“LIVING TOGETHER”: MULTISPECIES ETHNOGRAPHY ON CATS AND HUMANS IN ANKARA

Yıl 2022, Cilt: 62 Sayı: 2, 1657 - 1690, 20.12.2022

Semra Özlem Dişli

https://doi.org/10.33171/dtcfjournal.2022.62.2.35

Öz

This study problematizes the traditional approach to human-animal relationships with a particular focus on human and cat relationships constituted at home as a shared space. The purpose of this study is to explore how cat and human relationships constituted at home can be interpreted from a multispecies ethnographic perspective. The analyses in this study are based on in-depth interviews conducted in Ankara. Within this scope, twenty-six individuals living with a cat or cats were interviewed. In these interviews, the notion of “living together” is becoming prominent to describe the relationships with cats. Regarding the cats as agents, while “living together” as a concept expresses a unique relationship between human and nonhuman agents, it also reveals that the dichotomies such as nature-culture, object-subject are interwoven and can be surpassed. Examples of everyday practices and experiences about how these relations have been established display that cats and humans co-constitute relationships based on mutuality. Within the concept of mutuality, it is emphasized that living together builds especially on “compromise”. Therefore, the study aims at discussing the daily, intimate and intricate relationships emerging between humans and cats through the notions of “living together” and “compromise”.

Anahtar Kelimeler

Human-animal relations, Cat-human relations, Becoming with, Multispecies ethnography, Living together, Compromise, Ankara

“BİRLİKTE YAŞAMA”: ANKARA'DA KEDİLER VE İNSANLAR ÜZERİNE ÇOKTÜRLÜ ETNOGRAFİ

Öz

İnsan ve hayvan ilişkilerinin tartışılmasındaki yerleşik yaklaşımları eleştirel bir çözümlemeye tabi tutan bu çalışmada, paylaşılan bir mekân olarak ev içinde kurulan insan ve kedi ilişkileri konu edilmektedir. Çalışmanın amacı ise, paylaşılan bir mekân olarak evde kurulan kedi ve insan ilişkilerinin nasıl yorumlandığı ve anlamlandırıldığını çoktürlü etnografi yaklaşımı ile ele almaktır. Araştırma alanı Ankara olan bu çalışmada yer alan yorum ve analizler, derinlemesine mülakatlar yolu ile derlenen verilere dayanır. Bu çerçevede, kedi veya kediler ile beraber yaşayan kadın ve erkek toplam yirmi altı kişi ile görüşmeler yapılmıştır. Gerçekleştirilen bu görüşmelerde, kediler ile ilişkiler betimlenirken “birlikte yaşama” kavramı kullanılmaktadır. Kedilerinde de insanlar gibi fail oldukları kabulünü içeren “birlikte yaşama” kavramı, insan ve insan olmayan iki failin ilişkilerini ifade ederken, aynı zamanda doğa-kültür, özne-nesne gibi ikiliklerin ötesine geçmemize olanak sağlar ve bu dikotomilerin aslında iç içe geçmiş olduklarını da ortaya koyar. Anlatılarda ifade edilen kediler ve insanlar arasındaki ilişkilerin nasıl kurulduğuna ve nasıl yaşandığına ilişkin gündelik pratikler ve deneyimler ise, kedilerin ve insanların karşılıklılığa dayanan bir ilişkiyi inşa etme olanaklarını gösterir. Karşılıklılık ilişkisi çerçevesinde gelişen birlikte yaşama, her zaman “uzlaşmaya” dayalıdır. Böylelikle bu çalışmada, insanlar ve kediler arasında, “birlikte yaşama” ve “uzlaşma” kavramları etrafında kurulan yakın, gündelik ve karmaşık ilişkilerin açığa çıkartılmasına çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İnsan-hayvan ilişkileri, Kedi-insan ilişkileri, Birlikte oluş, Çoktürlü etnografi, Birlikte yaşama, Uzlaşma, Ankara

Kaynakça

• Adams, C. J. (2013). Etin Cinsel Politikası (G. Tezcan ve M. E. Boyacıoğlu, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Agamben, G. (2020). Açıklık – İnsan ve Hayvan (M. M. Çilingiroğlu, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ağın, B. (2020). Posthümanizm: Kavram, Kuram, Bilim-Kurgu. Ankara: Siyasal Kitap.
• Berger, J. (2017). Hayvanlara Niçin Bakarız? (C. Çapan, Çev.). Ankara: Tudem Yayın Grubu.
• Braidotti, R. (2018). İnsan Sonrası (Ö. Karakaş, Çev.). İstanbul: Kolektif Kitap.
• Burgan, E. (2017). Çoklu Türler Etnografisi: Yüz Yüze Bir Araştırma İmkânı Üzerine Düşünceler. Moment Dergi, 4(1), 115-134. DOI: https://doi.org/10.17572/mj2017.1.115134
• Burgan, E. ve Öztürk M. (2020). “Saklanmış Kadınlar”dan “Saklanmış Hayvanlar”a ve Tersi: Türler Arası Karşılaşmalarda Feminist Yöntem. E. Erdoğan ve N. Gündoğdu (Eds.). Türkiye’de Feminist Yöntem içinde (s. 207-231). İstanbul: Metis Yayınları.
• Çelik, E. E. (2017). İnsan ve Sonrası. Felsefi Düşün-Akademik Felsefe Dergisi, 9, 39-45.
• Çelik, E. E. (2019). Antroposen ve Posthuman İnsan Çağı’nda İnsan Sonrası Olmak. Cogito, 95-96, 145-160.
• Descola, P. (2013). Doğa ve Kültürün Ötesinde (İ. Yerguz, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Despret, V. (2019). Doğru Soruları Sorsaydık Hayvanlar Ne Söylerdi? (A. N. Bingöl, Çev.). İstanbul: Tellekt Yayınları.
• Douglas, M. (2007). Saflık ve Tehlike: Kirlilik ve Tabu Kavramlarının Bir Çözümlemesi (E. Ayhan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Ergin Zengin, S. (2017). Özneden Nesneye: Söylem Analizi Üzerinden Hayvanın Değişen Statüsü Hakkında Bir İnceleme. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Feenberg, A. (1991). Critical Theory of Technology. New York: Oxford University Press.
• Fudge, E. (2014). Pets. London ve New York: Routledge.
• Gell, A. (1998) Art and Agency: An Anthropological Theory. Oxford: Clarendon Press.
• Gruen, L. (1994). Dismantling Oppression: In Analysis of the Connection between Women and Animals. A. N. Jaggar (ed.). Livng with contradictions: Controversies in Feminist Social Ethics içinde. (s.60-90). Boulder: Westview Press.
• Güçlü, Ö. (2020). İstanbul’un Sokaklarında Türler Karşılaştığında: Kedi’nin Temizliği, Taşkafa’nın Hayaleti. A. Aykan (Ed.). Şehir ve Hayvan içinde (s. 131-146). İstanbul: Metis Yayınları.
• Haraway, D. (2003). The Companion Species Manifesto: Dogs, People and Significant Otherness. Chicago: Prickly Paradigm Press.
• Haraway, D. (2008). When Species Meet. Londra: University of Minnesota Press.
• Haraway, D. (2010). Başka Yer (G. Pusar, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Hart, K. (2020). Empatinin Kültürel Boyutları Üzerine: Sokak Hayvanları ve İstanbul. A. Aykan (Ed.). Şehir ve Hayvan içinde (s. 91-130). İstanbul: Metis Yayınları.
• Ihde, D. (1993). Philosophy of Technology: An Introduction. New York: Paragon House.
• Irvine, L. (2004). If You Tame Me: Understanding Our Connection with Animals. Philadelphia: Temple University Press.
• Kirksey, E., Schuetze, C. ve Helmreich, S. (2014). Introduction: Tactics of Multispecies Ethnography. E. Kirksey (Ed.) içinde, Multispecies Salon (1-24). Durkham, N.C.: Duke University Press.
• Kirksey, S. E. ve Helmreich, S. (2010). The Emergence of Multispecies Ethnography. Cultural Anthropology, 25(4), 545-576. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1548-1360.2010.01069.x
• Latour, B. (2005). Reassembling the Social: An Introduction to Actor-Network Theory. New York: Oxford University Press.
• Latour, B. (2008). Biz Hiç Modern Olmadık: Simetrik Antropoloji Denemesi (İ. Uysal, Çev.). İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
• Latour, B. (2021). Toplumsalı Yeniden Toplama: Aktör-ağ teorisine bir giriş (N. Bingöl, Çev.). İstanbul: Tellekt Yayınları.
• Maddox, J. (2020). The Secret Life of Pet Instagram Accounts: Joy, Resistance, and Commodification in the Internet’s Cute Economy. New Media & Society, 1-17. DOI: https://doi.org/10.1177/1461444820956345
• Maurstad, A., Davis, D. ve Cowles, S. (2013). Co-being and Intra-being In Horse-Human Relationships: A Multi-Species Ethnography of Be(com)ing Human and Be(com)ing Horse. Social Anthropology, 21(3), 322-335. DOI: https://doi.org/10.1111/1469-8676.12029
• Mullin, M. H. (1999). Mirrors and Windows: Sociocultural Studies of Human-Animal Relationships. Annual Review of Anthropology, 28, 201-224. DOI: https://doi.org/ 10.1146/annurev.anthro.28.1.201
• Ogden, L. A., Hall, B. ve Tanita, K. (2013). Animals, Plants, People, and Things: A Review of Multispecies Ethnography. Enviroment and Society: Advances in Research, 4, 5-24. DOI: https://doi.org/10.3167/ares.2013.040102
• Ryan, D. (2019). Hayvan Kuramı: Eleştirel Bir Bakış (A. Alkan, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Shir-Vertesh, D. (2012). “Flexible Personhood”: Loving Animals as Family Members in Israel. American Anthropologist, 114(3), 420-432. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1548-1433.2012.01443.x
• Siddiq, A. B. ve Habib, A. (2017). Antropoloji’de Ortaya Çıkan Çok-Disiplinli Güçlü Bir Alt Ailim: Antrozooloji. Artuklu İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 2(1), 22-35.
• Smuts, B. (2007). Embodied Communication in Non-Human Animals. A. Forgel, B.J. King ve S.G. Shanker (Eds.). Human Development in the Twenty-First Century: Visionary Ideas From Systems Scientists içinde (s. 136-146). Cambridge: Cambridge University Press.
• Tsing, A. (2012). Unruly Edges: Mushrooms as Companion Species. Enviromental Humanities,1, 141-151. DOI: https://doi.org/10.1215/22011919-3610012
• Tsing, A. (2015). The Mushroom at the End of the World: On the Possibility of Life in Capitalist Ruins. Princeton and Oxford: Princeton University Press.
• White, K. (2013). And Say the Cat Responded? Getting Closer to Feline Gaze. Society and Animals, 21(1), 93-104. DOI: https://doi.org/10.1163/15685306-2341280
• Yardımcı, S. (2020). Hepimiz likeniz! Feminist Yaşam ve Dünyayla Akrabalık. E. Erdoğan ve N. Gündoğdu (Eds.). Türkiye’de Feminist Yöntem içinde (s. 278-306). İstanbul: Metis Yayınları.
• Zeybek, S. O. (2020). Türkiye’nin Yakın Tarihinde Hayvanlar: Sosyal Bilimleri İnsan Olmayanlara Açmak. İstanbul: Notabene Yayınları.