Yürünebilirliğin Nitel ve Nicel Veriler Üzerinden Ölçülmesi; Düzce Örneği

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 4, 1242 - 1266, 31.07.2021

Zeynep Mıhçı , Ayşegül Kaya

https://doi.org/10.29130/dubited.844165

Öz

Yürümek bireylerin günlük hayatlarında sıklıkla yaptıkları kolay ve kullanışlı bir ulaşım çeşididir. Aynı zamanda sağlıklı bir aktivite olan yürüme, bireyler arasındaki etkileşimi arttırmakla kalmayıp, kent kullanıcılarının ekonomik olarak kalkınmasını, sosyalleşmesini sağlarken, kent ile kentli arasında bağ oluşmasına da yardımcı olmaktadır. Dolayısıyla yürünebilirlik mekânda yaşam kalitesi ve yaşanabilirlik ile bağdaştırılan fiziki bir ölçüt olarak kabul edilmektedir. Yürünebilirlik kavramı, fiziki mekânlarda ölçülebilir bir kavramdır. Toplumsal mekânı yürünebilirlik açısından değerlendirmek için niteliksel ve niceliksel olmak üzere kentsel tasarım ölçütleri bulunmaktadır. Bu araştırma yürünebilirlik olgusunu nitel ve nicel veriler üzerinden ölçmeyi hedeflemektedir. Düzce ili Spor Sokak ve Gaziantep Caddesi çalışma alanı olarak seçilmiştir. Çalışmada nitel verileri elde etmek ve mekânsal algının ölçülmesi için anket yöntemi, nicel verileri elde etmek için ise, kaynak tarama, gözlem, fotoğraflama, GIS gibi yöntemler kullanılmıştır. Ankette katılımcıların sosyo-demografik yapı analizi yapıldıktan sonra mekâna yönelik algılarını ölçmek adına canlılık, çeşitlilik, kimlik, anlaşılabilirlik, güvenlik, konfor ve bağlantılılık ile ilgili sorular sorulmuştur. Mekansal analizler için ArcGIS (10.7) programı kullanılmıştır. Toplanan veriler sokak ölçeğinde yürünebilirlik ile ilişkilendirilmiştir. Kentsel mekân olan sokakların her yaş, cinsiyet ve sosyo-kültürel gruptan insanlara hitap edecek şekilde tasarlanmasının yürünebilirliği artıran önemli bir etmen olduğu, çeşitlilik ve ulaşılabilir olma özellikleri ile de desteklenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Tasarım kararları alınmadan önce bu gibi sosyal analizlerin yapılmasının önemli olduğu görülmektedir. Bu çalışmanın bölgede yapılması planlanan kentsel tasarım projelerine bir altlık olabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Algı, Mekansal Algı, Nitel veriler, Nicel veriler, Yürünebilirlik

Destekleyen Kurum

Düzce Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri

Proje Numarası

2019.09.04.915

Teşekkür

Bu çalışma Düzce Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri tarafından desteklenmiştir.

Measuring Walkability by Qualitative and Quantitative Data; Düzce Case

Öz

Walking is an easy and convenient form of transportation that individuals often do in their daily lives. At the same time, walking is a healthy activity, that does not only increase the interaction between individuals but also helps urban users to develop and socialize economically and to create a connection between the urban realm. The concept of walkability is a measurable concept in physical spaces and can be evaluated by urban design criteria which are both qualitative and quantitative, to measure social space in terms of walkability. The perceptibility of the urban space is an important phenomenon that establishes the communication between the citizen and the city gives clues about the architectural space and enables the use of these experiences when designing new spaces. While perception is the experience created by the stimuli coming from the environment and received directly, perceptibility is the effect of the properties of the surrounding objects and various stimuli on the perception. This research aims to measure the walkability phenomenon over qualitative and quantitative data. Düzce province Spor Sokak and Gaziantep Street were selected as the study area. In the study, the survey method was used to obtain qualitative data, and methods such as literature research, observation, photographing, and GIS were used to obtain quantitative data. ArcGIS (10.7) software was used for spatial analysis. In the survey, after analyzing the socio-demographic structure of the participants, questions were asked about vitality, diversity, identity, intelligibility, security, and comfort in order to measure their perception of the place. It has been concluded that the design of urban streets to appeal for people of all ages, genders and socio-cultural groups is an important factor that increases walkability and should be supported with diversity and accessibility features. It seems important to conduct such social analysis before making design decisions. It is thought that this study can be a basis for the urban design projects planned to be made in the region.

Anahtar Kelimeler

Perception Spatial perception, Qualitative data, Quantitative data, Walkability

Proje Numarası

2019.09.04.915

Kaynakça

• [1] G. Ertuğrul, “Kentsel mekanda yürünebilirlik olgusu: Moda ve Bahariye aksları,” Yüksek Lisans tezi, Mimarlık Bölümü, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2019.
• [2] T. A. Litman. (2020, September 20). Economic Value of Walkability [Online]. Available: https://www.vtpi.org/walkability.pdf.
• [3] R. H. Lo, “Walkability: What is it?,” Journal of Urbanism, vol. 2, no. 2, pp. 145-166, 2009.
• [4] H. Krambeck, J. Snah, “The global walkability index: Talk the walk and walk the talk,” presented at The Better Air Quality Conference (BAQ), Yogyakarta, Indonesia. 2006.
• [5] M. Greenberg, J. Renne, “Where does walkability matter the most? An environmental justice interpretation of New Jersey data,” Journal of Urban Health: Bulletin of the New York Academy of Medicine, vol. 82, no. 1, pp. 90-100, 2005.
• [6] M. Southworth, “Designing the walkable city,” Journal of Urban Planning and Development, vol. 131, no. 4, pp. 246-257, 2005.
• [7] Z. Y. Halu, “Kentsel mekan olarak caddelerin mekansal karakterinin yürünebilirlik bağlamında irdelenmesi Bağdat Caddesi örneği,” Doktora tezi, Mimarlık Bölümü, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2010.
• [8] T. Pikora, B. G. Corti, F. Bull, K. Jamrozik, R. Donovan, “Developing a framework for assesment of the environmental determinants of walking and cycling,” Social Science & Medicine, pp. 1693-1703, 2003.
• [9] A. Tekel, Y. Özalp, “Mekanın fiziksel ve algısal niteliğinin yürünebilirliğe ve mekanda yürümeden duyulan memnuniyete etkisi: Ankara Atatürk Bulvarı örneği,” Planlama, c. 26, s. 1, ss. 40-50, 2016.
• [10] C. Bradshaw, “Creating -- and using -- A rating system for neighborhood walkability towards an agenda for “Local Heroes,” presented at 14th International Pedestrian Conference, Boulder, Colorado, 1993.
• [11] R. Ewing, S. Handy, R. C. Brownson, O. Clemente, E. Winston, “Identiying and measuring urban design qualities related to walkability,” Journal of Walkability Physical Activity and Health, vol. 3, no. 1, pp. 223-240, 2006.
• [12] A. Rapoport, History and Precedent in Environmental Design, USA, New York: Plenum Press, 1990.
• [13] J. Jacobs, Çev. B. Doğan, Büyük Amerikan Şehirlerinin Ölümü ve Yaşamı, İstanbul, Türkiye: Metis Yayıncılık, 2011.
• [14] J. L. Kriken, P. Enquist, R. Rapoport, City Building: Nine Planning Principles for The Twenty First Century, New York: Princeton Architectural Press, 2010.
• [15] B. E. Saelens, J. F. Sallis, J. B. Black, D. Chen, “Neighborhood-based differences in physical activity: an environment scale evaluation,” American Journal of Public Health, vol. 93, no. 9, pp. 1552-1558, 2003.
• [16] B. Bielefeld, S. El Khouli, Adım Adım Tasarım Fikirleri, İstanbul, Türkiye: Yem Yayınları, 2005, ss. 15-32.
• [17] F. Tigges, A. Janson, Fundamental Concepts of ARChitecture: The Vocabulary of Spatial Situations, Basel, Switzerland: Birkhäuser, 2014.
• [18] A. Madanipour, Urban Design, Space and Society, London, UK: Palgrave Macmillian, 2014.
• [19] W. G. Hansen, “How accessibility shapes land-use,” Journal of the American Institute of Planners, vol. 25, no. 2, pp. 25,73-76, 1959.
• [20] L. D. Burns, Transportation, Temporal, and Spatial Components of Accessibility, Toronto, Canada: Lexington Books, 1979.
• [21] C. Bhat, S. Handy, K. Kockelman, H. Mahmassani, Q. Chen, I. Srour, L. Weston, “Assessment of accessibility measure,” Center for Transportation Research, Univ. Texas, Austin, Rep. FHWA/TX-01/4938-3. Aug. 2001.
• [22] M. Özuysal, “Şehirsel yerleşimlerde erişilebilirlik ölçütünün modellenmesi ve kullanımı: Ulaşım türü seçimi üzerindeki etkisinin incelenmesi,” Doktora tezi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, Türkiye, 2010.
• [23] J. Gehl, Cities for People, Washington DC, USA: Island Press, 2010.
• [24] M. İnceoğlu, “Açık mekanların kalite açısından değerlendirilmesine yönelik bir yaklaşım: İstanbul meydanlarının incelenmesi,” Doktora tezi, Mimarlık Bölümü, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2007.
• [25] R. Ewing, G. Meakins, G. Bjarnson, H. Hilton, Making Healthy Places; Designing and Building For Health, Well-being, and Sustainability, Washington DC, USA: Island Press, 2011, pp. 149-169.
• [26] A. Rapoport, Culture, Architecture, and Design, Chicago, USA: Locke Science Publishing Company, Inc., 2005.
• [27] F. D. K. Ching, Çev. S. Lökçe, Mimarlık: Biçim, Mekân ve Düzen, İstanbul, Türkiye: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, 2002, ss. 278.
• [28] F. D. K. Ching, Çev. Ç. Birkan, Mimarlık ve Sanatta Yaratıcı Bir Süreç, İstanbul, Türkiye: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, 2003, ss. 65.
• [29] F. D. K. Ching, Çev. B. Elçioğlu, İç Mekân Tasarımı İstanbul, İstanbul, Türkiye: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, 2004, ss. 136-138.
• [30] C. Moughtin, Urban Design: Street and Square, Oxford, UK: Architectural Press, 1992.
• [31] G. Banz, Elements of Urban Form, New York, USA: McGraw-Hill Book Company, 1970.
• [32] J. Speck, Walkable City: How Downtown Can Save America, One Step at a Time, New York, USA: North Point Press, 2012.
• [33] M. A. Alfonzo, “To walk or not to walk? The hierarchy of walking needs,” Environment and Behavior, vol. 37, no. 6, pp. 808–836, 2005.
• [34] J. Massengale, V. Dover, Street Design the Secret to Great Cities and Towns, New Jersey, USA: John Wiley & Sons, Inc., 2013.
• [35] K. Lynch, Çev. İ. Başaran, Kent İmgesi, İstanbul, Türkiye: İş Bankası Kültür Yayınları, 2011.
• [36] P. von Meiss, Elements of Architecture: From Form to Place, Londra, UK: E&FN Spon, 1990.
• [37] C. Alexander, S. Ishikawa, M. Silverstein, A Pattern Language: Towns, Buildings, Construction: 2, New York, USA: Oxford University Press, 1977.
• [38] N. Bayramoğlu, “Kullanıcı algısı bağlamında kentsel kimlik: Barbaros Bulvarı-Büyükdere kentsel aksı,” Yüksek Lisans tezi, Kentsel Tasarım Bölümü, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2010.
• [39] S. Malek, “Mekansal bilişim: Mekan dizim yönteminin Beyazıt, İstanbul kapsamında uygulanması,” Yüksek Lisans tezi, Kentsel Tasarım Bölümü, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2015.
• [40] C. Norberg-Schulz, Intentions in Architecture, London, UK: Allen and Unwin Ltd., 1966.
• [41] D. Linaraki, G. Voradaki, “The interaction of space with the human nervous system and its impact on human psychology,” presented at Academy of Neuroscience for Architecture Conference (Salk Institute for Biological Studies), San Diego, California, 2012.
• [42] D. Cüceloğlu, İnsan ve Davranışı, İstanbul, Türkiye: Remzi Kitapevi A.Ş., 1991.
• [43] M. Banasiak, “Cultivating a culture for neuro-architecture: Linking cognitive science to architectural experience in design education,” presented at Academy of Neuroscience for Architecture Conference (Salk Institute for Biological Studies), San Diego, California, 2012.
• [44] T. P. McNamara, J. Sluzenski, B. Rump, “Human spatial memory and navigation,” in Learning and Memory: A Comprehensive Reference, 1st ed., Cambridge, USA: Academic Press, 2008, ch. 4, pp. 157-178.
• [45] İ. E. Kürkçüoğlu, “Kentsel dokuda yaya hareketlerinin mekansal ve psikolojik etki değerlendirmesi,” Doktora tezi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2015.
• [46] W. H. Ittelson, Visual Space Perception, New York, USA: Springer Pub. Co, 1960, pp. 1241-1242.
• [47] A. Rapoport, Human Aspects of Urban Form, Oxford, UK: Pergamon Press, 1977, pp. 38.
• [48] K. Lynch, The Image of the City, Massachusetts, USA: The M.I.T. Press, 1960.
• [49] M. J. O'Neill, “Effects of signage and floor plan configuration on wayfinding accuracy,” Environment and Behavior, vol. 23, no. 5, pp. 553-574, 1991.
• [50] S. Kılıç, “Cronbach’s Alpha reliability coefficient,” Journal of Mood Disorders (JMOOD), vol. 6, no. 1, pp. 47-48, 2016.
• [51] S. Ürgenç, “Kent ağaçlarının yetiştirilmesi, bakımı ve korunmaları konusunda bazı öneriler,” Kent Ağaçlandırmaları ve İstanbul Sempozyumu’nda sunuldu, İstanbul, Türkiye 1998.
• [52] Şehiriçi yol ve meydan ağaçlandırma kuralları, TSE 8146 Standart, 1990.