“Adil Devlet Düzeni” ve “Devlet-Millet Kaynaşması”: Necmettin Erbakan’ın Başkanlık Sistemi Tahayyülü

Yıl 2022, Sayı: 73, 217 - 228, 29.07.2022

Emel Çokoğullar Bozaslan

https://doi.org/10.51290/dpusbe.1119050

Öz

Necmettin Erbakan, Türkiye’de siyasal hayat tartışmaları yapılırken mutlaka üzerinde durulan ve incelenen bir siyasal aktördür. Özellikle Erbakan’a yönelik bu ilginin, Türkiye’de Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile ilgili tartışmalar başladığında çok daha arttığı görülmüştür. Bu ilginin artmasında Erbakan ve Adalet ve Kalkınma Partisi arasında kurulan ilişkinin etkili olduğunu söyleyebilmek mümkündür. Zira Erbakan’ın Türkiye için önerdiği sistem, başkanlık sistemiydi ve başkanlık sisteminin, Türkiye’nin siyasal istikrarsızlıklarının, iktisadi sorunlarının ve toplumsal bunalımlarının çözümü olacağı yönündeki açıklamaları oldukça önemliydi. Erbakan’a göre, “devlet-millet kaynaşması”nın gerçekleşmesi için öncelikle millete tahakküm değil; hizmet anlayışının içselleştirilmesi gerekmektedir. Bu kaynaşmanın ve “adil devlet düzeni”nin sağlanabilmesi açısından da cumhurbaşkanlığı ile başbakanlığın birleştirilmesine dayanan başkanlık sistemine geçilmesinin gerektiğini ileri sürmektedir. Böylece devletin ve hükümetin doğrudan millet arzusuna odaklanabilmesi ve milli karaktere uygun demokratikliğin inşa edilebilmesi mümkün hale gelecektir ve başkanın tek dereceli olarak millet tarafından seçilmesiyle de “devlet-millet bütünleşmesi” kendiliğinden oluşacaktır. Bu çalışmada da öncelikle milli görüş geleneğinin devlet, millet ve siyasal alana dair oluşturduğu söylemsel çerçeve ele alınmaktadır. “Adil devlet düzeni” talebinin şekillenmesini sağlayan temel dinamikler üzerinde durulmakta ve “devlet-millet kaynaşması”nın bu düzen arayışındaki yeri tartışılmaktadır. Bu amaçla da milli görüş geleneğini temsil eden siyasal partilerin temel metinleri ve bizzat Erbakan tarafından yazılan kitaplar incelenmekte ve çalışmada içerik analizi yöntemi kullanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Adil Devlet Düzeni, Başkanlık Sistemi, Devlet-Millet Bütünleşmesi, Necmettin Erbakan

“Faır State Order” and “State-Nation Integration”: Necmettin Erbakan’s Imagination of The Presidential System

Öz

Necmettin Erbakan is a political actor who is definitely emphasized and examined while discussing political life in Turkey. It has been observed that this interest, especially towards Erbakan, has increased much more when the discussions on the Presidential Government System in Turkey started. It is possible to say that the relationship established between Erbakan and the Justice and Development Party was effective in increasing this interest. Because the system proposed by Erbakan for Turkey was the presidential system, and his statements that the presidential system would be the solution to Turkey’s political instability, economic problems and social depressions were very important. According to Erbakan, for the realization of “state-nation integration”, it is not primarily domination over the nation; service mentality needs to be internalized. He argues that in order to ensure this cohesion and “fair state order”, a presidential system based on the unification of the presidency and the prime ministership should be adopted. Thus, it will be possible for the state and the government to focus directly on the desire of the nation and to build democracy in accordance with the national character and with the election of the president in a single degree by the nation, “state-nation integration” will occur spontaneously. In this study, first of all, the discursive framework created by the tradition of national view on the state, nation and political field is discussed. The basic dynamics that shape the demand for a “fair state order” are emphasized and the place of “state-nation integration” in this search for order is discussed. For this purpose, the basic texts of the political parties representing the tradition of national view and the books written by Erbakan himself are examined and the content analysis method is used in the study.

Anahtar Kelimeler

Fair State Order, Presidential System, State-Nation Integration, Necmettin Erbakan

Kaynakça

• AAhmad, F. (1983). Türkiye’nin Cumhuriyet dönemi siyasal gelişmeleri. Cumhuriyet dönemi Türkiye ansiklopedisi içinde (C.7, ss. 1991-1998). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aydın, S. ve Taşkın, Y. (2018). 1960’tan günümüze Türkiye tarihi (6. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çakır, R. (2005). Milli görüş hareketi. T. Bora ve M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce İslâmcılık içinde (C.6, ss. 544-575). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çalmuk, F. (2005). Necmettin Erbakan. T. Bora ve M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de siyasî düşünce İslâmcılık içinde (C.6, ss. 550-567). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Erbakan, N. (1975). Milli görüş. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Erbakan, N. (1991). Türkiye’nin meseleleri ve çözümleri-program. Ankara: Türkiye Gazetesi Yayınları.
• Karpat, K. H. (2017). Kısa Türkiye tarihi 1800-2012 (7. Baskı). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Mardin, Ş. (1983). İslamcılık. Cumhuriyet dönemi Türkiye ansiklopedisi içinde (C.7, ss. 1936-1940). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Millî Nizâm Partisi Kuruluş Beyannamesi (1970). Erişim adresi: https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/bitstream/handle/11543/798/197600498.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Millî Nizam Partisi Program ve Tüzük (1970). Erişim adresi: https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/handle/11543/801
• Millî Selâmet Partisi 1973 Seçim Beyannamesi (1973). Erişim adresi: https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/bitstream/handle/11543/815/197600578_1973.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Özdalga, E. (2007). İslâmcılığın Türkiye seyri sosyolojik bir perspektif (2. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• T.C. Resmî Gazete (1972). 14 Ocak 1972, Anayasa Mahkemesi Kararları. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/14072.pdf
• Toprak, B. (1983). Milli Selamet Partisi. Cumhuriyet dönemi Türkiye ansiklopedisi içinde (C.8, ss. 2104-2110). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Toprak, B. (2009). Türkiye’de dinin denetim işlevi. E. Kalaycıoğlu ve A. Y. Sarıbay (Ed.), Türkiye’de politik değişim ve modernleşme içinde (ss. 445-458). (4. Baskı). Bursa: Dora Yayıncılık.
• Tuğal, C. (2011). Pasif devrim İslami muhalefetin düzenle bütünleşmesi (2. Baskı). (F. B. Aydar, Çev.). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Tunçay, M. (1983). Türkiye Cumhuriyeti’nde siyasal düşünce akımları. Cumhuriyet dönemi Türkiye ansiklopedisi içinde (C.7, ss. 1924-1928). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yavuz, H. (2005). Milli görüş hareketi: Muhalif ve modernist gelenek. T. Bora ve M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de siyasî düşünce İslâmcılık içinde (C.6, ss. 591-619). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Zürcher, E. J. (2011). Modernleşen Türkiye’nin tarihi (Y. Saner Gönen, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.