Tahmis of Karamanlı Nizami to Hafız of Shiraz

Yıl 2020, Sayı: 65, 50 - 65, 24.07.2020

Hasan Ekici

Öz

Karamanlı Nizami is a divan poet lived in the 15th century. The divan is the only known work of Nizami that consists of Persian poems. One of these poems is tahmis that Nizami wrote a seven poetry poem by Hafız-ı Şirazi who is a peak poet in Persian Literature. This is a verse created by adding the same meter, rhyme, three verses in front of a previous verse. Classical Turkish poets wrote tahmis to their favorite poets and even their poems. Nizami's Independent Persian Poems Section has a tahmis written to Şirazi's ode. Based on this tahmis in our study, Nizami's approach to Şirazi's poetry and interpretation was examined and his skill to say poetry in the Persian language was tried to be understood. The first section of the article has information about tahmis which is a popular verse form in Classical Turkish Literature. While the second section gives information about tahmis in Nizami's Independent Persian Poems Section translated by Haluk İpekten, in the third section this poem was translated and presented to benefit of the world of science.

Anahtar Kelimeler

Karamanlı Nizami, Diwan, Hafiz of Shiraz, Persian Poem, Tahmis

Karamanlı Nizâmî’nin Hâfız-ı Şirâzî Tahmisi

Öz

Karamanlı Nizâmî, XV. yüzyılda yaşamış bir divan şairidir. Şairin bilinen tek eseri olan Divanı’nın sonunda Farsça şiirler bulunmaktadır. Bu Farsça şiirlerden biri de Karamanlı Nizâmî’nin Fars edebiyatının zirve şairlerinden Hâfız-ı Şirâzî’nin yedi beyitlik bir gazeline yazdığı tahmistir. Tahmis, önceden yazılmış bir manzumenin beyitlerinin önüne aynı vezin, kafiye ve muhtevada üçer mısra eklenerek oluşturulan bir nazım şeklidir. Klasik Türk şairleri beğendikleri, etkilendikleri şairlere, bazen de kendi şiirlerine tahmisler yazmışlardır. Karamanlı Nizâmî Divanı’nın müstakil Farsça şiirler bölümünde Hâfız-i Şirâzî’nin gazeline yazdığı bir tahmis bulunmaktadır. Çalışmamıza konu olan bu tahmisten hareketle Karamanlı Nizâmî’nin Hâfız-ı Şirâzî’nin şiirine yaklaşımı ve şiirini yorumlayış tarzı irdelenmiş ve XV. yüzyılda yaşamış bir şair olan Karamanlı Nizâmî’nin Farsça şiir söylemedeki becerisi belirlenmeye çalışılmıştır. Bu makalede birinci bölümde klasik Türk edebiyatında çokça kullanılan nazım şekillerinden biri olan tahmis hakkında bilgi verilmiştir. İkinci kısımda Haluk İpekten tarafından neşredilen Karamanlı Nizâmî Divanı’ndaki müstakil Farsça şiirler bölümünde yer alan tahmis, şekil ve muhteva özellikleriyle incelenmiş, üçüncü bölümde ise bu manzume tercüme edilerek ilim dünyasının istifadesine sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Karamanlı Nizâmî, , Divan, , Hâfız-ı Şirâzî, Farsça Şiir

Kaynakça

• Altınışık, M. E. (2016). Tîgî’nin tahmisi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3, 247-256.
• Bilgin, A. A. (2001). Karamanlı Nizâmî. TDV İslam ansiklopedisi içinde (C. 24, ss. 453-454).
• Cengiz, H. E. (2011). Divan şiirinde musammatlar [Özel sayı]. Türk Dili, 415-416
• Dilçin, C. (2016). Örneklerle Türk şiir bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Dîvân-ı Nizâmî Karamânî, Atıf Efendi Kütüphanesi 2054/2, 104b-105a vr.
• Dîvân-ı Nizâmî Karamânî, Millet Kütüphanesi Ali Emirî Efendi Manzum Eserler 451, 33b-34a vr.
• Dîvân-ı Nizâmî Karamânî, Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi 3298. 12b-13a vr.
• Erdoğan, M. (1997). Türk edebiyatında muhammes 1.cilt. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Gölpınarlı, A. (1954). Hâfız (hayatı, sanatı, eseri). İstanbul: Varlık Yayınları.
• Görer, D., & Alıcı, G. (2017). Hâfız-ı Marʽaşî ve Divanındaki tahmisler. International Journal of Language Academy, 5(3), 35-47.
• Gültekin, İ. (2013). Nazire geleneğinden metinlerarasılığa üç şiirin söyledikleri. Turkish Studies , 8(1), 1511-1537.
• https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-78354/divanlar.html (06.11.2019).
• http://www.yazmalar.gov.tr/ (02. 10. 2019).
• http://www.vajehyab.com/ (14. 10. 2019).
• İpekten, H. (1974). Karamanlı Nizâmî hayatı, edebi kişiliği ve Divanı. Ankara: Sevinç Matbaası.
• İpekten, H. (1999). Eski Türk edebiyatı nazım şekilleri ve aruz. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kanar, M. (2011). Hafız Divanı 1-2. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kanar, M. (2013). Farsça-Türkçe sözlük. İstanbul: Say Yayınları.
• Pala, İ. (1989). Ansiklopedik Dîvân şiiri sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Sevgi, A. (2009). Bâkî’nin “ancak” redifli gazeline yazılan tahmis ve tesdisler [Özel sayı]. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 39, 385-393.
• Seyidov, F. (2012). Fuzûlî gazellerine yazılan tahmis ve nazireler. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 8, 147-155.
• Suzan, Y. (2010). Arap şiirinde bir nazım türü: Tahmîs. E-Şarkiyat İlmî Araştırmalar Dergisi, 3, 54-68.
• Taş, B. (2019). Hâfız şârihlerine göre Şirazlı Türk. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(1), 262-274.
• Yılmaz, O. (2013). Necâtî Beg’in Farsça şiirleri. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 11, 273-291.