ENDÜSTRİYEL SERAMİK MALZEMELERİN BİYOMİMİKRİ ANLAYIŞI İLE AYDINLATMA AKSESUARLARINA UYGULANMASININ İNCELENMESİ

Yıl 2022, Sayı: 4, 49 - 72, 01.09.2022

Demet Parlak , Aysun Erzincan , Nurcan Yıldız , Melek Arslanbenzer , Levent Mercin

Öz

Endüstriyel ürünlerden biri olan aydınlatma aksesuarı, çok farklı malzeme ile üretilebilen bir üründür. Mekâna, zamana, hedef kitleye göre üretilen aydınlatma aksesuarları, bireylerin özel talepleri, farklı, özgün, sürdürülebilir ve estetik olma kaygılarına göre de üretilebilmektedir. Bu yüzden aydınlatma aksesuarları sektörü çok dinamik ve üzerinde durulan sektörlerden biridir.
Seramik, insanlık tarihinin yerleşik hayata geçişinden itibaren kap, kacak, pişirme kapları, servis ve saklama amaçlı günlük hayatta kullanılmaya başlanılmış bir malzeme çeşididir. Seramik, sağlıktan mimariye, mühendislikten savunma sanayiine, sanat alanından insanların kullandığı günlük süs eşyalarına kadar ilk günden bu yana her alanda kullanılmaya devam etmektedir. Aydınlatma aksesuarları sektörü de seramiğin kullanıldığı alanlardan biridir. Ancak bu sektörde tasarlanan ürünlerin temel özelliklerinin yanı sıra sürdürülebilir, çevre odaklı, farklı, estetik, özgün ve hikâyesi olması gibi özellikler içermesi gerektiği anlaşılmaktadır. Bu bakımdan bu özellikleri içeren tasarlanmış ürünlerin incelenmesi zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Elde edilen veriler ışığında birçok alanda kendisine yer bulan; yenilikçi, sürdürülebilir ve insan odaklı olması açısından son yıllarda adının sık duyulduğu biyomimikri anlayışı ile tasarlanmış aydınlatma aksesuarlarının incelenmesi, tasarlanması ve bunların analiz edilmesi, bu araştırmanın gerekçesini oluşturmuştur. Genel tarama modellerinden ilgili literatürün tarandığı, örnek aydınlatma tasarımlarının hem genel hem de biyomimikri anlayışından esinlenilerek üretilip üretilmediklerinin incelendiği ve sonucunda da özgün ürünlerin tasarlandığı bu araştırmada, sanat eseri analizinden de yöntem olarak yararlanılmıştır.
Makalede seramiğin sürdürülebilir bir malzeme olduğu, doğal veya yapay olarak tasarlanmış olsa da etkileyici göründüğü hem genel tasarım özelliklerine hem de biyomimikri anlayışına göre aydınlatma aksesuarlarının tasarlanmış olduğu, ancak ürünlerin hikâyelerine pek rastlanmadığı görülmüştür. Bu bulgular ışığında, araştırmacılar biyomimikri anlayışından hareket ile mantar, ayçiçeği bitkisi ile denizanası canlısından esinlenilerek 3 adet örnek tasarım yapmıştır.
Farklı, özgün, sürdürülebilir, estetik ve hikâyesi olması bakımından hem aydınlatma aksesuarları hem de diğer endüstriyel ürünlerin tasarımında biyomimikri anlayışından yararlanılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Endüstriyel tasarım, Biyomimikri, Minimalizm, Tasarım, Seramik

Kaynakça

• Akoğlu, C. (2009). Etkileşim Tasarımının Bilgi ve İletişim Teknolojileri Gömülü Ürünlerin Tasarım ve Geliştirilme Sürecindeki Rolü, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Ürünleri Tasarımı Anasanat Dalı.
• Arcasoy, A. (1988), Seramik Teknolojisi, Marmara Üniversitesi Yayın No:457, Güzel Sanatlar Fakültesi Yayın No:2, s. 1.
• Arıl, B. (2017), Kaplama Malzemesi Olan Seramiğin, İç Mekânlarda Alternatif Malzemelere Göre Kullanımının Avantajları ve Dezavantajları, Maltepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İç Mimarlık Anabilim Dalı, s.66.
• Batıbay, A. B. (2013), Alümina – Geçiş Metali İkili Sistemlerin Zırh Malzemesi Olarak İncelenmesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İleri Teknolojiler Anabilim Dalı Malzeme Bilimi ve Mühendisliği Programı, s. 8.
• Çalkın, Y. ve A. K Türkoğlu, (2011), Aydınlatmanın Tarihi, Bilim ve Teknik Dergisi, s. 81.
• Erzincan, A; N. Yıldız; E. Erken; D. Parlak; S. Akbak; B. Evren; S. Ebeoğlu; M. Arslan; L. Mercin (2021). Endüstriyel Tasarım Ürünü Sofra Seramiklerinde Biyomimetik ve Biyomorfizm’den Yararlanılması. SDÜ ART-E. Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat. Cilt 14, Sayı 28, 955- 980, 31.12.2021. https://doi.org/10.21602/sduarte.1013940.
• Fesligil, A. Ö. (2007), Ürünlerinin Değerlendirilmesi İçin Bir Yöntem, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, s. 15-16.
• Gökay, M. ve L. Mercin, vd. (2018). Teknoloji ve Tasarım Dersi Öğretmenler İçin Kılavuz Kitap. Ankara. Editörler: L. Mercin ve M. Gökay. MEB Yayınevi.
• https://www.eba.gov.tr/ders/proxy/VCollabPlayer_v0.0.488/index.html#/main/dashboard/2/9/0.
• Mercin, L. (2019). STEAM Eğitiminde Sanatın Yeri. Sanat Tasarım Dergisi/Art Design Jornal. ISSN 1309-9876, e-ISSN 1309-9884. Haziran 2019, Cilt:9, Sayı 19, ss. 28-41, Yayıncı İnönü Üniversitesi. https://doi.org/10.16950/iujad.514132.
• Okumuş, H. (2013), Geçmişte ve Günümüzde Seramiğin Kullanım Alanları, 7. Uluslararası Eskişehir Pişmiş Toprak Sempozyumu, Eskişehir, 2.
• Okumuş, H. (2017), Geçmişte ve Günümüzde Seramiğin Kullanım Alanları, Dergipark, 2(3), s. 2-11.
• Önal, B. P. (2018), Sanatta Malzemenin Yaratım Sürecindeki Rolü ve Seramik Sanatında Esere Özel Bünye Kullanımı, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Seramik Anasanat Dalı, s. 55.
• Sevim S. S. & N. Yeşilmen (2019). Geleneksel Çömlekçilikten Çağdaş Seramik Sanatına Cemalettin Sevim Örneği. ARTS: Artuklu Sanat ve Beşerî Bilimler Dergisi (1), 69-76.
• Sevim, S. ve Ö. Yıldırım, (2014), Çağdaş Türk Seramik Sanatında Resimsel Anlatım, Sanat ve Tasarım Dergisi, Cilt 7, Sayı 7, s. 61-74.
• Şen, G. (2010), Seramik ve Cam Materyallerin Sanat Objelerinde Birlikte Kullanım Olanaklarının Araştırılması, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Seramik Anasanat Dalı, Adana, s.1.
• Şık, A. (2020), Endüstriyel Tasarım ve Üretim, Mühendis ve Makina Güncel, s.32.
• Tüylek, Z. (2017), Biyomateryaller ve Sağlıkta Kullanımı, Bozok Tıp Dergisi 7(4), s. 9-80.