An Analysis n the Determinants of Food Inflation: The Case of Turkiye

Yıl 2024, Sayı: 79, 289 - 309, 30.01.2024

Özer Özçelik , Nuri Uslu

https://doi.org/10.51290/dpusbe.1391994

Öz

The food sector is one of the areas that causes a continuous increase in the general price level in the economy. Therefore, it is important to determine the reasons for food inflation, which lead to such increases. The aim of this study is to identify the determinants of food inflation for the Turkish economy. According to the results obtained from the Autoregressive Distributed Lag (ARDL)model using monthly data for the period 2016:M1-2022:M8, the Consumer Price Index for Food and Non-Alcoholic Beverages, which is the dependent variable, is positively affected by the Domestic Producer Price Index for Agriculture, Forestry and, Fishing and the Consumer Price Index for Electricity, Gas, and Other Fuels on the other hand, the Consumer Price Index-Based Real Effective Exchange Rate has a negative impact.. Moreover, according to the results of the ARDL Error Correction Model, which analyzes the short-run relationship between the variables, the imbalance that occurs in the short run disappears in the long run.

Anahtar Kelimeler

Food Inflation, CPI, ARDL Bounds Test

Gıda Enflasyonunun Belirleyicileri Üzerine Bir Analiz: Türkiye Örneği

Öz

Ekonomide fiyatlar genel seviyesinin sürekli artmasına neden olan alanlardan biri gıda sektörüdür. Dolayısıyla söz konusu artışların ortaya çıkmasına sebep olan gıda enflasyonun nedenlerinin belirlenmesi önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye Ekonomisi için gıda enflasyonun belirleyicilerinin tespit edilmesidir. 2016:M1-2022:M8 dönemine ait aylık verilerin kullanıldığı Gecikmesi Dağıtılmış Oto Regresif (ARDL) modelinden elde edilen sonuçlara göre bağımlı değişken olan Gıda ve Alkolsüz İçeceklere İlişkin Tüketici Fiyat Endeksi’ni bağımsız değişkenlerden Tarım, Ormancılık ve Balıkçılığa İlişkin Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi ile Elektrik, Gaz ve Diğer Yakıtlara İlişkin Tüketici Fiyat Endeksi pozitif yönde, Tüketici Fiyat Endeksi Bazlı Reel Efektif Döviz Kuru ise negatif yönde etkilemektedir. Ayrıca değişkenler arasındaki kısa dönem ilişkisinin incelendiği ARDL Hata Düzeltme Modeli sonuçlarına göre kısa dönemde meydana gelen dengesizlik uzun dönemde ortadan kalkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gıda Enflasyonu, TÜFE, ARDL Sınır testi

Etik Beyan

Herhangi bir kurumdan destek alınmamıştır ayrıca etik izin gerektirecek anket vs. kullanılmamıştır.

Kaynakça

• Abbott, P. C., Hurt, C. ve Tyner, W. E. (2008). What’s driving food prices?. Family Court Review, 46(3), 1–40.
• Adjemian, M.K., Arita, S., Meyer, S., ve Salin, D. (2023). Factors affecting recent food price ınflation in the United States. Applied Economic Perspectives and Policy, 1–29. https://doi.org/10.1002/aepp.13378
• Ahmed, M. ve Singla, N. (2014). An analysis of major determinants of food inflation in India, Indian Journal of Economics and Development, 10(3), 275-282.
• Awan, A. G., ve Imran, M. (2015). Food Price inflation and its impact on Pakistan’s economy. Food Science and Quality Management, 41, 61-72.
• Aytekin, M., ve Hatırlı, S. A. (2021). Türkiye’de işlenmemiş gıda enflasyonunu etkileyen faktörlerin analizi: ARDL yaklaşımı. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 8(3), 203-216.
• Başkaya, S., Gürgür, T. ve Öğünç, F. (2008). Küresel ısınma, küreselleşme ve gıda krizi- Türkiye’de işlenmiş gıda fiyatları üzerine ampirik bir çalışma. Central Bank Review, 2, 1-32.
• Bayramoğlu, A. T., ve Yurtkur, A. K. (2015). Türkiye’de gıda ve tarımsal ürün fiyatlarını uluslararası belirleyicileri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 63-73.
• Daşdemir, E. (2023). Türkiye ekonomisinde döviz kurunun gıda fiyatlarına etkisi ve döviz kurunun sürdürülebilir gıda güvencesi için önemi. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 9(1), 14-26.
• Davidson, J., Halunga, A., Lloyd, T., McCorriston, S. ve Morgan, C.W., (2012). Explaining UK food price ınflation. (Transparency of Food Pricing (TRANSFOP) Working Paper 1). Working Paper. Exeter, UK: University of Exeter.
• Dickey, D. A., ve Fuller, W. A. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 74(366), 427-431.
• Dickey, D. A., ve Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 1057-1072.
• Du, X., Yu, C.L. ve Hayes, D.J. (2011). Speculation and volatility spillover in the crude oil and agricultural commodity markets: a bayesian analysis. Energy Economics, 33, 497-503.
• Erdem, H. F. (2017). Gıda enflasyonunun enflasyon belirsizliği üzerine etkisi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 425-436.
• FAOSTAT, (2023). General and food consumer price indices inflation rates, FAOSTAT Analytical Brief 66, Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome, Italy.
• Ganioğlu, A. (2017). Evidence for the explosive behavior of food and energy prices. Implications in Terms of Inflation Expectations (No. 1717).
• Göksu, S. ve Balkı, A. (2023). ARDL ve NARDL eşbütünleşme analizleri: Adım adım EWiews uygulaması. Serüven Yayınevi, Ankara.
• Granger, C. W., ve Newbold, P. (1974). Spurious regressions in econometrics. Journal of Econometrics, 2(2), 111-120.
• Gujarati D. N. (2003). Basic Econometrics Fifth Edition. McGraw-Hill.
• Haji, J. ve Gelaw, F. (2012). Determinants of the recent soaring food inflation in Ethiopia. Universal Journal of Education and General Studies, 1(8), 225-233.
• Ismaya, B. I. ve Anugrah, D. F. (2018). Determinant of food inflation: the case of Indonesia. Bulletin of Monetary Economics and Banking, 21 (1), 81 – 94.
• İnal, V., Canbay, S., Kirca, M. (2022). Determinants of food prices in Türkiye: Fourier engle Granger cointegration test. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi - Journal of Economic Policy Researches, 10(1): 133-156.
• İzgi, M. T., Mammadov, F. & Özçelebi, O. (2023). Tarım fiyatları enflasyonunun gıda güvenliğine etkisi: karadeniz çevresindeki ülkeler üzerine bir analiz. International Congress On Eurasian Economies, 444-450.
• Karagöl, V. (2023). Ekonomik politika belirsizliğinin gıda fiyatlarına etkisi: seçilmiş ülkeler için zamanla değişen nedensellik analizi. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, 10(2), 409-433.
• Kutlu, Ş. Ş. (2021). Türkiye’de gıda enflasyonunun belirleyicileri: svar modelinden kanıtlar. Ekev Akademi Dergisi, 87, 581-598.
• Makun, K. (2021). Food inflation dynamics in a pacific island economy-a study of Fiji: causes and policy implications. The Journal of Developing Areas, 55(4), 119-132.
• Norazman, U.Z., Khalid, H. ve Ghani, G.M. (2018). Food inflation: a study on key determinants and price transmission processes for Malaysia. International Journal of Business and Society, 19(1), 117-138.
• Orman, C., Ögünç, F., Saygılı, S., & Yılmaz, G. (2010). İşlenmemiş gıda fiyatlarında oynaklığa yol açan yapısal faktörler. Research and Monetary Policy Department, Central Bank of the Republic of Turkey.
• Ögünç, F. (2010). Türkiye’de islenmemiş gıda enflasyonunda oynaklık: Durum tespiti, TCMB Ekonomi Notları (No: 10/05). Research and Monetary Policy Department, Central Bank of the Republic of Turkey.
• Peersman, G. (2022) International food commodity prices and missing (dis)inflation in the euro area, Review of Economics and Statistics. 104(1): 85-100.
• Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
• Phillips, P. C., & Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), 335-346.
• Qayyum, A. ve Sultana, B. (2018). Factors of food ınflation: evidence from time series of Pakistan. Journal of Banking and Finance Management, 1(2), 23-30.
• Rangasamy L. (2011). Food inflation in South Africa: some implications for economic policy. South African Journal of Economics, 79, 184-201.
• Saghaian, S.H., Hasan, M.F. ve Reed, M.R. (2002). Overshooting of agricultural prices in four Asian economies. Journal of Agricultural and Applied Economics. 34(1), 95-110.
• Siddiqui, M. ve Hye. Q.M. (2010). Food prices and money supply: A causality analysis for the Indian economy. American Eurasian Journal of Agriculture and Environment Science. 8(5), 494-496.
• Šoškić, D. (2015). Inflation impact of food prices: Case of Serbia. Economics of Agriculture, 62(1), 41-51.
• Tarı, R. (2014). Ekonometri. 9. Baskı, Umuttepe Yayınları, Kocaeli.
• TCMB, (2023, 23 Ekim). Elektronik Veri Dağıtım Sistemi (EVDS). Erişim adresi: https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket
• TCMB, https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/dashboard/1550
• Tunçsiper, Ç., ve Sürekçi Yamaçlı, D. (2023). Türkiye’de gıda ve alkolsüz içecek fiyatlarının analizi: 2002-2022 dönemi nedensellik ve eş bütünleşme bulguları. Yönetim Bilimleri Dergisi, 21(Özel Sayı), 899-918.
• Ulusoy, A., ve Şahingöz, B. (2020). Türkiye’de gıda ürünleri fiyatlarının enflasyon üzerindeki etkisi. Maliye Araştırmaları Dergisi, 6(2), 45-56.