ÜSTÜN YETENEKLİ ÖĞRENCİLERİN OKUL VE ÖĞRETMENE İLİŞKİN METAFORİK ALGILARI

Yıl 2015, Sayı: 46, 67 - 83, 14.10.2015

Üzeyir Ogurlu , Ercan Öpengin , Emine Hızlı

Öz

Bu araştırma, üstün yetenekli öğrencilerin okul ve öğretmen kavramına ilişkin sahip oldukları metaforları ortaya koyma amacına yönelik gerçekleştirilmiştir. Bilim Sanat Merkezine devam eden 103 üstün yetenekli öğrencinin “Okul/Öğretmen ... gibidir, çünkü ...” ifadesine verdikleri cevaplar analiz edilmiştir. Analiz sonucuna göre, üstün yetenekli öğrencilerin okul kavramına ilişkin ürettikleri 48 metaforun 5 farklı kategoride toplandığı görülmüştür. Benzer şekilde öğretmen kavramıyla ilgili üstün yetenekli öğrencilerin ürettikleri 51 metaforun 5 farklı kategoride toplandığı görülmüştür. Öğrencilerin okul metaforları en fazla “huzur veren koruyucu bir ortam” kategorisinde toplanırken; öğretmenlerle ilişkin metaforlar ise “koruyan destekleyen kişi” kategorisinde toplanmakta olduğu görülmüştür. Ki kare testi sonucunda üstün yetenekli kız ve erkek öğrencilerin okul kavramıyla ilgili kavramsal kategorilerinde farklılık görülürken öğretmen kavramıyla ilgili herhangi bir farklılık bulunmamıştır. Okul türüne göre hem okul hem de öğretmen kavramına yönelik anlamlı bir farklılığa rastlanmamıştır. Öğrencilerin genellikle olumlu öğretmen ve okul metaforlarına sahip oldukları ve okul ile öğretmen algılarının benzerlik gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Üstün Yetenekli Öğrenciler, Okul, Öğretmen, Metafor

Metaphorical Perceptions of Gifted Students Related to School and Teacher

Öz

This research was aimed to reveal the metaphors that gifted students had regarding the concept of schools and teachers. In the study, responses of 103 gifted students, attended Art and Science Center, to ‘School/Teacher is like … because …’ were analyzed. The analysis results showed that 48 metaphors regarding school were gathered under 5 different conceptual categories. Similarly, 51 metaphors regarding teacher were also classified 5 different conceptual categories. Most of the metaphors regarded to school were gathered under the “peaceful and protective environment” category; and most of the metaphors about teachers were under the “supportive and protecting person” category. According to Chi-Square analysis, differences were found in conceptual categories related to school for gifted boys and girls, but there were no differences about teacher conceptual categories in terms of gender. No significant difference in school and teacher was observed according to the attended school type. The findings showed that generally the perception of students towards to school and teachers are both positive

Anahtar Kelimeler

Gifted Students, School, Teacher, Metaphors

Kaynakça

• Archambault, F. X., Westberg, K. L., Brown, S. W., Hallmark, B. W., Zhang, W., & Emmons, C. L. (1993). Classroom practices used with gifted third and fourth grade students. Journal for the Education of the Gifted, 16, 103-119.
• Arıkan, E.E., & Ünal, H. (2015). Gifted students’ metephor images about matematics. Educational Research and Reviews, 10(7), 901-906.
• Balcı, A. (1999). Metaphorical images of school: school perceptions of students, teachers and parents from four selected schools in Ankara, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Baker, J. A., Bridger, R., & Evans, K. (1998). Models of underachievement among gifted preadolescents: The role of personal, family, and school factors. Gifted Child Quarterly, 42, 5-15.
• Benbow, C. P., & Stanley, J. C. (1996). Inequity in equity: How “equity” can lead to inequity for high-potential students. Psychology, Public Policy, and Law, 2, 249-292.
• Ben-Peretz, M., Mendelson, N., & Kron, F. W. (2003). How teachers in different educational context view their roles. Teaching and Teacher Education, 19(2), 277-290.
• Betts, J. R., Zau, A. C., & Rice, L. A. (2003). New insights into school and classroom factors affecting student achievement. San Francisco: Public Policy Institute of California.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (Onüçüncü baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Cerit, Y. (2006). Öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin okul kavramıyla ilgili metaforlara ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(3), 669–699.
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
• Collins, J. (2001). The education of gifted children: Inquiry into the education of gifted children. Canberra, ACT: Senate Employment, Workplace Relations, Small Business and Education References Committee.
• Colangelo, N., Assouline, S.G., & Gross, M.U.M. (2004). A Nation deceived: How schools hold back America’s brightest students (V.II.). Iowa City: University of Iowa.
• Clark, B. (2008). Growing Up Gifted (7th Ed.). New York: Merrill.
• Clinkenbeard, P. R. (2012). Motivation and gifted students: Implications of theory and research. Psychology in the Schools, 49(7), 622-630
• Cramond, B., & Martin, C. E. (1987). Inservice and preservice teachers' attitudes toward the academically brilliant. Gifted Child Quarterly, 31, 15-19.
• Croft, L. J. (2003). Teachers of the gifted: Gifted teachers. In N. Colangelo & G. Davis (Eds.), Handbook of gifted education (3rd ed., pp. 558-571). Boston, MA: Allyn & Bacon.
• Csikszentmihalyi, M., Rathunde, K., & Whalen, S. (1993). Talented teenagers: The roots of success and failure. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
• Çelikten, M. (2006). Kültür ve öğretmen metaforları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 269-283.
• Çuhadar, A. & Sarı, M. (2007, Haziran). Göç yollarında eğitim: İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okula ilişkin algılarının göç bağlamında değerlendirilmesi. Sosyal Bilimler Kongresi’nde sunulan bildiri, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Demir, C. E. (2007). Metaphors as a reflection of middle school students’ perception of school: A cross cultural analysis. Educational Research and Evaluation, 13(2), 89-107.
• Dönmez, Ö. (2008). Türk eğitim sisteminde kullanılan yönetici metaforları (Kayseri ili örneği). Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Eder, F. (1989). Das Schul- und Klassenklima in der Wahrnehmung hochleistungsdisponierter Schüler [The school and classroom climate as perceived by highly gifted students]. Zeitschrift für Pädagogische Psychologie, 3, 109-122.
• Feldhusen,J. F., & Kroll, M. D. (1991). Boredom or challenge for the academically talented in school. Gifted Education International, 7, 80-81.
• Gallagher, J., Harradine, C.C., & Coleman, M.R. (1997). Challenge or boredom? Gifted students' views on their schooling. Roeper Review, 19(3),132-136.
• Gentry, M., Gable, R.K., & Springer, P. (2000). Gifted and nongifted middle school students: Are their attitudes toward school different as measured by the new affective instrument, My Class Activities. . .? Journal of the Education of the Gifted, 24, 74–96.
• Gottfried, A. E., & Gottfried, A. W. (1996). A longitudinal study of academic intrinsic motivation in intellectually gifted children: Childhood through early adolescence. Gifted Child Quarterly, 40, 179 – 183.
• Olszewski-Kubilius, P. M., Kulieke, M. J., & Krasney, N. (1988). Personality dimensions of gifted adolescents: A review of the empirical literature. Gifted Child Quarterly, 32, 347 – 52.
• Inbar, D. E. (1996). The free educational prison: Metaphors and Images. Educational Research, 38 (1), 77-92.
• Kanevsky, L., & Keighley, T. (2003). To produce or not to produce? Understanding boredom and the honor in underachievement. Roeper Review, 26, 20-28.
• Karnes, F. A., & Whorton, K. E. (1988). Attitudes of intellectually gifted youth toward school. Roeper Review, 10, 173-175.
• Kaya, F., Erdoğan, R., & Çağlayan, Y. (2014). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin okul yaşam kaliteleri ve arkadaşlık ilişkilerinin karşılaştırılması. Türk Üstün Zekâ ve Eğitim Dergisi, 4(2), 107-125.
• Kunkel, M. A., Chapa, B., Patterson, G., & Walling, D. D. (1992). Experiences of giftedness: "Eight Great Gripes" six years later. Roeper Review, 15, 10-14.
• Kunt, K., & Tortop, H. S. (2013). Türkiye’deki üstün yetenekli öğrencilerin bilim ve sanat merkezlerine ilişkin metaforik algıları. Üstün Yetenekliler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(2), 117-127.
• Larson, R. W, & Richards, M. H. (1991). Boredom in the middle school years: Blaming schools versus blaming students. American Journal of Education, 99, 418-443.
• Levent, F. (2011). Üstün yetenekli çocukların hakları. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Levine, P. M. (2005). Metaphors and images of classrooms. Kappa Delta Pi Record, 41(4), 172-175.
• Maker, C., & Nielson, A. (1995). Teaching models in education of the gifted (2nd ed.). Austin, TX: Pro-Ed.
• McCall R. B., Evahn, C., & Kratzer, L. (1992). High school underachievers: What do they achieve as adults? Newbury Park, CA: Sage.
• McCoach, D. B., & Siegle, D. (2003). Factors that differentiate underachieving gifted students from high-achieving gifted students. Gifted Child Quarterly, 47, 144 – 154.
• MEB. (2007). “Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesi”, Tebliğler Dergisi, 2593.
• Megay-Nespoli, K. (2001). Beliefs and attitudes of novice teachers regarding instruction of academically talented learners. Roeper Review, 23(3), 178-182.
• Mertol, H., Doğdu, M., & Yılar, B. (2013). Üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerin sosyal bilgiler dersine ilişkin metaforik algıları. Üstün Yetenekliler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(2), 176-183.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Nalçacı, A., & Bektaş, F. (2012). Öğretmen adaylarının okul kavramına ilişkin algıları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(1), 239-258.
• Ocak, G., & Gündüz, M. (2006). Eğitim fakültesini yeni kazanan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine giriş dersini almadan önce ve aldıktan sonra öğretmenlik mesleği hakkındaki metaforlarının karşılaştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 293-310.
• Özdemir, M. (2012). Lise öğrencilerinin metaforik okul algılarının çeşitli değişkenler bakımından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(163), 96-109.
• Özdemir, M. ve Kalaycı, H. (2013). Okul bağlılığı ve metaforik okul algısı üzerine bir inceleme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(4), 2125-2137.
• Plucker, J. A., & Mclntire, J. (1996). Academic survivability in high-potential, middle school students. Gifted Child Quarterly, 40, 7- 14.
• Plucker, J. A., Robinson, N. M., Greenspon, T. S., Feldhusen, J. F, McCoach, D. B., & Subotnik, R. E. (2004). It's not how the pond makes you feel, but rather how high you can jump. American Psychologist, 59, 268-269.
• Rimm, S. (1995). Why bright kids get poor grades and what you can do about ıt. New York: Crown.
• Roznowski, M., Reith, J., & Hong, S. (2000). A further look at youth intellectual giftedness and its correlates: Values, interests, performance and behaviour. Intelligence, 28, 87-113.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetim, 14(55), 459-496.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (2), 281-326.
• Saban, A., Koçbeker, B. N., & Saban, A. (2007). Prospective teachers’ conceptions of teaching and learning revealed through metaphor analysis. Learning and Instruction, 17(2), 123-139.
• Sisk, D. A. (1988). The bored and disinterested gifted child: Going through school lockstep. Journal for the Education of the Gifted, 11, 5-18.
• Taşdemir, A. & Taşdemir, M. (2011). Öğretmenlik ve öğretim süreci üzerine öğretmen metaforları. 2nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications,785-794. Antalya-Turkey.
• Taymaz, H. (2009). Okul yönetimi (9. basım). Ankara: Pegem Akademi.
• Toker-Gökçe, A., & Bülbül, T. (2014). Okul bir insan bedenidir: meslek lisesi öğrencilerinin okul algılarına yönelik bir metafor çalışması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4, 63-88.
• Tomlinson, C. A., Tomchin, E. M., Callahan, C. M., Adams, C. M., Pizzat-Tinnin, P., Cunningham, C. M., Moore, B.; Lutz, L., Roberson, C., Eiss, N.; Landrum, M.; Hunsaker, S.; Imbeau, M. (1994). Practices of preservice teachers related to gifted and other academically diverse learners. Gifted Child Quarterly, 38(3), 106-114.
• Tortop H.S. (2013) Öğretmen adaylarının üniversite hocası hakkındaki metaforları ve bir değerlendirme aracı olarak metafor. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3 (2), 153-160
• VanTassel-Baska, J., & Stambaugh, T. (2006). Comprehensive curriculum for gifted learners (3rd ed.). Boston: Pearson, Allyn, & Bacon.
• Van Tassel-Baska, J., & Olszewski-Kubilius, P. (1989). Patterns of influence on gifted learners. New York: Teachers College, Columbia University.
• Westberg, K. L., Archambault, F. X., Jr., Dobyns, S. M., & Salvin, T. (1993). An observational study of instructional and curricular practices used with gifted and talented students in regular classrooms (Research Monograph 93104). Storrs: University of Connecticut, The National Research Center on the Gifted and Talented.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Basım) Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Yob, I. M. (2003). Thinking constructively with metaphors. Studies in Philosoph and Education, 22, 127-138.