MARİ KRALİYET BELGELERİNDE SU TAŞKINLARI İLE BARAJ/BENT YAPIMI VE TAMİRATINA İLİŞKİN KAYITLAR

Yıl 2021, Cilt: 61 Sayı: 2, 884 - 903, 28.12.2021

İrfan Albayrak , Esma Öz Kiriş , Hakan Erol

https://doi.org/10.33171/dtcfjournal.2021.61.2.11

Öz

Mari Krallığı, M.Ö. II. Binde Mezopotamya’nın hem siyasi yapılanmasında hem de Orta Fırat bölgesindeki kara ve nehir yolu ticaretinde kilit rol üstlenmiş bir merkezdir. Eskiçağ araştırmalarında Mari Krallığını önemli kılan bir diğer faktör de, Mari sarayında ele geçen 20.000 civarında krallığın çeşitli konulardaki idari belgeleridir. Burada açığa çıkarılan metinlerin çoğu, Mari kralı Zimri-Lim ile onun yüksek dereceli memurları arasında farklı konularda yazılmış mektuplardan oluşmaktadır. Mari kraliyet arşivi belgeleri, Eski Yakındoğu arşivleri arasında ayrı bir öneme sahiptir. Çünkü bu mektuplar, Yakındoğu krallıklarının siyasi ve askerî işleri yanında bölgedeki halkların sosyo-kültürel durumları ve aralarındaki etkileşimler hakkında değerli bilgiler vermektedir. Ayrıca belgeler arasında içeriği bakımından edebî, dinî, mitolojik ve aile içi yazışmalara ilişkin önemli kayıtlar da bulunmaktadır. Mari kraliyet mektupları arasında, Mari ve yakın bölgelerdeki yerleşimlerde meydana gelen sel felaketleri ve taşkınlara karşı idarenin aldığı tedbirler çerçevesinde yürütülen imar faaliyetleri ile su kaynaklarının kullanımı ve yönetimi konusundaki uygulamaları içeren 25 kadar mektup tespit edilmiştir. Makalenin konusu, bu 25 mektup ve içeriği çerçevesinde şekillenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mari Metinleri, Zimri-Lim Dönemi, Su Taşkını, Baraj Yapımı

RECORDS RELATED TO FLOODS AND DAM CONSTRUCTION AND REPAIR IN ROYAL DOCUMENTS OF MARI

Öz

The kingdom of Mari played a key role for both the development of the political structure of Mesopotamia and the land and waterway trade of the Middle Euphrates region in the 2nd millennium BC. Another factor of the importance of Mari Kingdom is about 20 thousand that are the administrative documents of the kingdom on various issues, unearthed in the palace of Mari. Most of these documents contain the correspondences regarding a wide range of subjects between Zimri-Lim, the king of Mari, and some of his dignitary officials. The royal archive texts of Mari have a specific importance comparing to the other archives of the Near East. Because these letters provide valuable information about the political and military affairs of the Near East kingdoms as well as the social-cultural status of the people in the region and their interactions. There are also important records of about literary, religious, mythological and prosopography in terms of content among the documents. Among the royal documents, there are about 25 letters about the flood disasters took place in Mari and its periphery and construction activities performed by the palace administrative in the scope of precautions against the floods, and about the practices on the use of water sources and management of them. These twenty-five letters and around their content is shaped the topic of the article.

Anahtar Kelimeler

Mari Texts, Zimri-Lim Period, Flood, Dam Construction

Kaynakça

• Birot, M. (1974). Lettres De Yaggim-Addu, Gouverneur De Sagarātum, Archives Royales De Mari XIV. Paris: Imprimerie Nationale.
• Bordreuil, P., B. Françoise C., Michel. C. (2015). Tarihin Başlangıçları, Eski Yakındoğu Kültür ve Uygarlıkları (L. Başaran, Çev.). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Bottėro, J., (2011). Gılgamış Destanı, Ölmek İstemeyen Büyük İnsan (O. Suda, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Charles, F. J., (1950). Lettres Diverses, Archives Royales De Mari II. Paris: Imprimerie Nationale.
• Cole, S. W., Hermann G. (1998). Second and First-Millenium BC Rivers in Northern Babylonia, H. Gasche ve M. Tanret (yay. haz.). Changing Watercourses in Babylonia, Towards A Reconstruction of the Ancient Environment in Lower Mesopotamia (s. 1-64). Ghent: University of Ghent-The University of Chicago.
• Eco, U. (2018) Antik Yakındoğu (L. T. Basmacı, Çev.), İstanbul: Alfa Yayıncılık.
• Florioti Duymuş, H. H., Gözde D. (2013). Çivi Yazılı Kanun Metinlerinde İlginç Bir Suç Tespit ve Cezalandırma Yöntemi: Suya Atılma, Tarih Araştırmaları Dergisi 32/54, 25-40.
• Frankena, R. (1966). Briefe Aus Dem British Museum, Altbabylonische Briefe In Umsschrift Und Übersetzung. Leiden: E.J. Brill.
• Groneberg, B. (1980). Die Orts-und Gewässernamen der altbabylonischen Zeit, Rėpertoire Gėographique des Textes Cunėiformes (RGTC 3), Beihefte Zum Tübinger Atlas Des Vorderen Orients. Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag.
• Günbattı, C. (2000). Eski Anadolu’da Su Ordali, Archivum Anatolicum 4, 73-88.
• Jotheri, J. (2018). Recognition Criteria for Canals and Rivers in the Mesopotamian Floodplain. Zhuang ve Altaweel (yay. haz.), Water Societies and Technologies from the Past and Present (s.108-126). London: UCL Press.
• Kraus, F. R. (1968). Briefe aus dem Archive des Šamaš-hāzir, Altbabylonische Briefe In Umsschrift Und Übersetzung. Leiden: E.J. Brill.
• Kuhrt, A. (2010). Eski Çağ’da Yakındoğu (M.Ö. 3000-330) (D. Şendil. Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Kupper, J. R. (1950). Correspondance De Kibri-Dagan, Archives Royales De Mari III. Paris: Imprimerie Nationale.
• Kupper, J. R. (1954). Correspondance De Bahdi-Lim, Archives Royales De Mari VI. Paris: Imprimerie Nationale.
• Kupper, J. R. (1964). Lettres De Kibri-Dagan (No: 102-138). G. Dossin, J. Bottėro, M. Birot, M.M. Lurton Buke, J.R. Kupper, A. Finet (yay. haz.) Archives Royales De Mari XIII. Textes Drivers (104-136). Paris: Librairie orientaliste Paul Geuthner.
• Lafont, B. (2005). Mezopotamya’da Nehir-Tanrı’nın Yargılaması. J. Bottėro (yay. haz.). Eski Yakındoğu, Sümer’den Kutsal Kitap’a (Çev. A. Kâhiloğulları, P. Güzelyürek ve L. A. Özcan, Çev.). (200-209). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Larsen, M. T. (2007) Going to River. M. T. Roth, W. Farber, M. W. Stolper ve P. von Bechtolschein (yay. haz.). in Studies Presented to Robert D. Biggs (173-188). Chicago: The University of Chicago.
• Mahmood, L. (2006) Two Cities of Sippar: Tell Abu-Habbah and Tell ed-Dēr, Masters of Arts in Antropology. New York: Stony Brook University.
• Oates, J. (2004). Babil (F. Çizmeli, Çev.). Ankara: Arkadaş Yayınları.
• Öz, E. (2015). Eski Mezopotamya’da Hukuk Kurallarının Oluşumu Sürecinde Adalet Anlayışı ve Bazı Hukuki Sorunların Çözümünde Nehir/Su Ordali Uygulaması. İ. Albayrak, H. Erol, M. Çayır (yay. haz.). Cahit Günbattı’ya Armağan (185-202). Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
• Tosun, M., Yalvaç, K. (1981). Sumer Dili ve Grameri, Sumerce’den Örnekler, 1. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Tosun, M., Yalvaç, K. (2002). Sumer, Babil, Asur Kanunları ve Ammi-Saduqa Fermanı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Türk Dil Kurumu Sözlüğü, sozluk.gov.tr; Erişim Tarihi: 21.08.2019
• Yıldırım, N. (2018). Eski Mezopotamya’da Kadınların Diplomasideki Rolü Bağlamında Mari Kraliçesi Šibtu’nun Yazışmalarından Örnekler. Archivum Anatolicum 12/2, 201-217.