EVALUATION OF THE SOVIET UNION’S INTERVENTION IN CZECHOSLOVAKIA IN THE TURKISH PUBLIC OPINION

Yıl 2023, Cilt: 63 Sayı: 2, 1013 - 1032, 25.12.2023

Yaşar Özkandaş

https://doi.org/10.33171/dtcfjournal.2023.63.2.5

Öz

When the Second World War ended, Union of Soviet Socialist Republics (USSR), established dominance over the region in all its dimensions by establishing satellite governments in the East of Europe that coincided exactly with its own system in political, economic, and social terms. The Eastern European countries, which had come under the full control of the USSR, began to take steps towards producing relatively more independent policies since the 1960s. Since January 1968, Czechoslovakia, under the leadership of Alexander Dubcek, the First Secretary of the Communist Party of Czechoslovakia (CPC), also moved towards socialism in a more original way in accordance with its own social dynamics. It started a reform initiative called the “Prague Spring”. After Dubcek’s insistence on reform, the Warsaw Pact countries, except Romania, intervened militarily in Czechoslovakia under the leadership of the USSR. The CPC leadership decided not to resist this invasion carried out by the countries affiliated with the Warsaw Pact. Soviet forces going into Prague arrested CPC General Secretary Dubcek and Prime Minister Cernik and took them to Moscow. After the “normalization” talks between the parties in Moscow, although CPC General Secretary Dubcek said that they would not back down from the idea of “socialism, humanism, and national independence”, he ultimately agreed to act in accordance with the demands of the USSR. Turkish Political thought, following the developments in Czechoslovakia. In this study, based on the prominent newspapers and magazines of the period such as Akşam, Ant, Cumhuriyet, Milliyet, Ulus, and the Turkish Left, it was aimed to examine the reflections of the events experienced in Czechoslovakia in August 1968 on Turkey’s public opinion.

Anahtar Kelimeler

Alexdander Dubcek, Prague Spring, Second World War, The Eastern European, Warsaw Pact

SOVYETLER BİRLİĞİ’NİN ÇEKOSLOVAKYA’YA MÜDAHALESİNİN TÜRK KAMUOYUNDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

İkinci Dünya Savaşı sona erdiğinde Sovyetler Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) Avrupa’nın Doğusunda siyasi, ekonomik ve sosyal açıdan kendi sistemiyle birebir örtüşen uydu hükümetler kurarak söz konusu bölge üzerinde tüm boyutlarıyla bir hakimiyet tesis etmiştir. SSCB’nin tam denetimi altına giren Doğu Avrupa ülkeleri 1960’larla birlikte görece daha bağımsız politikalar üretmeye yönelik adımlar atmaya başlamışlardır. Çekoslovakya da Ocak 1968’den itibaren Çekoslovakya Komünist Partisi Birinci Sekreteri Alexander Dubçek’in öncülüğünde kendi toplumsal dinamiklerine uygun gelecek bir biçimde sosyalizme daha özgün yollardan gitmeye yönelmiştir. “Prag Baharı” adıyla anılan bir reform sürecinin kapılarını aralamıştır. Dubçek’in, reform konusunda kararlı ve ısrarlı olması üzerine de Romanya dışındaki Varşova Paktı ülkeleri, SSCB’nin önderliğinde Çekoslovakya’ya askeri müdahalede bulunmuşlardır. ÇKP yönetimi, Varşova Paktı’na bağlı ülkeler tarafından gerçekleştirilen işgale karşı direnmeme kararı almıştır. Prag’a giren Sovyet kuvvetleri ÇKP Genel Sekreteri Dubçek ile Başbakan Cernik’i tutuklayarak Moskova’ya götürmüşlerdir. Moskova’da taraflar arasında gerçekleşen “normalleştirme” görüşmeleri sonrasında ise ÇKP Genel Sekreteri Dubçek “sosyalizm, hümanizm ve ulusal bağımsızlık” düşüncesinde geri adım atmayacaklarını söylese de nihayetinde SSCB’nin talepleri doğrultusunda hareket etmeyi kabul etmiştir. Türk Siyasal düşüncesi Çekoslovakya’da yaşanan gelişmeleri yakından izlemiştir. İşte bu çalışma Akşam, Ant, Cumhuriyet, Milliyet, Ulus ile Türk Solu gibi dönemin öne çıkan gazete ve dergilerini temel alarak 1968 Ağustos’unda Çekoslovakya’da yaşananların Türkiye’deki yansımalarını izlemeyi amaçlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Alexander Dubçek, Doğu Avrupa, İkinci Dünya Savaşı, Prag Baharı, Varşova Paktı

Kaynakça

• Abadan, N. (1968, August 24). Çekoslovak Dramı. Cumhuriyet, p. 2.
• Ahmad, F. (1987). Türkiye Cumhuriyeti Dönemi Siyasal Gelişmeleri. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi (Vol. 7), (p. 1991-1998). Istanbul: İletişim Yayınları.
• Aldıkaçtı, O. (1968, August 24). Çekoslovak Dramının Ardındaki Sorunlar. Milliyet, 1.
• Altan, Ç. (1968, August 25). Marksist- Leninist Teoriye Bir Bakış. Akşam, p. 2.
• Altan, Ç. (1968, August 24). Sosyalizm Sovyet Tapusunda Değildir. Akşam, p. 2.
• Altan, Ç. (1968, August 23). Sovyet Yöneticilerinin İhaneti. Akşam, p. 2.
• Altuğ, Y. (1994). Çekoslovakya Sorunu. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Akın, Y. (2014). Türkiye’de Sol Hareketin Önemli Polemikleri. In Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce- Sol (Vol. 8), (pp. 90-120). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aren, S. (2006). Puslu Camın Arkasından. Ankara: İmge Kitabevi.
• Armaoğlu, F. (2010). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1995) (Vol. 1). İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Atılgan, G. (2008). Yön Devrim Hareketi. İstanbul: Yordam Kitap.
• Atılgan, G. (2007). Behice Boran Öğretim Üyesi Siyasetçi Kuramcı. İstanbul: Yordam Kitap.
• Aybar, M. A. (1968). Bağımsızlık Demokrasi Sosyalizm. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Boran, B. (1968, August 27). Sosyalist Demokrasi ve Ulusal Bağımsızlık. Milliyet, p. 2.
• Castro, F. (1969). Çekoslovakya Meselesi (C. Çandar, Çev.). İstanbul: Habora Kitabevi Yayınları.
• Coşar, S. (2018). Aydın Yalçın. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce- Liberalizm (Vol. 7), (pp. 398-403). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çavdar, T. (2013). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi 1950’den Günümüze. Ankara: İmge Yayınları.
• Çekoslovakya - Cevaplandırılması Gereken Sorular. (1968, August 27). Türk Solu, p.1.
• Davies, N. (2011). Avrupa Tarihi. (M. A. Kılıçbay, Çev.). Ankara: İmge Yayınları.
• Dubçek, A. (1968). Yapmak İstediklerimiz. In R. Garaudy (Ed), Prag 1968, Doğmayan Hürriyet, (pp. 43-51). İstanbul: E Yayınları.
• Ekinci, F. (1968, September 1). Rusya Kuisligler Arıyor. Ulus, p. 2.
• Ekinci, F. (1968, August 30). Çekoslovak Olayları ve alternatif politika. Ulus, p. 2.
• Ekinci, F. (1968, August 25). İstilacılar Tecrit Edilmişlerdir. Ulus, p. 2.
• Faulkner, N. (2021). Marksist Dünya Tarihi, Neandertallerden Neoliberallere. (T.
• Öncel, Ş. Alpagut, Çev) İstanbul: Yordam Yayınları.
• Güvenç, N. (1986). Aleksander Dubçek, Çağdaş Liderler Ansiklopedisi (Vol. 2). (pp. 560-592) İstanbul: İletişim Yayınları.
• İpekçi, A. (1968, August 27). Zararın Neresinden Dönülürse, Milliyet, p. 1.
• İpekçi, A. (1968, August 22). Sovyet Emperyalizmi Yüzünü Gösterdi, Milliyet, p. 1.
• Kayalı, K. (2009). Türk Düşünce Dünyasında Yol İzleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kemal, Y. (1968, August 27). Bağımsızlık ve Sosyalizm. Ant, p. 5.
• Landau, J. M. (1978). Türkiye’de Aşırı Akımlar. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Mumcu, U. (2019). Bir Uzun Yürüyüş. Ankara: UMG Yayınları.
• Özgüden, D. (1968, August 27). Yine de Sosyalizm. Ant, p. 3.
• Paul, W. D. (1971). Soviet Foreign Policy and the Invasion of Czechoslovakia: A
• Theory and Case Study. 15(2), (p. 159-202). International Studies Quarterly.
• Pelikan, J. (1984). Doğu Avrupa’da Sosyalist Muhalefet. (H. Spatar, Çev.). Ankara: Kaynak Yayınları.
• Sander, O. (2011). Siyasi Tarih 1918-1994. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Selçuk, İ. (1968, August 23). Çek Dramının Yanısıra. Cumhuriyet, p. 2.
• Selçuk, İ. (1968, August 22). Lanet Kaba Kuvvete. Cumhuriyet, p. 2.
• Tanilli, S. (2019). Yüzyılların Gerçeği ve Mirası, 20. Yüzyıl Yeni Bir Dünyanın Arayışında. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Toker, M. (1968, August 23) Naden İşgal. Milliyet, p. 2.
• Topuz, H. (2003). Türk Basın Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Tunaya, T.Z. (1968, August 28). Çekoslovakya Dosyası. Milliyet, p. 2.
• Unat, A. N. (2021) Yüz Yıllık Umut. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınları.
• Yalçın, A. (1968, August 26). Komünist Sistemin İç Çelişkisi. Milliyet, p. 2.