Türkiye in 2002-2023 Seçili Makroekonomik Değişkenlerin BİST Bankacılık Endeksine Etkisi: 2002-2023 Türkiye Örneği

Yıl 2023, Sayı: 78, 410 - 421, 25.10.2023

Serkan Varsak , Yüksel Okşak

https://doi.org/10.51290/dpusbe.1355021

Öz

Finansal piyasalarda finansal çeşitliliğin artması ve üretici sektörde ürün çeşitliliğin artması mevcut piyasaları hem finansman hemde mevcut rekabet koşullarına uyum konusunda yeni arayışlara yönlendirmektedir. Bu doğrultuda çalışmada son çeyrek yüzyılda yaşanan uluslararası finansal mobilite ve artış gösteren finansal rekabetin Türkiye ekonomisinde makroekomik değişkenlerde yarattığı dönüşüm ve seçili makroekonomik değişkenlerdeki bu dönüşümün finansal sektörün en önemli ayağı olanbankacılık sektörü üzerinde ki olası etkileri, 2002M01-2023M03 dönemleri arası, nominal efektif döviz kuru endeksinin, sanayi üreyim endeksinin ve tüketici fiyat endeksinin bankacılık borsa endeksine olası etkileri saptanarak analiz edilmiş ve mevcut değişkenler arasındaki ilişkinin derecesi ve yönü tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda analize konu olan değişkenlere Phillips-Perron birim kök testi uygulanmış ve test sonuçları ilgili değişkenlerin farklı durağanlık seviyelerinde durağan olduklarını göstermiştir. Bu nedenle değişkenlere ARDL Sınır Testi yöntemi uygulanmış ve yapılan analiz sonuçlarına göre; nominal efektif döviz kuru endeksi ve tüketici fiyat endeksi ile bankacılık borsa endeksi arasında pozitif yönlü ve uzun dönemli ilişkinin olduğunu dolayısıyla ilgili değişkenlerin eşbütünleşik olduğu ancak sanayi üretim endeksi ile bankacılık borsa endeksinin uzun dönemli eşbütünleşik olmadıklarını sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tüketici fiyat endeksi, borsa, finans, ARDL, bankacılık

The Impact of Selected Macroeconomic Variables on the BIST Banking Index: Example of Türkiye in 2002-2023

Öz

The increasing number of financial instruments in the financial markets and the increase in product diversity in the real sector push the relevant markets to new searches in terms of both financing and competitiveness. In this context, in this study, the transformation of the recent global financial mobility and increasing financial competition in the macroeocomic variables in the Turkish economy and the possible effects of this transformation in selected macroeconomic variables on the banking sector, which is the most important pillar of the financial sector, were analyzed by determining the effects of the nominal effective exchange rate index (EERI), industrial production index (IPI) and consumer price index (CPI) on the banking stock exchange index between the periods 2002M01-2023M03 and the direction and degree of the relationship between the relevant variables were tried to be determined. In this context, since the Phillips-Perron unit root test results of the variables included in the analysis are stable at different stationary levels, the ARDL Boundary Test method was performed and the results obtained showed that; It was concluded that there is a positive and long-term relationship between the nominal EERI and the CPI and the banking stock exchange index, therefore the relevant variables are cointegrated, but the IPI and the banking stock exchange index are not long-term cointegrated.

Anahtar Kelimeler

Finance, stock market, banking, ARDL, consumer price index

Kaynakça

• Arnes, S. K. (2014). Impact of Macroeconomic Indicators on Stock Market Performance: The Case of the Istanbul Stock Exchange'. Copenhagen Business School.
• Demir, C. (2019). Macroeconomic determinants of stock market fluctuations: The case of BIST-100. Economies, 7(1), 8.
• Fama, E. F. (1981). Stock returns, real activity, ınflation and money. The American economic Review, 71(4), 545-565.
• Fattah, A. & Kocabıyık, T. (2020). Makroekonomik değişkenlerin borsa endeksleri üzerine etkisi: Türkiye ve ABD karşılaştırması. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 12(22), 116-151.
• Fisher, I. (1930). The Theory of interest. NewYork. MacMillan.
• Hasan, N., Omer, A. J., Othman, B., Perot, K. A., Majid, A. A., & Kareem, F. A. (2019). Macroeconomic determinates of stock price for industrial companies listed in istanbul stock exchange. International Journal of Psychosocial Rehabilitation, 23(2), 947-963.
• Heidari, H. & Dadashzadehrishekani, P. (2022). Investigating the effects of selected macroeconomic variables on Istanbul Stock Market Return through applying Markov Regime Switching Model. Iranian Economic Review, 26(4), 783-790.
• Karagöz, K., Ergün, S., & Karagöz, M. (2009). Impact of macroeconomic factors on stock market: Evidence from Istanbul Stock Exchange. 1. International Symposium on Sustainable Development, 9-10.
• Kaya, E. & Uğurlu, S. (2016). Seçili bazı makroekonomik değişkenler ve hisse senedi piyasası arasındaki dinamik etkileşim: Bıst 100 için ekonometrik bir yaklaşım. Pamukkale University Journal of Social Sciences Institute, 23.1-16.
• Karamustafa, O., & Küçükkale, Y. (2002). Hisse Senedi Getirileri ve Makroekonomik Değişkenlerin Koentegrasyon ve Nedensellik İlişkileri. Isparta Türkiye Finans Eğitimi Sempozyumu.Erişim adresi: http://www.yakupkucukkale.net/publications/proceedings.htm
• Kendirli, S. & Çankaya, M. (2016). Döviz kuru ve enflasyonun BİST banka endeksi üzerindeki etkisi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(3), 215-227.
• Koyuncu, T. (2018). BİST-100 endeksinin makroekonomik değişkenler ile ilişkisi: Ampirik bir çalışma. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(3), 615-624.
• Özlen, S. & Ergun, U. (2012). Macroeconomic factors and stock returns. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 2(9), 315.
• Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal Of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
• Poyraz, E. & Tepeli, Y. (2014). Seçilmiş makro ekonomik göstergelerin borsa İstanbul XU100 endeksi üzerindeki etkisinin analizi. Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 11(2), 102-128.
• Rose, P.S. & Marquis, M.H. (2006). Money and capital markets: Financial ınstitutions and ınstruments in a global marketplace. Irwin 9, 105-165.
• Sivrikaya, A. (2021). Macroeconomic variables and sector-specific returns: evidence from Turkish stock exchange market. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 20(1), 72-89.
• Toker, K. (2020). Enflasyon hedeflemesi ve Taylor kuralı: Türkiye örneği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Tursoy, T. (2019). The interaction between stock prices and interest rates in Turkey: Empirical evidence from ARDL bounds test cointegration. Financial Innovation, 5(1), 1-12.
• Uğur, U. Z. U. N., & Güngör, B. (2017). Borsa endeksleri ile ülkelerin seçilmiş makroekonomik göstergeleri arasındaki ilişkinin uluslararası boyutta incelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(4), 1-30.
• Yümlü, A., Babuşcu, Ş., & Hazar, A. (2019). The causal relationship between stock prices and macroeconomic variables: A case study for Turkey. Journal of Economic & Management Perspectives, 4(4), 601-610.