Amasya, Oluz Höyük Zerdüşt Tapınağı Bölgesinde Arkeolojik Mirasın Korunması Amaçlı Arkeojeofizik Çalışmalar

Yıl 2024, Sayı: 82, 375 - 382, 24.10.2024

Nihan Hoşkan , Fethi Ahmet Yüksel , Şevket Dönmez

https://doi.org/10.51290/dpusbe.1546619

Öz

Amasya-Oluz Höyük 1999 yılında yapılan yüzey araştırmasında keşfedilmiş, arkeolojik kazılara ise 2007 yılında başlanmıştır. Höyük’te önemli medeniyetlere ait kültür katmanları ve kentler açığa çıkartılmaktadır. Amasya, Oluz Höyük’te Anadolu'nun dinler tarihini değiştirecek önemli bulgular, yapılan arkeolojik kazılarla ortaya çıkartılmıştır. M.Ö. 5. yüzyıla ait yerleşimde, Pers Yerleşimi’ne ait bir Ateş Kültü ile ilgili (erken Zerdüşt diniyle ilgili) önemli yapı toplulukları ortaya çıkartılmıştır. Höyük'te Pers Yerleşimi’ne ait sivil ve inanç yapıları ortaya çıkartıldıkça 2500 yıllık buluntular, döneminin inanç tarihine yeni boyutlar kazandıracaktır. Oluz Höyük’te, şimdiye kadar, ortaya çıkartılan arkeolojik eserlerin zenginliği; höyüğün, Anadolu’nun önemli arkeolojik miras alanı olduğunun bir kanıtıdır. ICOMOS tarafından hazırlanan ve 1990 yılında Lozan'da kabul edilen "Arkeolojik Mirasın Korunması ve Yönetimi Tüzüğü’nde" "Arkeolojik mirasın korunması, onun içeriği ve niteliği hakkında mümkün olabilecek en ayrıntılı bilgiye dayandırılmalıdır" (Madde 4) denilmektedir. Bu kapsamda höyüğün tepesinde yer alan A Açmasının güney kesiminde, inanç yapı kalıntılarının batı kenarında, sivil veya tapınağa ait yapı olduğu düşünülen alanda jeoradar (GPR) çalışmalar yapılarak iki ve üç boyutlu yeraltı görüntüleri elde edilmiştir. Jeoradar çalışmalarıyla doğrusal gidişli, dairesel görünümlü, dik köşeli ve geometrik form veren yüksek genlikli anomaliler belirlenmiştir. Bu alanda arkeolojik kazılar yapılmış, bu kazılarda yangın geçirmiş bir tahıl depo alanına ait yapı temelleri ortaya çıkarılmıştır

Anahtar Kelimeler

Oluz Höyük, Pers yerleşimi, Tahıl anbarı, Arkeojeofizik, GPR

Archaeogeophysical Studies Around Zaroastrian Temple at Oluz Höyük – Amasya in Order to Protect the Archaeological Heritage

Öz

The site of Amasya-Oluz Höyük was discovered during a surface survey conducted in 1999, with archaeological excavations commencing in 2007.The site has revealed cultural layers and cities belonging to significant civilizations. Through archaeological excavations at Oluz Höyük, significant findings that could reshape the religious history of Anatolia have been uncovered. In the settlement dating back to the 5th century BC, important architectural complexes related to the Fire Cult (associated with early Zoroastrianism) of the Persian Settlement have been discovered. As civil and religious structures of the Persian Settlement continue to be unearthed at the höyük, these 2,500-year-old findings are expected to add new dimensions to the religious history of the period. The richness of the archaeological artifacts uncovered so far at Oluz Höyük is evidence that the mound is a significant archaeological heritage site in Anatolia. According to the "Charter for the Protection and Management of the Archaeological Heritage" prepared by ICOMOS and adopted in Lausanne in 1990, “the protection of the archaeological heritage must be based on the fullest and most detailed knowledge possible of its nature and characteristics” (Article 4). In this context, Ground Penetrating Radar (GPR) surveys were conducted in the southern section of Trench A, located at the top of the mound, near the western edge of the religious structure remains and in the area thought to be either a civil structure or part of a temple. Two- and three-dimensional subsurface images were obtained from these surveys. The GPR studies revealed high-amplitude anomalies that displayed linear, circular, right-angled, and geometrically structured forms. Archaeological excavations were conducted in this area, uncovering the foundations of a grain storage facility that had been affected by fire.

Anahtar Kelimeler

Oluz Höyük, Persian settlement, Grain storage, Archaeogeophysics, GPR

Kaynakça

• Avcı, K. (2018). Amasya ili, Oluz Höyük kazı alanı 2018 Yıl Arkeojeofizik Araştırmaları. Geometrik Mühendislik Müşavirlik Yeraltı Araştırmaları, 74 s., Ağustos-2018, İstanbul.
• Dönmez, Ş., Saba, M., Akıllı, H. ve Fidan, İ. (2023). Oluz Höyük kazısı onbeşinci dönem (2021) çalışmaları: Değerlendirmeler ve sonuçlar. Kültür Varlıkları Ve Müzeler Genel Müdürlüğü 42. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu, 23-27 Mayıs 2022, Denizli, 42. Kazı Sonuçları Toplantısı, Editör: Dr. Adil Özme, Cilt: 5, içinde (ss. 217-236). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Dönmez, Ş., Saba, M., Akıllı, H. ve Fidan, İ. (2024). Oluz Höyük kazısı onaltıncı dönem (2022) çalışmaları: Değerlendirmeler ve sonuçlar. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü 43. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu, 16-20 Ekim 2023, 43. Kazı Sonuçları Toplantısı, Editör: Dr. Soner Ateşoğulları, Cilt: 3 içinde (ss. 167-185). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.