Contributions to Plant Biodiversity of North East Anatolia (An Example of BIYOD Database)

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 3, 2122 - 2163, 31.07.2020

Kezban Özkan , Salih Terzioğlu

Öz

This study was carried out in area of Trabzon (and partially in Erzurum) Forest Regional Directorate. Studied areas are located in Euro-Siberian and Irano-Turanian floristic regions, and in Eastern Black Sea Region (2c). In this study, a total of 331 vascular plant taxa belonging to 69 families, 221 genera, belong to Pteridophyta and Spermatophyta, were identified. Six taxa of Pteridophyta and 325 taxa (7 taxa of Gymnospermae and 318 taxa of Angiospermae) of Spermatophyta were determined and listed according to APGIII. Collected data both on plant biological diversity and non-wood forest products were entered into BIYOD database. The phytogeographic region of listed 173 (52.27%) taxa were specified. Among these plants, the number of Euro-Siberian, Irano-Turanian and Mediterranean elements are115 (34.74%), 45 (13.60%) and 13 (3.93%), respectively. In addition, 1 (0.30%) cosmopolitan and 2 (0.60%) exotic taxa were determined. A total of 35 taxa are endemic and 7 are rare taxa. As well, IUCN threat categories of these taxa were given. Determined data belong to both plant biodiversity and non-wood forest products entered to BİYOD database od General Directoriate of Forestry.

Anahtar Kelimeler

BIYOD, Plant Biodiversity, Flora, Endemic, Euro-Siberian

Kuzey Doğu Anadolu'nun Bitkisel Biyoçeşitliliğine Katkılar (BİYOD Veri Tabanı Örneği)

Öz

Bu çalışma, Trabzon ve kısmen Erzurum Orman Bölge Müdürlüğü alanlarında gerçekleştirilmiştir. Bitkisel verilerin sağlandığı alanlar Avrupa-Sibirya ve İran-Turan bitki coğrafyası bölgelerinde ve Doğu Karadeniz Bölümü (2c) içerisinde yer almaktadır. Bu çalışmada, Pteridophyta ve Spermatophyta bölümlerine dâhil 69 familya, 221 cinse ait toplam 331 vasküler bitki taksonu tespit edilmiştir. Pteridophyta bölümüne ait 6 adet, Spermatophyta bölümünün Gymnospermae ve Angiospermae alt bölümlerine ait sırasıyla 7 ve 318 adet takson saptanmış; bunlar APGIII’e göre sistematik liste halinde sunulmuştur. Listelenen 173 (% 52,27) taksonun bitki coğrafyası bölgesi belirtilmiştir. Bu bitkilerden Avrupa-Sibirya, İran-Turan ve Akdeniz elementi sayısı sırasıyla 115 (% 34,74), 45 (% 13,60) ve 13 (% 3,93)’tür. Ayrıca 1 (% 0,30) adet kozmopolit, 2 (% 0,60) adet egzotik takson tespit edilmiştir. Bu çalışmaya konu taksonların 35 adeti endemik ve 7 adeti de endemik olmayan nadir taksondur. Ayrıca saptanan bu taksonların IUCN tehlike kategorileri de belirtilmiştir. Saptanan bitki çeşitliliği ve odun dışı orman ürünlerine ait veriler Orman Genel Müdürlüğü’nün BİYOD veri tabanına girilmiştir.

Anahtar Kelimeler

BİYOD, Biyoçeşitlilik, Flora, Endemik

Teşekkür

Prof. Dr. Kamil ÇOŞKUNÇELEBİ’ye kimi taksonların teşhisinde yaptığı katkılardan dolayı teşekkür ederiz. Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü, Odun Dışı Ürün ve Hizmetler Şubesi çalışanlarına arazi çalışmaları sırasındaki lojistik desteklerinden dolayı teşekkür ederiz.

Kaynakça

• [1] A. Güner ve T. Ekim (edlr.), Resimli Türkiye Florası, c. 1, İstanbul, Türkiye: NGBB Flora Dizisi 2, Flora Araştırma Derneği ve Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları Yayını, 2014.
• [2] A. Güner, S. Aslan, T. Ekim, M. Vural ve M.T. Babaç (eds.), Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler), İstanbul, Türkiye: NGBB ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını, 2012.
• [3] N. Özhatay, A. Byfield ve S. Atay, Türkiye’nin Önemli Bitki Alanları, İstanbul, Türkiye: WWF Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı), 2003, ss. 88.
• [4] T. Ekim, M. Koyuncu, M. Vural, H. Duman, Z. Aytaç ve N. Adıgüzel, Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı, Eğrelti ve Tohumlu Bitkiler (Red Data Book of Turkish Plants, Pteridophyta and Spermatophyta), Ankara, Türkiye: Barışcan Ofset, 2000, ss. 246.
• [5] S. Palabaş Uzun, “Sisdağı Çevresinin Florası, Vejetasyonu ve Süksesyonu” Doktora tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, Türkiye, 2009.
• [6] M. Kılınç ve H.G. Kutbay, Bitki Ekolojisi, Ankara, Türkiye: Palme Yayıncılık, 2008, ss. 490.
• [7] N. Köse, “Trabzon-Değirmendere Havzası Pseudomaki Vejetasyonu Florası” Yüksek Lisans tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, Türkiye, 2013.
• [8] P.H. Davis, Flora of Turkey and the East Aegean Islands, c. I-IX, Edinburgh, University Press, 1965-1985.
• [9] Y. Akman ve O. Ketenoğlu, Vejetasyon Ekolojisi (Bitki Sosyolojisi), 1.baskı, Ankara, Türkiye: Fen Fak. Yay. No:146, 1987.
• [10] F. Yaltırık, Belgrad Ormanı Vejetasyonun Floristik Analizi ve Ana Meşcere Tiplerinin Kompozisyonu Üzerine Araştırmalar, Ankara, Türkiye: Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Yay. No:436, 1966.
• [11] Z. Kaya, “Koruma Biyolojisi ve Biyoçeşitlilik” Orman Bakanlığı Eğitim Semineri, Antalya, Türkiye, 2002.
• [12] M. Karaköse, “Hamsiköy Planlama Birimi’nde Orman Bitki Biyoçeşitliliği Değişiminin İncelenmesi,” Yüksek Lisans tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, Türkiye, 2008.
• [13] BİYOD Veritabanı. [Çevrimiçi]. Erişim Adresi: http://biyod.ogm.gov.tr. Erişim Tarihi: 03.09.2015.
• [14] Anonim. [Çevrimiçi]. Erişim Adresi: http://biyoces.ogm.gov.tr. Erişim Tarihi: 03.09.2015.
• [15] P.H. Davis, R.R. Mill, K. Tan, Flora of Turkey and the East Aegean Islands, c. X (Supplement I), Edinburgh, University Press, 1988.
• [16] A. Güner, N. Özhatay, T. Ekim, K.H.C. Başer, Flora of Turkey and the East Aegean Islands, c. XI (Supplement II), Edinburgh, University Press, 2000.
• [17] A. Uzun, “Altındere Vadisi (Trabzon-Maçka) Orman Vejetasyonu Florası” Yüksek Lisans tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, Türkiye, 2002.
• [18] G. Bonnier, Flore Complete Illustree en Couleurs de France Suisse et Belgique, I-XII, Neuchatel, Paris, Bruxelles, France, 1912-1934.
• [19] C. G. Wilson and M. Blamey, The Alphine Flowers of Britain and Europe, William Collins Sons & Co Ltd., 384, 1992.
• [20] R. Phillips, Grasses, Ferns, Mosses & Lichens of Great Britain and Ireland, Macmillan Publishers Ltd., 306, 1994.
• [21] E. Tekin, Türkiye’nin En Güzel Yaban Çiçekleri, Türkiye: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2007, c. 1, ss. 638.
• [22] E. Tekin, Türkiye’nin En Güzel Yaban Çiçekleri, Türkiye: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2007, c. 2, ss. 420.
• [23] H.D. Harrington, How to Identify Plants, Chicago, The Swallow Press Inc., 1957, ss. 203.
• [24] Baytop A, İngilizce-Türkçe Botanik Kılavuzu, İstanbul, Türkiye; İ.Ü. Basımevi ve Film Merkezi, 1998, ss. 375.
• [25] J. G. Harris and M. W. Harris, Plant Identification Terminology, Spring lake Publishing, Second Edition, 2007, ss. 216.
• [26] Anonim. [Çevrimiçi]. Erişim Adresi: http://www.vanherbaryum.yyu.edu.tr. Erişim Tarihi:03.03.2020.
• [27] Anonim. [Çevrimiçi]. Erişim Adresi: https://science.mnhn.fr/all/search. Erişim Tarihi: 03.03.2015.
• [28] Anonim. [Çevrimiçi]. Erişim Adresi: https://plants.jstor.org. Erişim Tarihi: 03.02.2015.
• [29] Anonim. [Çevrimiçi]. Erişim Adresi: http://www.turkiyebitkileri.com. Erişim Tarihi: 15.09.2014.
• [30] Anonim. [Çevrimiçi]. Erişim Adresi: http://yabanicicek.com. Erişim Tarihi: 14.12.2014.
• [31] Anonim. [Çevrimiçi]. Erişim Adresi: http://www.alabamaplants.com/index.html. Erişim Tarihi: 27.09.2015.
• [32] A. Güner, Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler), Türkiye Flora Araştırmaları Derneği, Flora Dizisi 1, Birinci Basım, Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi Yayınları, 2012, ss. 1290.
• [33] N. Özhatay and S. Kültür, Check-list of additional taxa to the supplement Flora of Turkey III. Turk. J. Bot., 30, 281-316, 2006.
• [34] N. Özhatay, S. Kültür and S. Aslan, Check-list of additional taxa to the supplement Flora of Turkey IV. Turk. J. Bot., 33, 191-226, 2009.
• [35] N. Özhatay, S. Kültür and M. B. Gürdal, Check-list of additional taxa to the supplement Flora of Turkey V. Turk. J. Bot., 35, 1-36, 2011.
• [36] Ü. Asav, İ. Kadıoğlu ve Y. Yanar, “Trabzon İli ve İlçelerindeki Mera Alanlarındaki Önemli Yabancı Ot Türleri ile Bunların Dağılımları ve Yoğunluklarının Belirlenmesi” Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, Araştırma Makalesi, 2013.
• [37] M. Doğan, S. Pehlivan, G. Akaydın, E. Bağcı, İ. Uysal ve H. M. Doğan, “Türkiye’de Yayılış Gösteren Salvia (Labiatae) Cinsinin Taksonomik Revizyonu” Tübitak Projesi, 2008.
• [38] T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Erzurum İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, İspir Verçenik Dağı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası Gelişme ve Yönetim Planı, 2008.
• [39] İ. Yüzbaşıoğlu, “Türkiye’deki Kardelen (Galanthus) Taksonlarının Revizyonunu” Doktora tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2010.
• [40] F. Celep, “Revision of The Genus Salvia L. (Labiatae) in The Mediterranean and The Aegean Geographic Revision of Turkey” Doctor Thesis, A Thesis Submitted To The Graduate School of Natural and Applied Sciences of Middle East Technical University, 2010.
• [41] M.J.M. Christenhusz, X.C. Zhang and H. Schneider, “A linear sequence of extant families and genera of lycophytes and fern” Phytotaxa, c. 19, ss. 7-54, 2011.
• [42] M.J.M. Christenhusz, J.L. Reveal, A. Farjon, M.F. Gardner, R.R. Mill and M.W. Chase, “A new classification and linear sequence of extant Gymnosperms” Phytotaxa, c. 19, ss. 55–70, 2011.
• [43] P.F. Stevens. Angiosperm Phylogeny Website, Version 13, (and more or less continuously updated since), 2001. Erişim Adresi: http://www.mobot.org/MOBOT/research/APweb/. Erişim Tarihi: 06.03.2016.
• [44] K. Özkan, “Biyolojik Çeşitlilik ve Odun Dışı Orman Ürünleri Veri Tabanı (BİYOD-Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü Örneği)” Yüksek Lisans tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, Türkiye, 2016.
• [45] R. Anşin, “Doğu Karadeniz Bölgesi Florası ve Asal Vejetasyon Tiplerinin Floristik İçerikleri” Doçentlik tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, Türkiye, 1980.
• [46] A. Güner, M. Vural ve K. Sorkun, “Rize Florası, Vejetasyonu ve Yöre Ballarının Polen Analizi” TÜBİTAK Matematik, Fiziki ve Biyolojik Bilimler Araştırma Grubu, Proje No: TBAG-650, 1987.
• [47] M. Küçük, “Kürtün (Gümüşhane)-Örümcek Ormanlarının Florası ve Saf Meşcere Tiplerinin Floristik Kompozisyonu” Doktora tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, Türkiye, 1992.
• [48] S. Terzioğlu, “Uzungöl (Trabzon-Çaykara) ve Çevresinin Flora ve Vejetasyonu” Doktora tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, Türkiye, 1998.
• [49] S. Palabaş, “Altındere Vadisi (Trabzon-Maçka) Subalpin ve Alpin Florası” Yüksek Lisans tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, Türkiye, 2002.
• [50] H. Duman, A. Güner, “A New Record for the Flora of Turkey” Turkish Journal of Botany, 20, ss. 383–384, 1996.
• [51] S. Terzioğlu, R. Anşin, “Türkiye’nin Egzotik Bitkilerine Bir Katkı: Sicyos angulatus L.” Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23, ss. 359-362, 1999.