Avrupa-Sibirya (Euro-Siberian) Flora Alanının Batı Karadeniz Alt Bölgesi (Euxine)’nde Bulunan Tıbbi Yabancı Ot Türleri

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 3, 2193 - 2207, 31.07.2020

Barış Tembelo Zübeyde Filiz Arslan , Necmi Aksoy

https://doi.org/10.29130/dubited.726018

Öz

Bitkilerin tedavide kullanımları insanlık tarihiyle birlikte başlamış olup, modern tıpta kullanılan pek çok ilaç bitkilerden elde edilmektedir. Bu araştırma, halk sağlığı başta olmak üzere tıbbi bitkiler ile ilgili çalışmalara katkı sağlamak amacıyla, Düzce ilinde 2018-2019 yıllarında yürütülmüştür. Çalışma kapsamında bazı kaynaklar esas alınarak, ülkemizde ve Batı Karadeniz alt flora bölgesinde tarım ve tarım dışı alanlarda zararlı oldukları için istenmeyen ancak tıbbi değeri olan yabancı ot türleri belirlenmiştir. Araştırma sonucunda ülkemizde ve Batı Karadeniz Bölgesinde bulunan tıbbi yabancı otların tüketilen bitki aksamı, içerdiği tıbbi maddeler, tıbbi etkisi ve kullanım alanları ile ilgili bilgiler sunulmuştur.
Sonuç olarak, ülkemizdeki 84 tıbbi yabancı ot türünden 57 tanesinin Batı Karadeniz alt bölgesinde bulunduğu ve 18 türün zehirli bitki olduğu ortaya çıkmıştır. Daha çok Asteraceae ve Cyperaceae familyalarında yer alan bu türler tıbbi olarak en fazla üroloji, dermatoloji, dahiliye ve romatoloji alanlarında kullanılmaktadır. Bu yabancı otların tıbbi amaçlı kullanımlarında daha dikkatli olunması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yabancı otlar, Tıbbi bitkiler, Batı Karadeniz Bölgesi, Avrupa-Sibirya Florası, Türkiye

Kaynakça

• [1] A. Güner, S Aslan, T. Ekim, M. Vural and M.T. Babaç (ed.), Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul, s.1290, 2012.
• [2] A. Güncan, Yabancı Ot Mücadelesi. Selçuk Üniv. Ziraat Fak. Yayınları, 2018.
• [3] Z. Özer, İ. Kadıoğlu, H. Önen and N. Tursun, Herboloji (Yabancıot Bilimi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, Tokat, 1998. [4] F.N. Uygur, W. Koch and H. Walter, Yabancı Ot Bilimine Giriş. PLITS 2 (1), Stuttgart. 1984.
• [5] A. Güncan, Yabancı Otlar ve Mücadele Prensipleri. Selçuk Üniversitesi Basımevi Alaeddin Keykubat kampüsü/KONYA, 2016.
• [6] H. Baydar, Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bilimi ve Teknolojisi. Karınca Grafik/Isparta 2016.
• [7] T. Baytop, Türkiye'de Bitkiler ile Tedavi. Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul, 1999.
• [8] N. Aksoy, “Elmacık Dağı (Düzce) Vejetasyonu,” Doktora Tezi, İ.Ü. Fen Bil. Ens. Orman Botaniği Doktora Programı, İstanbul, 2006.
• [9] N. Aksoy, N.G. Özkan, N. Koçer, S. Aslan, “Düzce ili Bitki Biyolojik Çeşitliliği Endemik Nadir Bitki Taksonlar ve Koruma Statüleri,” Tam Metin Bildiri, 1. Uluslararası Düzce Tarih ve Kültür Sempozyumu, 2014, ss. 361-375.
• [10] R. Acartürk, Şifalı Bitkiler Flora ve Sağlığımız. Orman Genel Müdürlüğü Mensupları Yardımlaşma Vakfı, 2001.
• [11] A. Asımgil, Şifalı Bitkiler. Timaş Yayınları Entegre Matbaacılık Sanayi Cad. İstanbul s. 317, 2009.
• [12] A. Yalçın, Fitoterapi. Geçit Kitapevi, İstanbul, 2005.
• [13] E. Uluğ, İ. Kadıoğlu, İ.Üremiş, Türkiye’nin Yabancı Otları ve Bazı Özellikleri. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı. Adana Zirai Mücadele Enstitüsü Yayınları, 1993.
• [14] B. Tembelo, “Türkiye ve Batı Karadeniz Alt Bölgesinde Bulunan Tıbbi Yabancı Ot Türleri ile Bu Türlerin Botanik ve Tıbbi Özellikleri,” Lisans Diploma Tezi, T.C. Düzce Üniversitesi, Ziraat ve Doğa Bilimleri Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü, 2019.
• [15] DUOF, Düzce Üniversitesi, Orman Fakültesi Herbaryumu, Ağustos 2019. [Çevrimiçi]. Erişim: http://www.duof.duzce.edu.tr/Sayfa/21650/duof-sanal-herbaryumu 2019.
• [16] N. Aksoy, “Düzce’nin Genel Flora ve Vejetasyon Yapısı, Endemik Taksonları ve Tehlike Kategorileri,” Bölüm 2.2.4. Batı Karadeniz Bölümü Ekoturizm Potansiyeli, N. Türker ve A. Çetinkaya Eds. Sistem Ofset, Ankara, 2009, ss.73-83.
• [17] N. Aksoy, “Bolu’nun Genel Flora ve Vejetasyon Yapısı, Endemik Taksonları ve Tehlike Kategorileri,” Bölüm 2.2.4. Batı Karadeniz Bölümü Ekoturizm Potansiyeli, N. Türker ve A. Çetinkaya Eds. Sistem Ofset, Ankara, 2009, ss.181-185.
• [18] N. Aksoy, “Karakiriş Dağı (Seben-Nallıhan) Florası,” Düzce Üniversitesi Ormancılık Dergisi, c. 5, s. 2, ss. 104-125, 2010.
• [19] N. Aksoy, Damarlı Bitkiler. Düzce İli Biyolojik Çeşitlilik ve Tür İzleme Projesi, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, DKMG-Ankara, 2014.
• [20] N. Aksoy, “Flora of the Elmacık Dağı (Düzce-Turkey),” Ot Sistematik Botanik Dergisi, c. 25, s. 2, ss. 105-150, 2018.
• [21] N. Aksoy, N. Güneş Özkan, N. Koçer, S. Aslan, “Melenağzı Kumul Vejetasyonunun (Düzce-Sakarya) Biyolojik Çeşitlilik Açısından İrdelenmesi,” Biyolojik Çeşitlilik Sempozyumu Bildiri Kitabı, Muğla, 22-23 Mayıs 2013, ss. 49.
• [22] N. Aksoy, N. Güneş Özkan, N. Koçer, S. Aslan, “Düzce İli Bitki Biyolojik Çeşitliliği Endemik Nadir Bitki Taksonlar ve Koruma Statüleri,” Düzce’de Tarih ve Kültür, A. Ertuğrul Ed., Gaye Kitabevi, 2014. ss.361-375.
• [23] N. Aksoy, N. Güneş Özkan, N. Koçer, S. Aslan, “Düzce İli Botanik Tarihi Araştırmaları” II. Uluslararası Düzce Tarih, Kültür ve Sanat Sempozyumu, Düzce, 11-12 Aralık 2015, ss. 409-421.
• [24] N. Aksoy, N. Güneş Özkan, S. Aslan, N. Koçer, “Düzce İli Halk Kültüründe Tıbbi ve Yemeklik Olarak Kullanılan Bitkiler” Düzce'de Tarih Kültür ve Sanat. İ. Yaşayanlar Ed.. Düzce Belediyesi Kültür Yayınları, Düzce Araştırmaları 16. Kayhan Matbaacılık, 2017, ss. 206-221.
• [25] A. Aytegin, N. Aksoy, N. Güneş Özkan, S. Aslan, Y. Zorlu, “Kavaklı Bölgesindeki (Yenice-Karabük) Doğal Yaşlı Orman Meşçerelerinin Florası,” Ot Sistematik Botanik Dergisi, c. 26, s. 1, ss. 123-172, 2019.
• [26] N. Güneş, N. Aksoy, “Hasanlar Baraj Gölü (Düzce) ve Çevresinin Florası,” Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi c. 7, ss. 39-72, 2011.
• [27] N. Güneş Özkan, N. Aksoy, A.S. Değermenci, “Hasanlar Barajı Düzce Yığılca ve Çevresinin Ballı Bitkileri,” Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, c. 12, s. 2, ss. 46-65, 2016.
• [28] N. Güneş Özkan, N. Aksoy, S. Aslan, B. Tunçkol, “Flora of Argözü Valley, Kıbrıscık/Bolu,” Tam Metin Bildiri, Int Forestry Symposium, Kastamonu/Turkey, 7-10 December, 2016, ss 115-140.
• [29] S.S. Kanoğlu, N. Aksoy, A. Kaya, “Sülüklü Göl (Bolu-Adapazarı/Türkiye) Çevresinin Forası,” Bağbahçe Bilim Dergisi, c. 3, s. 2, ss. 20-42, 2016.
• [30] N. Koçer, N. Aksoy, “Samandere Vadisi ve Uğur Köyü - Şimşirlik (Düzce) Mevkii Florası,” Düzce Üniversitesi, Orman Fakültesi, Ormancılık Dergisi, c. 12, s. 02, ss. 178-214, 2016.
• [31] B. Tunçkol, N. Aksoy, “Flora of Küre Mountains National Park (Bartın Section),” Journal of Forestry, c. 14, s. 2, ss. 84-117, 2018.
• [32] Y. Zorlu, N. Aksoy, N. Güneş Özkan, S. Aslan, A. Aytegin, “Karadere (Düzce-Bolu) Vadisi Florası,” Ot Sistematik Botanik Dergisi, c. 25, s. 1, ss. 31-76, 2018.
• [33] P.H. Davis, P.C. Harper, I.C.Hedge, Distribution Patterns in Anatolia with Particular Reference to Endemism, Plant Life of South West Asia. ss.15-17. The botanical Society of Edinburg, 1971.
• [34] A. Özvatan, E. Altundağ Çakır, L. Kutlu, “Düzce İl Merkezi Semt Pazarlarındaki Bitkilerin Etnobotanik Açıdan İncelenmesi (Karadeniz Bölgesi, Türkiye)”. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, c. 8, s. 1, ss. 962-97, 2020.
• [35] A. Baytop, T. Baytop, A. Mat, S. Sun, Türkiye’de Zehirli Bitkiler, Bitki Zehirlenmeleri ve Tedavi Yöntemleri. İstanbul Üniversitesi Yayınları, Gençlik Basımevi, İstanbul, 1989.
• [36] L.S. Nelson, R.D. Shih, M.J. Balick, K.F. Lampe, Handbook of Poisonous And İnjurious Plants, New York Botanical Garden, 2007.
• [37] W. H. Lewis, M. P. Elvin-Lewis, Medical Botany: Plants Affecting Human Health. John Wiley & Sons., 2003.