Afrika'nın Balkanlaşması: Angola Örneği

Yıl 2020, Sayı: 66, 97 - 113, 26.10.2020

Hasan Aydın

Öz

Balkanlaşma kavramı literatürde bir ülke ya da bölgedeki istikrarsızlaşma ve/veya parçalanma süreçlerini ifade etmek için kullanılmaktadır. Sömürgecilik döneminin başlangıcından günümüze kadar uzanan süre zarfında, Afrika söz konusu süreçlerden en fazla muzdarip olan kıta durumundadır. Berlin Batı Afrika Konferansı’nın düzenlenmesi ve Soğuk Savaş rekabetinin kıtaya uzanması gibi gelişmeler Afrika’nın istikrarsızlaşmasını hızlandırmış, diğer bir ifadeyle bu kıtanın Balkanlaşmasına yol açmıştır. Bahsi geçen dönemlerde Angola’da yaşananlar kıtanın Balkanlaşmasının en önemli örneklerindendir. Bu nedenle, bu çalışmada, Afrika’nın Balkanlaşmasına yol açan faktörler Angola örneği üzerinden incelenecek, kıtanın Balkanlaşmasında küresel aktörlerin tarihi rolü ortaya konulacaktır. Çalışmada, bu kapsamda, neden-sonuç ilişkisine dayanan bir yöntem benimsenmiş, çeşitli bilimsel veriler, kitaplar, makaleler, internet kaynakları, resmî belge ve raporlardan yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Afrika, Balkanlaşma, Angola, Sömürgecilik, Soğuk Savaş

Balkanization of Africa: The Example of Angola

Öz

The concept of Balkanization is used in the literature to express destabilization and/or fragmentation processes in a country or region. During the period from the beginning of the colonial period to the present day, Africa is the continent that suffers the most from these processes. Developments such as organizing the Berlin West Africa Conference and extending the Cold War competition to the continent have accelerated the instability of Africa, in other words, this has led to the Balkanization of the continent. What happened in Angola in the mentioned periods is one of the most important examples of the continent's Balkanization. Therefore, in this study, the factors leading to the Balkanization of Africa will be examined through Angola example, and the historical role of global actors in the continent's Balkanization process will be revealed. In the study, in this regard, a method based on the cause-effect relationship was adopted; and various scientific data, books, articles, internet resources, and official documents and reports were used.

Anahtar Kelimeler

Africa, Balkanization, Angola, Colonialism, Cold War

Kaynakça

• Åkesson, L. (2016). Moving beyond the colonial? New Portuguese migrants in Angola. Cahiers d’Études Aficaines, 1(2), 267-286.
• Arısoy, İ. A. (2013). Balkan paradoksu: Bir parçalanma ve bütünleşme alanı olarak Güneydoğu Avrupa. Avrasya Etüdleri, 43(1), 79-104.
• Armaoğlu, F. (1999). 20. yüzyıl siyasi tarihi. İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Baiôa, M., Fernandes, P. J., & Meneses, F. R. (2003). The political history of twentieth-century Portugal. E-Journal of Portuguese History, 1(2), 1-18.
• Bayram, M. (2016). Angola İç Savaşı’nın ana aktörleri ve uluslararası ramifikasyonları. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 6(15), 365-383.
• Bender, G. J. (1978). Angola under Portuguese: The myth and the reality. University of California Press.
• Bhanot, S. (2006). Republic of Angola. Princeton Interactive Crisis Simulation. 3.11.2019 tarihinde https://www.princeton.edu/~modelun/PICSIM/old/documents/Angola_BG.pdf, adresinden erişildi.
• Blij, H. J., & Muller, P. O. (2010). Geography: Realms, regions and concepts. New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.
• Boyd, J. B. (1979). African boundary conflict: An emprical study. African Studies Review, 22(3), 1-14.
• Buçukçu, Ö. (2012). Sistem krizi mi konjonktürel yansıma mı: Yeni dönemde Bağlantısızlar Hareketi. Stratejik Düşünce, 1(1), 52-59.
• Bulut, Y. (2006). İkinci savaş sonrasında oryantalist çalışmalar. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(12), 81-111.
• Collelo, T. (1991). Angola: A country study. Washington DC: Government Printing Office for the Library of Congress.
• Cox, M., & Stokes, D. (2012). U.S. foreign policy. Oxford: Oxford University Press.
• Craven, M. (2015). Between law and history: The Berlin Conference of 1884-1885 and the logic of free trade. London Review of International Law, 3(1), 31-59.
• Dede, O. (2011). Balkanlılaşmadan avrupalılaşmaya Avrupa Birliği-Balkan ülkeleri ilişkileri. Bilgesam, 16.11.2019 tarihinde http://www.bilgesam.org/incele/140/-balkanlilasmadan-avrupalilasmaya-avrupa-birligi-balkan-ulkeleri-iliskileri/#.Xb4MHppKhPZ adresinden erişildi.
• Demir, A. (2011). Sömürge devletlerinin kullandığı sömürgecilik araç ve metodları vaka analizi: Belçika Krallığı’nın Kongo’daki sömürge dönemi. Güvenlik Stratejileri, 7(14), 31-59.
• Demirtaş, B. (2018). AB’nin dönüştürücü gücü ve Batı Balkanlarda demokratikleşme süreci. S. Baykal, S. A. Açıkmeşe, B. Akçay & Ç. Erhan (Ed.), Hukuki, siyasi ve iktisadi yönleriyle Avrupa bütünleşmesinde son gelişmeler ve Türkiye-AB ilişkileri içinde (ss. 179-211). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Dewlin, L. L. (2007). Chief of station, Congo: fighting the Cold War in a hot zone. New York: Public Affairs.
• Duman, S. (2012). Berlin Kongresi. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Konferansı’nda sunulan bildiri. https://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/TAR%c4%b0H-VE-MEDEN%c4%b0YETLER-TAR%c4%b0H%c4%b0-3.-C%c4%b0LT.pdf adresinden erişildi.
• Ferro, M. (2005). Colonization: A global history. London: Taylor & Francis e-Library.
• Fischer, H. (2015). 130 years ago: carving up Africa in Berlin. Deutsche Welle. 5.11.2019 tarihinde https://www.dw.com/en/130-years-ago-carving-up-africa-in-berlin/a-18278894 adresinden erişildi.
• Guimaraes, F. J. C. C. A. (1992). The origins of Angolan civil war: International politics and domestic political conflict 1961-1976. Yayınlanmamış Doktora Tezi, London School of Economics, Londra.
• Harris, N. D. (1914). World diplomacy intervention and colonization in Africa. Boston: Houghtn Mifflin Company.
• Hartung, W. D., & Moix, B. (2000). Deadly legacy: U.S. arms to Africa and the Congo War. World Policy Institute. 3.11.2019 tarihinde https://repositories.lib.utexas.edu/bitstream/handle/2152/5829/2290.pdf?... adresinden erişildi.
• Heath, E. (2010). Berlin Conference of 1884-1885. Encyclopedia of Africa – Oxford Reference. 5.11.2019 tarihinde, https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780195337709.001.0001/acref-9780195337709 adresinden erişildi.
• Kavas, A. (2009). Sömürgecilik. TDV İslam Ansiklopedisi içinde. https://islamansiklopedisi.org.tr/somurgecilik adresinden erişildi.
• Kigen, E. C. (2002). The impact of the Cold War on the Ethiopia-Somalia relations, 1960-1990. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, University of Nairobi Institute of Diplomacy and International Relations, Nairobi.
• Kissenger, H. (2012). Diplomasi. (İ. H. Kurt, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Lukacs, J. (2018). Modern çağın sonu. (İ. Kapaklıkaya, Çev). İstanbul: Ketebe Yayıncılık.
• Makinde, A. Greater Israel and balkanization of the Middle East: Oded Yinon’s Strategy for Israel. (2018). Global research. 6.4.2020 tarihinde
• https://www.globalresearch.ca/greater-israel-and-the-balkanization-of-the-middle-east-oded-yinons-strategy-for-israel/5649059 adresinden erişildi.
• Meijer, G., & Birmingham, D. (2004). Angola from past to present. Meijer G. (Ed.), Accord: from military peace to social justice? the Angolan peace process içinde (ss. 10-15). Londra: Conciliation Resources.
• Mendelski, M. (2017). The revival of balkanization: how externally-driven reforms reinforce the fragmentation of governance in South Eastern Europe. SSRN Electronic Journal, 1-67.
• Minawi, M. (2016). The Ottoman scramble for Africa. California: Standford University Press.
• Ntalaja, G. N. (2011). Patrice Lumumba: the most important assassination of the 20th century. The Guardian. 2.11.2019 tarihinde https://www.theguardian.com/global-development/poverty-matters/2011/jan/17/patrice-lumumba-50th-anniversary-assassination adresinden erişildi.
• Ocheni, S., & Nwankwo, B. C. (2012). Analysis of colonialism and its impact in Africa. Cross Cultural Communication, 8(3), 46-54.
• Oliveira, P. A. (2017). Decolonization in Portuguese Africa. Oxford Research Encyclopedia of African History, 1-25. 11.3.2019 tarihinde https://research.unl.pt/ws/portalfiles/portal/3628524/PedroAiresOliveiraDecolonizationPortugueseAfrica.pdf adresinden erişildi.
• Oliver, R., & Atmore, A. (2001). Medieval Africa: 1250-1800. Cambridge: Cambridge University Press.
• Oran, B. (1997). Azgelişmiş ülke milliyetçiliği: Kara Afrika modeli. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Özgöker, C. U., & Batı, G. F. (2017). Avrupa Birliği’nin Balkanlar genişlemesi ve Balkan ülkelerinde barış ve refaha katkıları [Special Issue]. Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences, 3, 28-36.
• Petithomme, M. (2011). The institutionalization of informal politics beyond the state: The case of Unita-Mpla conflict in Angola [Special Issue]. The Open Area Studies Journal, 4, 2011, 62-72.
• Reno, W. (1997). Sovereignty and personal rule in Zaire. African Studies Quarterly, 1(3), 39-64.
• Sardica, J. M. (2011). The memory of the Portuguese first republic throughout the twentieth century. E-Journal of Porteguese History, 9(1), 63-89.
• Sarı, B. (2012). Amerikan ulusal çıkarları ve Afrika. Ankara Üniversitesi Afrika Çalışmaları Dergisi, 1(2), 95-119.
• Scraeder, P. J. (1994). United States foreign policy toward Africa: Incrementalism, crisis and challenge. New York: Cambridge University Press.
• Smith, D. (2011). Will Sudan vote herald balkanisation of Africa?. The Guardian. 4.4.2020 tarihinde https://www.theguardian.com/world/2011/jan/07/sudan-vote-balkanisation-africa adresinden erişildi.
• South African History. (2019). Angola. 3.11.2019 tarihinde https://www.sahistory.org.za/place/angola#endnote-clv, adresinden erişildi.
• Tandoğan, M. (2018). 1960 sonrası Küba-Afrika ilişkileri. A. Kavas, & M. Tandoğan (Ed.), Uluslararası siyasetin odağındaki kıta Afrika içinde (ss. 37-74). İstanbul: Alelmas Yayıncılık.
• Tandoğan, M. (2019). Dünya siyasetinde Afrika ve kıtanın geleceği. Afrika Araştırmacıları Derneği – AFAM. 2.11.2019 tarihinde https://www.afam.org.tr/dunya-siyasetinde-afrika-ve-kitanin-gelecegi/ adresinden erişildi.
• Tanrıkulu, M. (2017). Batılı devletlerin ve Türklerin Afrika’ya yaklaşım farklılıkları: Haritalarda Afrika ve kolonial kartografya. Akademik Bakış Dergisi, (61), 248-266.
• TASAV (2012), Balkan savaşlarının 100. yıldönümünde Balkan tecrübeleri (Rapor No 1). 4.11.2019 tarihinde https://www.tasav.org/media/k2/attachments/dpa_rapor_1_balkanlar_100.yil_tasav_son.pdf adresinden erişildi.
• Thompsell, A. (2019). The colonial names of African states. ThoughCo, 2.11.2019 tarihinde https://www.thoughtco.com/colonial-names-of-african-states-43755 adresinden erişildi.
• Todorova, M. (2009). Imagining the Balkans. Oxford: Oxford University Press.
• Türk Dil Kurumu, Güncel Türkçe sözlük. 2.11.2019 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişildi.
• Whitaker, P. M. (1970). The revolutions of ‘Portuguese’ Africa. The Journal of Modern African Studies, 8(1), 15-35.