DİYARBAKIR, BİTLİS, MAMURETÜLAZİZ VE URFA’DA MEYDANA GELEN 1895 ERMENİ OLAYLARINDA SÜRYANİLERİN TUTUMU

Yıl 2022, Cilt: 62 Sayı: 1, 115 - 148, 25.06.2022

Oktay Bozan

https://doi.org/10.33171/10.33171/10.33171/dtcfjournal.2022.62.1.5

Öz

Osmanlı Devleti, idaresi altındaki gayrimüslimleri din ya da mezhep esasına göre örgütleyerek idare etmiştir. Millet Sistemi denilen bu idarede gayrimüslimler her türlü din ve dâhili işlerinde serbest bırakılmıştır. Büyük bir sarsıntıya neden olan 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında Osmanlı sınırları içerisinde yaşayan Ermeniler arasında bağımsız bir devlet kurma düşüncesi yeşermeye başlamış ve bu durum birçok etmenin de etkisiyle XIX. yüzyılın sonlarına gelindiğinde isyanlara dönüşmüştür. Bu kapsamda Diyarbakır, Mamuretülaziz ve Bitlis vilayetleri ile Urfa Sancağında başlayan olaylar kısa süre içerisinde halklar arası çatışmaya dönüşmüştür. İsyanı geniş bir tabana yaymak isteyen Ermeniler özellikle Süryanileri kendilerine destek vermeye zorlamışlardır. Böylece Osmanlı Devleti’ne karşı giriştiği ihtilal mücadelesini “Müslüman-Hristiyan” olarak göstermek istemişlerdir. Bu nedenle Ermeni komitacıları ile hareket eden veya aldatılmış bazı Süryaniler, yaşanan olaylarda yer almıştır. Bu çalışmada Diyarbakır, Mamuretülaziz ve Bitlis vilayetleri ile Urfa’da meydana gelen 1895 Ermeni olaylarından Süryanilerin nasıl etkilendikleri ele alınacaktır. Böylece Süryanilerin, Ermeni olayları sırasında Ermenilere, Müslümanlara ve Osmanlı Devletine karşı bakışı ve nasıl bir politika takip ettiği ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

ERMENİ OLAYLARI,, SÜRYANİLER, DİYARBAKIR

ATTITUDES OF ASSYRIANS DURING ARMENIAN EVENTS OF 1895 IN DIYARBAKIR, BITLIS, MAMURETULAZIZ AND URFA

Öz

The Ottoman State organized and administered the non-Muslims under its rule on the basis of religion or sect. In this administration called the Millet System, non-Muslims were freed in all their religious and domestic affairs. After the Ottoman-Russian War of 1877-1878, which caused a great shock, the idea of establishing an independent state among the Armenians living within the borders of the Ottoman Empire began to flourish, and this situation caused some uprisings in the 19th century, with the effect of many factors. By the end of the century, it had turned into revolts. In this context, the events that started in Diyarbakir, Mamuretulaziz and Bitlis provinces and in the Sanjak of Urfa soon turned into conflicts between peoples. The Armenians, who wanted to spread the rebellion to a wide base, forced the Assyrians, especially, to support them. Thus, they wanted to show their revolutionary struggle against the Ottoman Empire as "Muslim-Christian". For this reason, some Assyrians who acted with Armenian commissioners or were deceived took part in the events. In this study, it will be discussed how the Assyrians were affected by the 1895 Armenian events that took place in Diyarbakır, Mamuretulaziz and Bitlis provinces and Urfa. Thus, the perspective of the Assyrians towards the Armenians, Muslims and the Ottoman Empire during the Armenian events and what kind of policy they followed will be revealed.

Anahtar Kelimeler

ARMENİAN EVENTS, ASSYRİANS, DİARBAKİR

Kaynakça

• özcoşar, İ.(2008), 19. Yüzyılda Mardin Süryanileri, İstanbul, Beyan Yayınları