CLAUDE FARRÈRE VE JEAN SCHLICKLIN’İN GÖZÜNDEN BAĞIMSIZLIĞA DOĞRU GİDEN TÜRKİYE CUMHURİYETİ

Yıl 2023, TÜRKİYE CUMHURİYETİ'NİN 100. YILI ÖZEL SAYISI-2023, 122 - 141, 29.10.2023

Ece Yassıtepe Ayyıldız

https://doi.org/10.33171/dtcfjournal_29.10.2023.6

Öz

Osmanlı İmparatorluğu ile Fransa’nın ilişkileri 1500 lü yıllara dayanmaktadır. Yüzyıllara dayanan bu ilişkide, XIX. yüzyıla gelindiğinde bir değişiklik gözlemlenir: Fransızlar artık Osmanlı’yı “oryantalist” bir gözle değerlendirmektedirler. Söz konusu bakış açısı da, Fransızlar’ın Anadolu’da başlayan yeni hareketi takip etmeleriyle değişikliğe uğrar: özellikle Fransız gazeteciler, Ankara’da 23 Nisan 1920’de temelleri atılan yeni bir meclisin, Millî Mücadele’nin ve Ankara Hükümeti’nin yakın takipçileri olmuştur. Mondros Mütarekesi’nden Kurtuluş Savaşı’na, Osmanlı’nın çöküşünden Cumhuriyet’in ilanına kadar geçen süreye pek çok Fransız gazeteci tanıklık etmiştir. Öyle ki, İstanbul Hükümeti’nden bağımsız bir çizgide ilerleyen Ankara Hükümeti ve Mustafa Kemal Atatürk’ün mücadelesi pek çok çalışmanın konusunu oluşturmuştur. Le Petit Parisien gazetesi muhabiri Jean Schlicklin Mondros’tan Kurtuluş Savaşı mücadelesine giden yolda Yeni Türkiye’yi ve Mustafa Kemal ile tanışıklığını Angora,L’Aube de la Turquie nouvelle (1919-1922) adlı eserinde okura aktarır. Kendisini bir Türk dostu olarak tanıtan ve Türkiye ile ilgili pek çok yazı kaleme alan Claude Farrère ise Turquie Ressuscitée eserinde hem Osmanlı’nın 1902-1922 yılları arasındaki değişim sürecini hem de Mustafa Kemal ile Adapazarı ve İzmit’te yaptığı görüşmeleri aktarmaktadır.
Çalışmamızda, adı geçen iki eserden yola çıkarak, 1918-1922 yılları arasına yayılan dört yıllık süreçte, Mondros Mütarekesi ile Sevr Antlaşması’nın imzalanması ile çöken Osmanlı İmparatorluğu ve bu antlaşmalara karşı yeni bir ülke kurma yolunda ilerleyen Mustafa Kemal ve Kurtuluş Savaşı’nın kazanılması doğrultusunda bağımsız Türkiye’ye giden yol iki Fransız yazarın gözünden incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Claude Farrère, Jean Schlicklin, Kurtuluş Savaşı, Mustafa Kemal, Türkiye Cumhuriyeti.

THROUGH THE EYES OF CLAUDE FARRÈRE AND JEAN SCHLICKLIN THE REPUBLIC OF TURKEY TOWARDS INDEPENDENCE

Öz

The relations between the Ottoman Empire and France date back to the early 1500s. In this relationship based on centuries, in the XIXth century, a change is observed: the French now evaluate the Ottoman Empire with an “orientalist” eye. And also this point of “orientalist” view changes as the consequence of the French follow the new movement that started in Anatolia: especially French journalists had been close followers of a New Parliament which was established on April 23, 1920 in Ankara, the National Struggle and the Ankara Government. Many French journalists had witnessed the period from the Armistice of Mudros to the Turkish War of Independence, from the fall and dissolution of the Ottoman Empire to the proclamation of the Republic of Turkey. Such that the battle of the Ankara Government and Mustafa Kemal Atatürk, which was advancing in a very different and independent line from the Istanbul Government, had been the subject of various studies. Jean Schlicklin, a journalist of the French newspaper Le Petit Parisien, narrates the reader about the path of New Turkey from the Armistice of Mondros to the Turkish War of Independence and his personal acquaintance with Mustafa Kemal in his work Angora, L'Aube de la Turquie nouvelle (1919-1922). Moreover, in his Turquie Ressuscitée, Claude Farrère, who identifies himself as a friend of Turkey and Turkish people writes many articles about Turkey, narrates both the changing period of the Ottoman Empire between 1902-1922 and the meetings he had with Mustafa Kemal in Adapazarı and Izmit. In our study, initiating from the two works above-mentioned, will be examined through the eyes of two French writers the difficult path characterized by the fall of Ottoman Empire due to the signing of the Armistice of Mondros and the Treaty of Sèvres, and on the way to found a new independent country against these treaties the ideas and works of Mustafa Kemal, who led the victory of Turkish War of Independence, especially in the four-year period between 1918-1922.

Anahtar Kelimeler

Claude Farrère, Jean Schlicklin, Turkish War of Independance, Mustafa Kemal, Republic of Turkey.

Kaynakça

• Akyüz, T. (1981). Lausanne Konferansı Başlarken Fransız Kamuoyu. Belleten, 45(177), 257-286.
• Ankara Antlaşması, L’accord d’angora, 1921-2021. (2021). Çankaya Belediyesi, Tek Esin Vakfı, Vekam ve Fransız Kültür Merkezi Ortak Yayını (Sergi Kataloğu), Ankara. Erişim tarihi: 03.08.2023, https://tekesin.org.tr/ankara-antlasmasi/
• Bulut, Y. (1993). “Türk Dostları”: Pierre Loti ve Claude Farrère. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Farrère, C. (1930). Turquie Ressuscitée. Paris: Editions Des Cahiers Libres.
• Özel, S. (2004). Atatürk'ün Büyük Taarruz Öncesinde Adapazarı-İzmit Gezisi (12-24 Haziran 1922). Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 5, 145-175.
• Schlicklin, J. (1922). Angora,L’Aube de la Turquie nouvelle (1919-1922). Paris: Berger- Levrault Editeurs.
• Özüçetin, Y. ve Yurt, A. (2020). Claude Farrère’in 1922 Tarihli Ziyareti Bağlamında Türk Dostluğu. Jass Studies-The Journal of Academic Social Science Studies, 80, 407-417.
• Saygı, T. (2014). Millî Mücadele’de Atatürk İle Claude Farrère’in İzmit’i Ziyareti. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 79-92.
• Yavuz, B. (1996). Fransız Gözüyle Atatürk Devrimi Üzerine Genel Değerlendirmeler. Belleten, 60, 443-464.
• Yavuz, B. (1992). 1921 Tarihli Türk-Fransız Anlaşması'nın Hazırlık Aşamaları. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 8, 273-308.
• https://ttk.gov.tr/wp-content/uploads/2016/11/7-Mondros.pdf 14.08.2023.