Serbest Ticaret Anlaşmalarının (STA) Türkiye ile AB Üyesi Olmayan Balkan Ülkeleri Arasındaki Dış Ticarete Yansıması

Yıl 2021, Sayı: 68, 222 - 243, 29.04.2021

Mustafa Kavacık

https://doi.org/10.51290/dpusbe.837145

Öz

Bu çalışmada Türkiye’nin AB üyesi olmayan Balkan Ülkeleri ile imzalamış olduğu Serbest Ticaret Anlaşmalarının dış ticaret yapısına etkileri 1996-2019 yılları itibariyle incelenip yorumlanmıştır. İhracat açısından, serbest ticaret anlaşması sonrasında Makedonya ile 19 yılda %279,39; Bosna-Hersek ile 16 yılda %617,05; Arnavutluk ile 11 yılda %59,37; Karadağ ile 9 yılda %383,87 ve Sırbistan ile 9 yılda %211,68 oranında toplam ihracatın yükseldiği görülmektedir. İthalat açısından, anlaşma sonrasında Makedonya’dan 19 yılda %927,56; Bosna-Hersek’ten 16 yılda %2220,70; Karadağ’dan 9 yılda %107,79 ve Sırbistan’dan 9 yılda %299,48 oranında toplam ithalatın yükseldiği görülmektedir. Bulgular içerisinde sadece Arnavutluk’tan 11 yılda yapılan ithalat %39,30 oranında düşüş olduğu göze çarpmaktadır. Ayrıca 1996-2019 yılları itibariyle, yani toplam 24 yıl baz alınarak çalışmanın kapsamındaki beş ülkeye yapılan ihracatın Türkiye’nin toplam ihracatından iki kata yakın ve bu beş ülkeden yapılan ithalatın Türkiye’nin toplam ithalatından üç kata yakın artış göstermiştir. Dolayısıyla bu süre içerisinde ilgili ülkelerden yapılan ithalatın ilgili ülkelere yapılan ihracattan daha yüksek oranda arttığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Serbest Ticaret Anlaşması, dış ticaret, Türkiye, AB üyesi olmayan Balkan Ülkeleri

Reflection on Foreign Trade Between Turkey and Non-Eu Balkan Countries of Free Trade Agreement

Öz

In this study, the effects of foreign trade structure that Turkey signed Free Trade Agreement (FTA) with non-EU Balkan countries have been examined and interpreted as the years 1996-2019. In terms of export, after the free trade agreement it is seen that total export increased by 279.39% in 19 years with Macedonia, 617.05% in 16 years with Bosnia and Herzegovina; 59.37% in 11 years with Albania; 383.87% in 9 years with Montenegro and 211.68% in 9 years with Serbia. In terms of import, after the free trade agreement it is seen that total import increased by 927,56% in 19 years with Macedonia, 2220,70% in 16 years with Bosnia and Herzegovina; 107,79% in 9 years with Montenegro and 299,48% in 9 years with Serbia. Among the findings, it is standing out that only the imports from Albania in 11 years decreased by 39.30%. Furthermore, as of 1996-2019, for a total of 24 years, exports to the five countries within the scope of this study increased nearly two-fold compared to the total export of Turkey and imports from this five countries increased almost three-fold compared to the Turkey's total import. Therefore, it was concluded that the imports from the relevant countries increased at a higher rate than the exports made to the relevant countries during this period.

Anahtar Kelimeler

Free Trade Agreement, Foreign Trade, Turkey, Non-EU Balkan Countries

Kaynakça

• Altundal, V. ve Somuncu, K. (2016). Bölgesel ticaret anlaşmaları ve türkiye’nin dış ticaret açığı sorunu. Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi (JEBPIR), 2 (2), 119-149.
• Ateş, E., ve Seymen, A. D. (2019). Türkiye’nin imzaladığı serbest ticaret anlaşmaları: iki yanlı sektörel bir analiz ve dış ticaret politikası açısından bir değerlendirme. Sosyoekonomi, 27 (42), 255-282.
• Bozkurt, O. (2017). Vaka çalışması: Türkiye-Ürdün serbest ticaret anlaşması ve ikili ticarete etkileri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 613-630.
• Doğan, A. ve Uzun, A. (2014). Serbest ticaret anlaşmalarının Türkiye’nin dış ticaretine etkileri. Cumhuriyet Üniversitesi İİBF Dergisi, 15(1), 325-344.
• Eren, T.M. (2013). Türkiye’nin serbest ticaret anlaşmalarının dış ticaretine etkileri ve sorunlar. Maliye ve Finans Yazıları, 98, 28-47.
• Gürlesel, C.F. ve Alkin, K. (2010). Avrupa Birliği’nin serbest ticaret anlaşmalarına Türkiye’nin de dahil edilmesi. Avrupa Birliği Araştırmaları, İstanbul Ticaret Odası Yayınları, Yayın No: 2010-18, s. 1-104.
• Hekim Yılmaz, D. (2020). Bölgesel ticaret anlaşmaları (BTA)’nın gelişimi ve derin ticaret anlaşmaları: Türkiye’nin serbest ticaret anlaşmaları (STA) açısından bir analiz. TESAM Akademi Dergisi, 7(1), 39-64.
• İncenacar T. ve Koç Konu, A. (2018). Türkiye’nin dış ticareti üzerinde serbest ticaret anlaşmalarının etkileri. IV. International Caucasus-Central Asia foreign trade and logistics congress proceeding book, UKODLK, September, 7-8, Didim/AYDIN, 1060-1072.
• Kalaycı, C. (2017). Serbest ticaret anlaşmalarının Türkiye’nin dış ticaretine etkileri: açıklanmış karşılaştırmalı üstünlükler endeksi uygulaması. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 3 (2), 133-147.
• Koçtürk, M. ve Kocaefe, A. (2014). Serbest ticaret anlaşmalarının Türk dış ticareti üzerine etkileri. Tarım Ekonomisi Dergisi, 20 (2), 65-77.
• Lim, E.S. and Breuer, J.B. (2019). Free trade agreements and market integration: evidence from South Korea. Journal of International Money and Finance, 90, 241-256.
• Pınar, Ö., Boran, Ş. ve Sevilmiş, G. (2013). Küreselleşme sürecinde yükselen aktör: serbest ticaret anlaşmaları ve Türkiye. İzmir Ticaret Odası Ar-Ge Bülteni, Mart 2013, 3-9.
• Urata, S. (2002). Globalization and the growth in free trade agreements. Asia-Pacific Review, Vol.9, No.1, 20-32. T.C. Ticaret Bakanlığı (2021), <https://ticaret.gov.tr/dis-iliskiler/serbest-ticaret-anlasmalari/yururlukte-bulunan-stalar>, 08.03.2021.
• TÜİK (2020), <http://www.tuik.gov.tr>, 09.07.2020
• Türkcan, K. ve Pişkin, E. (2014). Ticaret anlaşmalarının Türkiye'nin ihracat dinamiğine etkisi: yaygın ve yoğun ticaret. Turkish Economic Association, Discussion Paper, No. 2014/10, 2-37.
• WTO (2020), <https://rtais.wto.org/UI/publicsummarytable.aspx>, 15.08.2020