj, R (1963). The Reisülküttab And Ottoman Diplomacy At Karlowitz, İstanbul.
• Aktepe, M. M. (1991). “Amcazâde Hüseyin Paşa”, DİA, C. III, İstanbul: DVY.
• Baysun, M. C. (1993) “Mehmet IV”, İ.A., C. VII, İstanbul: MEB.
• Heywood, C. J. (1985). “1689–1698 Yılları Arasında İngiliz-Türk Diplomatik Başbakanlık: 33–41. Türk-İngiliz İlişkileri 1583–1984, Ankara: lgürel, M, (1993). “IV. Mehmet”, DGBİT, C. XI, İstanbul: Çağ.
• Çiçek, K. (2001). “II. Viyana Kuşatması ve Avrupa’dan Dönüş (1683- 1703)”, Türkler-Osmanlı, C. IX, İstanbul: Yeni Türkiye.
• Kodaman, B. (1980). “Avrupa Emperyalizminin Osmanlı İmparatorluğuna
• Giriş Vasıtaları (1838–1914)”, Milli Kültür: 23-33.
• Laçiner, S. (2005). “Türkiye – İngiltere İlişkileri ve İşbirliği İmkanları” http://www. turkishweekly.net/turkce/makale. php?id=68
• Molnar, M. (2001). “Venedik Kaynaklarında Karlofça Antlaşması,
• Diplomasi ve Tören”, Türkler-Osmanlı, 9: 783–791. Molnar, M. (2001). “Karlofça Antlaşması’ndan Sonra Osmanlı-Habsburg
• Sınırı (1699–1701)” Türkler-Osmanlı, C. I, İstanbul: Yeni Türkiye.
• Özcan, A. (2002). “Köprülüzâde Fazıl Ahmet Paşa”, DİA, C. XVI, İstanbul: DVY.
• Şutoy, V. E. (1989). “Osmanlı Devleti’nin 1700–1709 Kuzey Savaşı
• Yıllarındaki Tutumu”, Belleten, 207, 208: 903- 966. Ülker, N. (1989). “XVII. Yüzyılın İkinci Yarısında İzmir’deki İngiliz
• Tüccarına Dair Ticari Problemlerle İlgili Belgeler”, Belgeler, 18: 261–319.