1844 TARİHLİ TEMETTÜAT KAYITLARINA GÖRE KÜTAHYA SANCAĞINA BAĞLI ŞAPHANE KÖYÜNÜN SOSYAL EKONOMİK YAPISI

Yıl 2013, Sayı: 35, - , 20.06.2015

Arzu Baykara Taşkaya

Öz

The social and economic structure of Şaphane village in State of Hüdavendigar(Bursa), Kütahya District, has got 61 home and 395 population . Şaphane village in the year 1261 (Hijri)/1844 (Gregorian) has been used of the income register numbered 17744. The peoples have been lived in this village on agriculture and animal husbandry. İn This village have been grown vetch wheat, barley, melaz. Besides In the period cattle, sheep, goats, have been raised in Şaphane village. Morever these village , mining,beekeeping was important things. Also, there were millers ,sellers of drinking water ,sellers of yoğurt .For one thing , agriculture and animal breeding incomes were given in this study.Finally , private taxes and Aşar (öşür) were studied and their tax were cointed

Anahtar Kelimeler

-

1844 TARİHLİ TEMETTÜAT KAYITLARINA GÖRE KÜTAHYA SANCAĞINA BAĞLI ŞAPHANE KÖYÜNÜN SOSYAL EKONOMİK YAPISI

Öz

Bursa Vilayeti’nin Kütahya Sancağı’nın Gediz Kazasına bağlı Şaphane Köyü, XIX. yüzyılda 61 hane ile 305 nüfusu barındırır. Bizim Şaphane’deki gelir kayıtlarını incelediğimiz defter, Temettüat Defterleri’dir. Bu çalışmada, 1844 Miladi (Hicri 1261)yılında Hüdavendigâr (Bursa) Eyaletinin, Kütahya Sancağı’nın Gediz Kazası'na bağlı bir köyü olan Şaphane’nin 17744 numaralı Temettüat defterinden faydalanılarak, sosyal ve ekonomik yapısını vermeyi amaçlayan bir çalışma yaptık. Bu köydeki nüfus geçimini tarım ve hayvancılıktan sağlamaktadır. Ele aldığımız dönemde köyde buğday, arpa, burçak, melas, darı üretilmektedir. Yine büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık, arıcılık köyde geçim kaynağıdır. Köyde ulaşım ve ziraat işleri için yük ve binek hayvanları yetiştirmektedir. Bunun yanında bölgedeki önemli bir iş kolunu ise madencilik oluşturmaktadır. Aynı zamanda köyün değirmenci, sucu, çerçi esnafı da vardır. Bu arada köyde yaşayan hane reislerinin tarım, hayvancılıktan kazandıkları gelirler hesaplanma yoluna gidilmiştir. Hanelerin ödemiş oldukları aşar(Öşür) ve vergi-yi mahsusa vergileri hesaplanarak gelir kayıtları çıkarılmıştır

Anahtar Kelimeler

Kütahya Sancağı, Gediz Kazası, Şaphane Köyü, Temettüat Kayıtları, Sosyal ve Ekonomik yapı

Kaynakça

• A –Arşiv Belgeleri Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) ML TMT,(Temettüat Defteri) Defter No:17744,Hüdavendigar (Bursa) Livası ,Kütahya Kazası Şaphane Köyü. C.EV, 91, 4514. B-Salnameler
• Hüdavendigar(Bursa) Vilayeti Kütahya Sancağı Salnamesi 1296 ve 1302.1313.1316.1317.1326. C- Kaynak Eserler
• EVLİYA ÇELEBİ ,(1935),Seyahatname, IX Devlet Matbaası, İstanbul.
• SÜLEYMAN SUDİ,(1307), Defter-i Muktesid, I-II-III, İstanbul. D-Araştırma Eserleri
• ÇADIRCI Musa(1991), Çadırcı, Tanzimat döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapıları, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• ELDEM Vedat,(1970),Osmanlı İmparatorluğunun İktisadi Şartları Hakkında Bir Tetkik, Ankara.
• GÜRAN Tevfik (1998). 19. Yüzyıl Osmanlı Tarımı, İstanbul, Eren Yayınları
• KARAL, E, (1988),Osmanlı Tarihi, Cilt. V, Türk Tarih Kurumu ,Ankara.
• KARAMÜRSEL, Ziya,( 1989),Osmanlı Mali Tarihi Hakkında Tetkikler, Ankara.
• KARPAT, Kemal, (2002),Osmanlı Nüfusu(1830-1914),Çev: Bahar Tırnakçı, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
• ORTAYLI İlber,(1985) ,Tanzimat’tan Cumhuriyete Yerel Yönetim Geleneği, İstanbul.
• ORTAYLI İlber,(2000),Tanzimat Dönemi Osmanlı Mahalli İdareleri,(1840–1880),Ankara.
• ŞENER Abdullatif,(1990), Tanzimat Döneminde Osmanlı Vergi Sistemi, İstanbul.
• VARLIK Mustafa Çetin, (2002), “Kütahya,”DİA, Cilt, 26, Ankara, 580–587. E- Makaleler
• AYDIN Mahir, (1990),”Sultan II. Mahmut Döneminde yapılan nüfus Tahrirleri “Sultan II. Mahmut ve Reformları Semineri, İstanbul, 82–97.
• BARKAN Ömer Lütfi (1953), “Tarihî Demografi Araştırmaları ve Osmanlı Tarihi”, Türkiyat Mecmuası, İstanbul: C. X,1
• BARKAN Ö.L (1999),”Türk Toprak Hukuku Tarihinde Tanzimat ve 1274 (1858) tarihli Arazi Kanunnamesi,
• Tanzimat I,Milli Eğitim Bakanlığı, İstanbul, 321-421. BECKER C.H,( 1945 ),“Cizye”, İA, Cilt 3,İstanbul, 123–132.
• ERSAN,Mehmet(2000),“XIII.XIV.Yüzyıllarda Şap Ticareti ve Sebinkarahisar”,Sebinkarahisar I. Tarih ve Kültür
• Sempozyumu – Bildiriler, (30 Haziran – 1 Temmuz 2000), İstanbul ,55 – 61.
• GÜRAN Tevfik (2000), “XIX. Yüzyıl Temettuat Tahrirleri”, Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve istatistik, (Derleyen:
• Halil İnancık, şevket Pamuk),73-94. GÖYÜNÇ, Nejat(1979), Hane Deyimi Hakkında “,İÜEF Tarih Dergisi, Sayı:32 ,Mart 1979, 332–349.
• HINZ Walter, (1990),“İslam’da Ölçü Sistemleri”, Marmara Üniversitesi Türklük Araştırmaları Dergisi, çeviren
• Acar Sevim, S. 5, İstanbul KARAMAN Oktay, “XIX. ve XX. Yüzyılda Giresun ile Çevresindeki Madenler ve Maden İşletmeciliği”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. V, Sayı: 1, (Haziran 2003), 63-74.
• KÜTÜKOĞLU, Mübahat (1995), "Osmanlı Sosyal ve İktisadi Tarihi Kaynaklarından Temettü Defterleri" Belleten, XIX/225, 395–412.
• NEDKOFF Boris Christoff ,(1944),Osmanlı İmparatorluğunda Cizye(Baş Vergisi) ,Belleten, Ankara, C.XVIII,617– 6
• SAYLAN Kemal,(2009), Ordu ve Giresun Yöresinde Madenler ve Maden İşletmeciliği (1860–1914), OTAM, 25 / Bahar 2009),167–182.
• YILDIZ, Hakkı Dursun, (1981-1982), Kütahya’nın Tarihçesi, Atatürk'’ün Doğumunun 100 yılına Armağan, 35-51. F-Tezler
• DEMLİKOĞLU, Uğur,(2007),1845(H.1261)Tarihli Temettüat defterlerine Göre Hüdavendigâr eyaleti Bursa Sancağı
• Domaniç kazasına Bağlı Bozbelen, Durabey,Hisar,Çok,Ilıcaksu, Domur, Bükerler,Çiftlik, Çarşamba Köylerinin İktisadi Ve İçtimai Durumu,Yüksek Lisans Tezi,Kütahya. EFE Hasan,(2008),Domaniç Nefs-i Bozyalak, Karaköy, Saruhanlar, Sarıot Köylerinin Sosyal ve İktisadi Yapısı(1844- 1845),Yüksek Lisans Tezi,Kütahya.
• KAÇAR, Tuncay(2008),Hüdavendigâr Eyaleti Kütahya Sancağı Etraf şehir Nahiyelerinin 1261 (1845) Tarih ve 610,8611,8612,8613,8614,8615 numaralı Temettüât Defterleri Transkripsiyon ve Değerlendirmesi, Yüksek Lisans Tezi, Kütahya.
• KARTAL İsmail, (2006),1845( h. 1261 ) tarihli Temettüât Defterlerine Göre Hüdâvendigâr Eyaleti Dahilinde
• Kütahya Sancağına Tâbî’ Tavşanlı Nahiyesine Bağlı Kuruçay, Çardaklı Ve Bey Karyelerinin Transkripsiyonu ve Edisyon Kritiği Yüksek Lisans Tezi, Kütahya. KÜPELİ Funda, (2007),1845 Yılı Temettüat Defterlerine Göre Simav Kazasının Merkezi, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.