Toksoplazma gondii’nin insan ve hayvan sağlığı açısından önemi

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 2, 582 - 599, 31.07.2017

Dilek Keskin , Sevil Toroglu

Öz

Bu derlemede
insan ve hayvan sağlığı açısından önemli olan T.gondii’nin nasıl bulaştığı ve ne gibi zararlara neden olduğu hakkında
bilgiler toplanmıştır.
T.gondii, Apicompleksa grubuna ait
tek hücreli, intrasellüler, fakültatif protozoondur. İnsan, kanatlı ve diğer
memelilerde beyin, karaciğer ve kaslara yerleşerek toksoplazmosise neden
olmaktadır. Bir çok insanda parazit semptomsuz seyrederken, immun isistemi
baskılanmış hastalarda fırsatçı özelliği ile enfeksiyonlara neden olmaktadır.
Tanıda, parazitin izolasyonu güçtür. Dolaylı tanı yöntemleri büyük bir kıymet
taşır. Bu bulguların klinik bulgularla birleştirilmesi tanıyı güçlendirir.
Günümüzde en güvenilir serolojik yöntemler; Sabin-Feldman test (SFT), İ.F.A.T. (İndirek
Flouresan Antikor Testi), P.H.A. (Pasif Hemaglutinasyon), E.L.İ.S.A. (Enzyme
Linked İmmunosorbent Assay), ve immünelektroforez gibi yöntemlerdir. Bunun
yanında, Polimeraz Zincirleme Reaksiyonu (P.Z.R.)[P1] , hibridizasyonu, izolasyon (in vivo/in vitro) ve
histolojik inceleme gibi direk tanı teknikleriyle parazitin kendisi ve/veya
DNA’sının gösterilmesini amaçlayan yöntemler de vardır. Toksoplazmosis’de  ara konak, kedi, herbivor, omnivor ve
insanlardır. Son konak olan kediler, aynı zamanda ara konakçılıkda yapmaktadır.
Toksoplazmanın bulaşmasında sorumlu gıdalar olarak pastörize edilmemiş süt ve
az pişmiş etler akla gelmektedir. Toksoplazmosis koyun ve keçilerde yaygın olan
bir enfeksiyondur. Bununda nedeni T.gondii
ookistlerinin meralardaki yaygın kontaminasyonundan dolayı olmaktadır. Toksoplazmoz
seropozitifliği, dünyada ve ülkemizde bölgelere göre değişiklik göstermektedir.
Seropozitivitenin dünya üzerindeki yaygınlığı, yöresel beslenme
alışkınlıklarına, sosyoekonomik düzeye, iklim ve çevre koşullarına, kedilerle
temasın yaygınlığına ve ilgili meslek gruplarına göre değişmektedir.
Toksoplazmoz genellikle sessiz seyretmekte; gebelik döneminde geçirildiğinde ise
düşük, ölü doğum, erken doğum ve konjenital anomalili doğumlara neden
olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Toksoplazma gondii, insan, hayvan

Toxoplasma gondii's İmportance In Terms Of Human And Animal Health

Öz

In this review, the the knowledge were given about T. gondii how it is transmitted and what damage cause to our bodies. T. gondii is a facultative protozoon members of a Apicomplexa, single cell, intracellular. It causes toxoplasmosis settling in musscles, brain and liver in human, poultry and other mammalian. While the parasites occur no symptom in many people, İt causes infection immun system comprissed patients because of opportunist properties. It is difficult to isolation of parasites in diagnosis. Indirect diagnosis methods were big value. Nowadays, more reliable serological methods were Sabin-Feldman (Dye) test, İndirect Flouresan Anticor Test (İ.F.A.T), Pasif Hemaglutinasyon (P.H.A.), Enzyme Linked İmmunosorbent Assay, (E.L.İ.S.A.) and such as Immunelectroforese method. And also, there is methods Polimerase Chain Reaction (P.C.R), hibriditation, isolation (in vivo and in vitro) and histological analysis) aiming determination of parasites itself and DNA of parasites. Intermediate host were cat, herbivor, omnivor and human in Toxoplasmosis. The last host was cats same time an intermediate host. It comes to mind transmission of Toxoplasma is responsible for unpasteurized milk and undercooked meats. Toxoplasmosis is a common diseases in sheep and goats. The reason of this T. gondii oocysts are widespread contamination of the pasture. Seropositivity of Toxoplasma vary according to region in the world and in our country. Prevalence of seropositivity in the world varies according to the relevant professional groups, the local eating habits, socioeconomic level, climate and environmental conditions, prevalance of contact with cats. Toxoplasma is generally silent When it develops during pregnancy, miscarriage, stillbirth, premature birth and congenital anomalies.

Anahtar Kelimeler

Toxoplazma gondii, human, animal, health

Kaynakça

• [1] J. G. Montoya, ve O. Liesenfeld. Lancet 363 (2004) 1965–1976.
• [2] N.D Levine. Veterinary, Prozozoology, The Iowa State University Pres Ames Iowa ,10 (1985) 75.
• [3] A. Kuman ve N.Altıntaş. Protozoon Hastalıkları Bornova –İzmir (1996).
• [4] J.P. Dubey ve A. Towle. Toxoplasmsis in Sheep. Miscellaneous Publication –Common Wealth İnstitute of Parasitology ( United Kingdom) No 10 CAB, International Slough(1986).
• [5] J.P. Dubey. Toxoplasmosis, JAVMA, 205(11) (1994) 1593-1597.
• [6] J.P. Dubey.Toxoplasmosis- a waterborne zoonosis. Vet Parasitol. Dec 9;126(1-2):5 (2004) 7-72.
• [7] D.A. Blewett ve W.A. Watson . Br Vet J. Jan-Feb;140(1) (1984)54-63.
• [8] J.P. Dubey and C.P. Beattie. Toxoplasmosis of Animals and Man. By J. 220 pages. (1988)
• [9] E. Skjerve, H. Waldeland, T. Nesbakken, G. Kapperud. Prev Vet Med. Jun 1;35(3): (1998) 219-27.
• [10] A. Freyre, J. Bonino, J. Falcon, D. Castells, O. Correa, A. Casaretto. Vet Parasit 81(1) (1999) 85-88.
• [11] M. Karaca, C. Babür, B. Çelebi, H.A. Akkan, M. Tütüncü, İ. Keleş, B. A. Uslu ve S. Kılıç. Y.Y.Ü Vet. Fak. Derg, 18(1) ( 2007) 45-49.
• [12] G.Masala, R.Porcu, L. Madau, A.Tanda, B. Ibba , G. Satta , S. Tola . Vet Parasitol. Nov 3;117(1-2) (2003) 15-21.
• [13] S.Jittapalapong, A. Sangvaranond, N. Pinyopanuwat, W. Chimnoi, W. Koizumi, S. Maruyama . Vet Parasitol. Jan 4;127(1) (2005) 17-22.
• [14] A. Bisson , S. Maley , C.M. Rubaire-Akiiki, J.M. Wastling. Acta Trop. Jul 21;76(1) (2000) 33-8.
• [15] E.K. Unat, A.Yücel, K.Atlas ve M. Samastı. Unatın Tıp Parazitolojisi, İnsanın Ökaryonlu Parazitleri ve Bunlarla Bulaşan Hastalıkları, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa tıp Fakültesi yayınları, Yayın No: 3641, Fakülte yayın No: 162, İstanbul (1991).
• [16] C.P. Beatie. Ecol Dis 1(1982)13-20.
• [17] Renal G. Desmounts ve J. Couvreur. Bull NY Acad Med 50 (1974) 146-159.
• [18] G. Desmonts, J.Couvreur, F. Alison, J. Baudelot, J. Gerbeaux, M. Lelong. Rev Fr Etud Clin Biol. Nov;10(9) (1965) 952–958.
• [19] J.M. Jay. Foodborne animal parasites. Modern Food Microbiology. Fourth edition,p 611-639 (1992).
• [20] E.H. Marth and J.L. Steele. Toxoplasmosis. Applied and Dairy Microbiology,(1998) p 361-369.
• [21] H.P. Rieman, M.E. Meyer, J.H. Thesis, G.Kelso, D.E. Behymer. J. Pediat, 87(1975) 573-576.
• [22] J.J.Sacks, R.R.Roberio, N.F Borooks. J American Med Assoc, 248(1982) 1728-1732.
• [23] L.J. Skinner, A.C. Timperley, D. Wightman, J.M. Chatterton, D.O. Hoyen Scand J. Infect Dis.,22 (1990) 359-361.
• [24] T.İ Karagenç, H. Ertabaklar, B. Ulutaş, S.Aypak, S. Ertug. Yüzüncü Yıl üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 16(1) (2005) 67-70.
• [25] C. Babür, B. Esen, G. Bıyıkoğlu. Turk J Vet Anim Sci, 25 (2001) 283-285.
• [26] N. Öcal, C. Babür, B.B. Yağcı, , H.C. Macun, B. Çelebi, S. Kılıç, İ. Pir -Yağcı . Kafkas Üniv. Vet Fak Derg, 14(1) (2008) 75-81.
• [27] T.Oncel ve G. Vural, Veterinarski Arhiv, 76, No 6 (2006) 547−553.
• [28] M.Aktaş, N. Dumanlı, C. Babür, Z. Karaer, H. Öngör. Turk J Vet Anim Sci, 24 (2000) 239-241.
• [29] M. Sevgili, C. Babür, S. Nalbantoğlu, G. Karaş and Z. Vatansever, Turk. J. Vet. Anim. Sci., 29 (2005) 107-111.
• [30] Y. Goz, C. Babur, A. Aydın ve S. Kilic. Rev. Med. Vet., 158(2007) 534-539.
• [31] A.M. Tenter, A.R. Heckeroth, L.M. Weiss. Int. J. Parasitol., 30 (2000) 1258-127.
• [32] D. Waltner-Toews, R. Mondesire, P. Menzies. Can. Vet .J., 32 (1991) 734-737.
• [33] W.N.A. Puije, K.M. Bosompem, E.A. Canacoo, J.M. Wastling, B.D. Akanmori. Acta Tropica, 76 (2000) 21-26.
• [34] R.Hashemi- Fesharki. Vet. Parasitol., 61 (1996)1-3.
• [35] L.F. Pita Gondim, Jr, H.V. Barbosa, C.H.A.R. Filho, H. Saeki. Vet. Parasitol., 82 (1999) 273-276.
• [36] A. Stefanakes, A. Bizake, E. Krambovites. Bull. Hellen. Vet. Med. Soc., 46 (1995) 243-249.
• [37] H. Ekmen. Mikrobiol Bült., 1 (1967) 243.
• [38] K. Altıntaş. Mikrobiyoloji Bülteni., 8(1974) 5-24.
• [39] H .Sarnıç.. Diyarbakır Üniv. Tıp. Fak. Derg., 5 (1976) 565
• [40] K. Altıntaş. T. Parazitol. Derg., 4 (1981) 87.
• [41] A. İnci, N. Aydın, C. Babür, Y. Çam, C. Akdoğan, Ş. Kuzan. Pendik. Vet. Mikrobiyol. Derg., 30 (1999) 41-46.
• [42] K. Altıntaş, Ç. Güngör, H. Zeybek, C.Yaralı. T. Parazitol. Derg., 21 (1997) 63-65.
• [43] C. Babür, A. İnci, Z. Karaer. T. Parazitol. Derg., 2 (1997) 409-412.
• [44] K.Yıldız, C. Babür, S. Kılıç, M. Aydenizöz, D.Dalkılıç. T. Parazitol. Derg., 24 (2000) 180-185.
• [45] M. Arda, W. Bisping,N. Aydın, E.İstanbulluoğlu,Ö.Akay, M.İzgür, S.Diker, Z.Karaer. Ankara Üniv. Vet. Fak. Derg., 34(1987) 195-206.
• [46] N.Dumanlı, S. Güler, E. Köroğlu, S. Orak. Doğa. Tr. Vet. Anim. Sci. ,16 (1991) 10- 18.
• [47] D.Öz, M. Özyer, M. Çorak. Etlik Vet. Mikrob. Derg., 8 (1995). 87-99.
• [48] M.Tütüncü, E. Ayaz,M. Yaman, H.A. Akkan. Indian. Vet. J., 80 (2003) 401-403. [49] H. Zeybek, C. Yaralı, H. Nishikawa, F. Nishikawa, B. Dündar. Etlik Vet. Mikrob Derg., 8 (1995) 80-86.
• [50] C.Babür, Z. Karaer, A. Çakmak, C.Yaralı, H.Zeybek. Fırat Üniv. Sağ. Bil. Derg., 10 (1996) 273-277.
• [51] F. Sevinç, K. Kamburgil, B. Dik, F. Güçlü, H. Aytekin. Fırat Üniv. Sağ. Bilim. Derg., 14 (2000) 137-142.
• [52] K. Kamburgil, R. Durgut, E. Handemir. Veterinarium, 12 (2001) 1-4.
• [53] K.D. Wenstrom. Toxoplasmosis. In Gleicher N (Ed ) Princip les and practice of medical therapy in pregnancy. New-York , Appleton Angle, (1989) 627-630.
• [54] A.O. Carter ve J.W. Frank. CMAJ, 135 (1988) 618- 632.
• [55] G.Desmont and J. Couvreur. Congenital toxoplasmosis: A pros pective study of the offspring of 542 women who acquired toxoplasmosis during pregnancy pathophysiology of congenital di sease. In Thallhamner O, Baumgardden K, Pollak A (Eds) Perinatal Medecine, Stutgart, George -Thieme, (1979) 51-57.
• [56] B. Kaleli, İ. Kaleli, E. Aktan, H. Akalın, F. Akşit. T Parazitol Derg; 21(1997) 241- 3.
• [57] E. Polat, M. Aslan, R. İsenkul, G. Aygün, N. Aksın, İ.Çepni. T Parazitol Derg; 26 (2002) 350- 1.
• [58] A. Kafkaslı, D. Üryan, A. Buhur, M. Köroğlu, R. Durmaz. Perinatoloji Dergisi; 4(1996) 94- 6.
• [59] F .Tekay ve E .Özbek.. T Parazitol Derg; 31(2007) 176- 9.
• [60] A. G. Okyay, A Karateke, E. Yula, M.İnci, D.Benk-Şilfeler,V. Köksaldı- Motor. J Turk Soc Obstet Gynecol; 10(2013) 160- 4.
• [61] Ç. Güngör, M.Özsan, A. Karaaslan. Ankara Tıp Mecmuası 53(2000) 91-93.
• [62] F.Saraçoğlu ve D. Şahin. T Klin Jinekol Obst;11(2001) 326-8.
• [63] H.Güneş, S.Kaya, E.Sesli Çetin, T.Taş, M. Demirci. S.D.Ü.Tıp Fak Derg:15(2008) 21-4.
• [64] H.A. Kuman, N. Altıntaş, Ş.Üstün, A.Y.Gürüz. T. Parazitol. Dern. Yayın., No:12 (1995) 137-164.
• [65] A.Kobayashi, N. Hirai, Y. Suzuki. Japan .J. Parasitol., 26 (1977) 175-180 [66] P.J. O’donoghue, M..J. Riley, J.F. Clarke,. Aust. Vet. J., 64(1987) 40-46.
• [67] S.Ohshima, N. Tsubota, K.Hiraoka. Zbl. Bakt. Hyg. 1 Abt. Orig A 250 (1981) 376-382.
• [68] M.R. Owen, M.J. Clarkson, A.J. Trees,. Vet. Rec., 142(17): (1998). 445-448.
• [69] M..A. Özcel ve D. Sermet. T. Parazitol. Derg. Yay. 3(1983) 95-121.
• [70] M. Tanyüksel, H.Gün, N.Erdal, T.Haznedaroğlu, C.Babür, M. Baysallar, A. Başustaoğlu. T. Parazitol. Derg., 18(1994) 266-276.
• [71] B.Helmick, A. Otter, J.Mcgarry, D. Buxton. Res. Vet. Sci., 73 (2002) 187-189.
• [72] N.M. Silva, E.V. Lourenco, D.A.O .Silva, J.R .Mineo. Vet. J., 163 (2002) 94-98.
• [73] W. J. Foreyt. Veterinary parasitology reference manual. Iowa State University Press, Ames, Iowa. 5(2001) 5-8.
• [74] H. A Dabritz, M. A. Miller, E. R. Atwill, I. A. Gardner, C. M. Leutenegger, A. C. Melli and P. A. J. Am. Vet. Med. Assoc. 231 (2007) 1676-1684.
• [75] M. A. E.G Amany ve A. M. A. J. Life Sci. 9 (2012) 133-146.
• [76] G. Berlin, J. Peter, C. Gagne, C. Conteas and L. Ash. Emerg. Infect. Dis. 4 (1998) 127-128
• [77] A. Dumetre ve M. L. Darde. FEMS Microbiol. Rev. 27 (2003) 651-661.
• [78] K. Parajuli, S. Hanchana, M. Inwong, S. Pukrittayakayamee and P. Ghimire. Nepal Med. Coll. J. 11 (2009) 23-27.
• [79] G. Schares, N. Pantchev, D. Barutzki, A. O. Heydorn, C. Bauer and F. J. Conraths. Int. J. Parasitol. 35 (2005) 1525-1537.
• [80] B.C. Walton, I. Arjona, B.M. Benchoff. Am J Trop Med Hyg., 15 (1966) 492– 495.
• [81] K.W. Walls, S.L. Bullock ve D.K English. J. Clin. Microbiol. 5 (1977) 273-277.
• [82] A. Balsari, G. Poli, V. Molina, et al. J Clin Pathol, 33 (1980) 640–643.
• [83] M. Ak. Enzyme Linked İmmunosorbent Assay (ELISA). Kitap: Özcel MA, Altıntaş N, Parazit Hastalıklarında Tanı. 1.Baskı, Türkiye Parazitoloji Dernegi, Yayın No: 5, 8.Bölüm, (1997) 241-259.
• [84] M. Wilson, J.S.Remington, C.Clavet, G.Varney, C.Press, D.Ware. J Clin Microbiol., 35 (12) (1997) 3112-5.
• [85] Y. Gürüz ve M. Korkmaz. T Parazitol Derneği No: 15 İzmir, (1997) 293-319.
• [86] G. Desmonts ve J. S. Remington. J Clin Microbiol., 11(6) ( 1980) 562–568.
• [87] S.B Glor, R. Edelhofer, F. Grimm, P. Deplazes, W. Basso. Parasitology & Vectors, v. 6 (2013) p. 85.
• [88] Zhu, C., L. Cui and L. Zhang Iranian J. Parasitol. 7 (2012) 89-95.
• [89] H. R. Gamble, J. P. Dubey and D. N. Lambillotte. Vet. Parasitol. 128 (2005) 177–181.
• [90] U.Krainara, S. Thongrungkiat, W. Usawattanakul, P. Petmitr and Y. Sukthana. Southeast Asian J. Trop. Med. Public Health., 35 (2004) 37-39.
• [91] A. Oksanen, M. Tryland, K. Johnsen and J. P. Dubey. Comp Immunol Microbiol Infect Dis., 21 (1998) 107-114.
• [92] A. F. Silva, F. C. R. Oliveirab, J. S. Leite, M. F. V. Melloc, F. Z. Brandãoa, R. I. J. C. K. Leite, E. Frazão-Teixeirab, W. Lilenbauma, A. B. M. Fonsecae and A. M. R. Ferreiraa. Vet. Parasitol., 191 (2013) 347– 352.
• [93] A. Minho, P. R. L. Freire, O. Vidotto, S. M. Gennari, E. M. Marana, J. L. Garcia and I. Navarro. Vet. Bras 24 (2004) 199-202.
• [94] J. F. Pissinate, I. T. Gomes, V. Peruhype-Magalhaes, R. Dietze, O. A. Martins-Filho and E. M. Lemos. J. Immunol. Methods. 336 (2008) 193-202.
• [95] P. P Silva-dos-Santos, G. B. Barros, J. R. Mineo, D. A. d. O. Silva, M. H. W. Menegaz, J. C. Serufo, R. Dietze, O. d. A. Martins-Filho and E. M. Lemos. J. Immunol. Methods. 378 (2012) 33-43.
• [96] K.B. Mullis ve F.A. Faloona. Methods in Enzymology; 155 (1986) 335-350.
• [97] J. L Burg, C. M. Grover, P. Pouletty and J. C. Boothroyd. J. Clin. Microbiol. 27 (1989) 1787-1792.
• [98] Z. I. Chaudhary, R. S. Ahmed, S. M. I. Hussain and A. R. Shakoori. Pakistan J. Zool., 38 (2006) 333-336.
• [99] S.-E Lee, S.-H. Hong, S.-H. Lee, Y.-I. Jeong, S. J. Lim, O. W. Kwon, S. H. Kim, Y. S. You, S.H. Cho and W.J. Lee. Korean J. Parasitol. 50 (2012) 229-231. [100] A. Rahumatullah, B. Y. Khoo and R. Noordin. Exp. Parasitol. 131 (2012) 231-238.
• [101] T. Hierl, U. Reischl, P. Lang, H. Hebart, M. Stark, P. Kyme and I. B. Autenrieth. J. Med. Microbiol., 53 (2004) 629-632.
• [102] K. Horiuchi, I. Yabe, Y. Tajima, T. Kondo, Y. Takizawa, H. Yamada and H. Sasaki Rinsho shinkeigaku Clin. Neurol. 50 (2010) 252-256.
• [103] J. Y. Lee, S. E. Lee, E. G. Lee and K. H. Song .Res. Vet. Sci. 85 (2008) 125-127.
• [104] L. Delhaes, H. Yera, S. Ache, V. Tsatsaris and V. Houfflin-Debarge. Diagn. Microbiol. Infect. Dis. 76 (2013) 244–247.
• [105] A. Kompalic-Cristo, C. Frotta, M. Suárez-Mutis, O. Fernandes and C. Britto. Parasitol. Res (2007) 101: 619-625.
• [106] U. Reischl, S. Bretagne, D. Krüger, P. Ernault and J.M. Costa. BMC Infect. Dis.3 (2003) 1-9.
• [107] H. Xin, C. W. Pan, Y.F. Li, H. Wang and F. Tan Folia Parasitol. 59(1) (2012) 21-26.
• [108] W. Homan, M. Vercammen, J. De Braekeleer and H. Verschueren. Int J Parasitol. Jan; 30(1) (2000) 69-75.
• [109] Q. M Kong, S. H. Lu, Q. B. Tong, D. Lou, R. Chen, B. Zheng, T. Kumagai, L. Y. Wen, N. Ohta and X. N. Zhou. Parasites & vectors 5(2012) 1-7.
• [110] Q. Daofeng, H. Zhoub, J. Hana, S. Taoa, B. Zhengc, N. Chia, C. Sud and A. Due. Vet Parasitol. 192 (2013) 98-103.