A COMPARATIVE ANALYSIS OF THE NOVEL EL LAZARILLO DE TORMES AND ITS FILM ADAPTATIONS DURING AND AFTER FRANCO’S REIGN

Yıl 2022, Cilt: 62 Sayı: 2, 1374 - 1398, 20.12.2022

Ebru Yener Gökşenli

https://doi.org/10.33171/dtcfjournal.2022.62.2.24

Öz

The aim of this article is to examine and compare the film adaptations of El Lazarillo de Tormes (1554), the immortal work of Spanish literature, accepted as one of the pioneers of the modern novel, which were made on two different years. In this study, the film adaptations of the novel in 1959 and 2001 are discussed through the socio-political, ideological and cultural differences of the years they were made. These two examples of film adaptations of the same novel are analyzed through the examination method of Spanish writer and film critic Jose Luis Sánchez Noriega. In this study, the following conclusions have been reached by examining César Fernández Ardavín’s El Lazarillo de Tormes and Fernando Fernán Gómez’s Lázaro de Tormes: El Lazarillo de Tormes, the pioneering work of the picaresque novel, was adapted to Spanish cinema in two different productions with almost forty years difference. During this time, different political and cultural contexts were formed in Spain, which led to the two adaptations aimed at giving different messages from each other. In the 1959’s adaptation, the elements of the novel that criticize the church were vanished in accordance with the Franco period, while in the production of 2001, despite the modifications in the adaptation process, the essence of the novel seems to be more conserved. There are also differences in the way of treating the concepts of honor and nation between these two versions.

Anahtar Kelimeler

El Lazarillo de Tormes, Film Adaptation, Censorship, Postwar Period, Modification

TORMESLİ LAZARILLO ROMANI İLE ESERİN FRANCO DÖNEMİ VE SONRASI FİLM UYARLAMALARININ KARŞILAŞTIRMALI ÇÖZÜMLEMESİ

Öz

Bu makalenin amacı, modern romanın öncülerinden kabul edilen İspanyol edebiyatının ölümsüz eseri Tormesli Lazarillo’nun (El Lazarillo de Tormes) (1554) iki farklı tarihte gerçekleştirilen film uyarlamalarının incelenmesi ve birbiriyle karşılaştırılmasıdır. Bu çalışmada romanın 1959 ve 2001 yıllarına ait uyarlamaları, gerçekleştirildikleri yılların sosyo-politik, ideolojik ve kültürel farklılıkları aracılığıyla incelenmiştir. Aynı eserin izlek ve kurgu yönünden birbirinden temel farklılıklarla ayrılan bu iki uyarlama örneği, İspanyol yazar ve sinema eleştirmeni Jose Luis Sánchez Noriega'nın inceleme modeli aracılığıyla ele alınmıştır. Çalışmamıza örneklem oluşturan César Fernández Ardavín’in El Lazarillo de Tormes ile Fernando Fernán Gómez’in Lázaro de Tormes adlı film uyarlamalarından elde edilen bulgular ışığında şu sonuca varılmıştır: Pikaresk romanın öncü eseri olarak kabul edilen ve anonim bir roman olan Tormesli Lazarillo’yu beyazperdeye aktaran iki yapım arasında kırk yıllık bir zaman farklı bulunmaktadır. Bu süre boyunca İspanya’da farklı siyasi ve kültürel bağlamlar görülmüş, bu da birbirinden farklı mesajlar vermeyi hedefleyen iki uyarlama örneğinin ortaya çıkmasına yol açmıştır. 1959 yılı yapımı uyarlamada Franco dönemine uygun olarak romanın kiliseyi eleştiren unsurları silinirken, 2001 yılına ait yapımda ise gerçekleştirilen değişikliklere rağmen romanın özüne daha bağlı kalındığı izlenir. Onur ve ulus kavramlarının ele alınışında da, özgün eser göz önüne alındığında iki uyarlama arasında önemli farklar görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tormesli Lazarillo, Film Uyarlaması, Sansür, İç Savaş Sonrası, Değişim

Kaynakça

• Althusser, L. (1994). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. (Y. Alp ve M. Özışık, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Anónimo (Anonim) (1996). El Lazarillo de Tormes. Madrid: Alba.
• Caparrós Lera, J. M. (1983). El cine español bajo el régimen de Franco (1936-1975). Barcelona: Edicions de la Universitat de Barcelona.
• Castro, A. (1961). De la edad conflictiva: El drama de la honra en España y en su literatura. Madrid: Taurus.
• Correa, P. (1985). Historia de la literatura española. Madrid: EDI-6.
• Cruz-Cámara, N. ve Kaplan, G. (2002). Una revisitación franquista del Lazarillo de Tormes. N. Mínguez (Ed.). Literatura española y cine içinde (s. 27- 42). Madrid: Editorial Complutense.
• España Arjona, M. (2018). Tres lazarillos fílmicos y otros casos. Quimera, 410, 18-21.
• Fernán Gómez, F. (Yönetmen). (2001). Lázaro de Tormes. Spain: Lola Films.
• Fernández Ardavín, C. (Yönetmen). (1959). El Lazarillo de Tormes. Spain: Hesperia Films.
• González López, P. (1997). El Lazarillo de Tormes (1959). Julio Pérez Perucha (Ed.). Antología crítica del cine español (1906-1995) içinde (s.464-466). Madrid: Cátedra.
• Gubern, R. ve Monterde, J.E. (1996). Historia del cine español. Madrid: Ediciones Cátedra.
• Juárez Almendros, E. (2006). El modelo de La vida de Lazarillo de Tormes. El cuerpo vestido y la construcción de la identidad en las narrativas autobiográficas del Siglo de Oro içinde (s.43-53). London: Tamesis.
• Kumrular, Ö. (2011). İspanyol Altın Çağı Pikaresk Romanı’nda Hırsızlar. Mediterráneo/ Mediterraneo, 5, 23-34.
• Las tijeras de Franco llegan al cine. (2018, 6 Mart). La Vanguardia. Erişim tarihi: 15.02.2022,https://www.lavanguardia.com/historiayvida/historia contemporanea/20180302/47311002517/las-tijeras-de-franco.html
• Lannon, F. (1995). Catholicism and Social Change. Spanish Cultural Studies: An Introduction. Oxford: Oxford UP.
• Malpartida Tirado, R. (2018). El componente verbal en las adaptaciones de la literatura áurea española al cine y la televisión: una propuesta de estudio. Edad de Oro, 37, 184-227. Doi:10.15366/edadoro2018.37.008
• Martínez Torres, A. (1997). El cine español en 119 películas. Madrid, Spain: Alianza Editorial.
• Moriche Hermoso, P. J. (2012). El recurso de la inventio en el recurso de la inventio en la adaptación cinematográfica del Lazarillo de Tormes. Fonseca Journal of Communication, 4, 103-117.
• Önalp, E. (1996). İspanyol Edebiyatı Tarihi. Ankara: Orun Basımevi. Önalp, E. ve Aydonat, A. (2015). Çevirmenlerin önsözü, Tormesli Lazarillo (s.9-12). İstanbul: Can Yayınları.
• Parker, A.A. (1975). Los pícaros en la literatura. La novela picaresca en España y Europa (1599-1753).Madrid: Editorial Gredos.
• Pérez Bowie, J.A. ve González García, F . (2010). El mercado vigilado. La adaptación en el cine español de los 50. Murcia: Tres Fronteras Ediciones.
• Quesada, L. (1986). La novela española y el cine. Madrid: Ediciones JC.
• Rodríguez, J. M. (1996). Introducción. El Lazarillo de Tormes (s:9-22). Madrid: Alba.
• Rodríguez Mansilla, F. (2013). Lázaro de Tormes de Fernando Fernán-Gómez: Hacia una lectura postnacional del Lazarillo de Tormes. Hispanófila, 169(1), 81–91. Doi: 10.1353/hsf.2013.0046 Sánchez Noriega, J. L. (2000). De la literatura al cine. Teoría y análisis de la adaptación. Barcelona: Paidós.
• Santamarina, A. (2002). Del optimismo renacentista a la crisis barroca. Las adaptaciones cinematográficas del Siglo de Oro. Cuadernos de la Academia (La imprenta dinámica. Literatura española en el cine español), 11, 167-188.
• Schwartz, R. (2008). Great Spanish Films Since 1950. Plymouth: The Scarecrow Press.
• Shu-Ying Chang, L. (2002). Lazarillo de Tormes: variantes de la técnica narrativa de la novela al cine. F. Domingues Matito ve M.L. Lobato (Ed.), Memoria de la palabra: Actas del VI Congreso de la Asociación Internacional Siglo de Oro içinde (s.511-523). Vol.1, Burgos: La Rioja.