THE LEGAL STATUS OF CANALS FROM THE PERSPECTIVE OF INTERNATIONAL LAW: EXAMPLE OF THE CANAL ISTANBUL

Yıl 2020, Cilt: 25 Sayı: 42, 95 - 132, 20.07.2020

Hatice Kübra Ecemiş Yılmaz

Öz

ULUSLARARASI HUKUK PERSPEKTİFİNDEN KANALLARA KAZANDIRILABİLECEK HUKUKİ STATÜLER: KANAL İSTANBUL ÖRNEĞİ

Öz

Çalışmada Kanal İstanbul için kazandırılabilecek hukuki statüler,
Süveyş ve Panama Kanallarında uygulanan hukuki statüler ve Türk Boğazlarının
hukuki statüsü ile birlikte karşılaştırmalı olarak incelenmektedir. Türk
Boğazlarının hukuki statüsüne bakıldığında, Türkiye’nin Montrö Boğazlar
Sözleşmesinden, uluslararası deniz hukuku kurallarından ve Türkiye’nin tarihi
geçmişinden kaynaklanan üstün hakları bulunmaktadır. Türk Boğazlarının önemi dikkate alındığında, İstanbul Boğazı’na paralel olarak inşa edilmesi planlanan Kanal İstanbul da taşıma ve ulaşım için kolaylık sağlayacak ve dünya ticareti için elverişli su yollarından birisi olacaktır. Kanal İstanbul’un etkin bir şekilde kullanılmasının sağlanması için, kanalın inşa edilmesinden önce hukuki statüsünün oluşturulması gerekmektedir. Çalışmada Kanal İstanbul’a
kazandırılabilecek muhtemel hukuki statüler üzerinde durulmuştur, kanala yeni
bir uluslararası antlaşma ile uluslararası hukuki statü kazandırılırsa, antlaşmaya eklenebilecek yeni maddeler hususunda önerilerde bulunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kanal İstanbul, Montrö Boğazlar Sözleşmesi, uluslararası hukuk, Yeni Uluslararası Antlaşma

Kaynakça

• ANDREWS, Burton: “Suez Canal Controversy.” Albany Law Review XXI, 1 (1957): 14-33.
• ARIAS, Harmodio. The Panama Canal: A Study in International Law and Diplomacy. New Mexico: The Minerva Group, Inc., 2000.
• AYBAY, Gündüz ve Nilüfer Oral: “Turkey’s Authority to Regulate Passage through the Turkish Straits.” Journal of International Affairs III, 2 (1998).
• BAXTER, Richard: “Passage of Ships through International Waterways in Time of War.” British Year Book of International Law XXXI (1954): 187-216.
• BAXTER, Richard, Triska, Jan F.: The Law of International Waterways with Particular Regard to Interoceanic Canals, Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1964.
• BRUEL, Erik: International Straits: A Treatise on International Law-1 The General Legal Position of International Straits. Copenhagen: Nyt Nordisk Forlag 1947.
• CAMINOS, Hugo: The legal regime of straits in the 1982 United Nations Convention on the Law of the Sea. The Netherlands: Martinus Nijhoff, 1987.
• CUNDICK, R. Palmer: “International Straits: The Right of Access.” Georiga Journal of International and Comparative Law, 5, 1(1975): 107-140.
• DELSON, Robert: “Nationalization of the Suez Canal Company: Issues of Public and Private International Law.” Columbia Law Review, 57, 6 (1957): 755-786.
• DINITZ, Simcha: “Legal Aspects of the Egyptian Blockade of the Suez Canal.” Georgetown Law Journal , 45, 2, (1956-1957):169-199.
• DOĞRU, Sami: “Türk Boğazları’nin Hukukî Statüsü: Sevr Ve Lozan’dan Montrö’ye Geçiş.” Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XV, 2 (2014): 123-169.
• ECEMIŞ YILMAZ, Hatice Kübra: The Legal Status of the Canal Istanbul in International Law, London: Wildy, Simmonds& Hill Publishing, 2018.
• GUEVARA, Carlos Alfredo Lopez: “Negotiating a Peaceful Solution to the Panama Canal Question.” New York Univesity Journal of International Law and Politics, 9, 1, Bahar (1976), s. 3-14.
• GÜNEŞ, Şule: “Türk Boğazları.”, ODTÜ Gelişme Dergisi, 34,Aralık,(2007): s. 217-250.
• HANRAHAN, David. G: “Legal aspects of the panama canal zone in perspective”, Boston University Law Review, 45, 1, (1965): 64- 87.
• HORVATH, Marcell: “The Controversial Questions of Permanent Neutrality in the Case of the Panama Canal,” Miskolc Journal of International Law, 7, 1, (2010): 83-99.
• HORVATH, Marcell: “The Sovereignty of the Republic of Panama in the Light of the Panama Canal Treaties.” Miskolc Journal of International Law, 6, 2, (2009): 44-59.
• HOSKINS, Halford L.: “The Suez Canal as an International Waterway”, American Journal of International Law 37, 3, (1943): 373-385.
• HOSTIE, Jan F.: “Notes on the International Statute of the Suez Canal”, Tulane LawReview, 31, 3, (1956-1957): 397-436.
• İstanbul Barosu Çevre ve Kent Hukuku Komisyonu, Kanal İstanbul Projesinin Çevresel, Kentsel ve Hukuksal Etkileri, İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları, 2016.
• JOHNSON, D. H. N.: “Some Legal Problems of International Waterways, with Particular Reference to the Straits of Tiran and the Suez Canal,” Modern Law Review, 31, 2, (1968): 153-164.
• KURAN, Selami : “Deniz Hukukunda Deniz Çevresinin Korunması.” Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, XIII (2007): 1-15.
• KURAN, Selami: Uluslararası Deniz Hukuku. Baskı 5. İstanbul: Beta Kitapevi, 2016.
• LAPIDOTH, Ruth: “The Reopened Suez Canal in International Law.” Syracuse Journal of International Law and Commerce, 4, 1, (Yaz 1976): 1-50.
• LOGARAJ, Nadaisan: “Navigational Safety, Oil Pollution and Passage in Straits of Malacca”, Malaya Law Review, XX, 2, (1978): 287- 314.
• OBIETA, Joseph A. ve Baxter, Richard: The International Status of the Suez Canal, The Netherlands: Springer, 1960.
• MARSTON, Geoffrey: “Armed Intervention in the 1956 Suez Canal Crisis: The Legal Advice Tendered to the British Government.” International and Comparative Law Quarterly, 37, 4(1988):773- 817.
• MCC J. F.., Jr. :“The Law of International Waterways: An Approach to a Suez Canal Solution.” University of Pennsylvania Law Review, 105, 5, (1957): 714-44.
• MCDOUGAL, Myres S., ve Trevor J. Burke: The Public Order of the Oceans: A Contemporary International Law of the Sea, New Haven, Yale University Press, (1962): 1075.
• ORAL, Nilüfer: “Kanal İstanbul Projesi ve Türkiye’nin Uluslarası Hukuktan Doğan Yükümlülükleri.” Panel Kanal İstanbul, Çevresel, Kentsel, Hukuki Etkileri. İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları, 2016.
• ÖZERSAY, Kudret: Türk Boğazlarından Geçiş Rejimi, Ankara: Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları, 1999.
• PADELFORD, Norman J.: “The Panama Canal and the Suez Crisis.” American Society of International Law Proceedings, 51, 1(1957):10-18.
• RUBIN, Howard M.: “The Panama Canal Treaties: Keys to the Locks.” Brooklyn Journal of International Law, 4, 2 (1978): 159-220.
• SCHACHTE, William L.: “Interantional Straits and Navigational Freedoms.” Ocean Development and International Law XIV, 2 (1993): 175-195.
• SCHACHTE, William L. Jr ve J. Peter A. Bernhardt: “International Straits and Navigational Freedoms.” Virginia Journal of International Law XXXIII, 3 (1993): 527-556.
• SERBEST, M. Bürkan: “Süveyş Kanalı’nın Ulusallaştırılması Sorunu ve Süveyş Bunalımı.” MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6, 4 (Ekim 2017): 689-711.
• TC. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü, “Kanal İstanbul Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu (Kanal İstanbul ÇED Raporu)”, Aralık 2019.
• TOLUNER, Sevim: Milletlerarası Hukuk Dersleri, Devletin Yetkisi, İstanbul: Filiz Kitapevi, 1984.
• SS ‘WIMBLEDON’: United Kingdom and ors v Germany, Judgment, (1923) PCIJ Series A, no.1.
• TÜTÜNCÜ, Ayşe Nur: “Montrö Sözleşmesi ve Kanal İstanbul.”Milletlerarası Hukuk Ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, XXXVII, 1 (2017): 113-123.
• UZUN, Hakan: “Montreux Sözleşmesinin Yankıları.” Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 61 (2017): 393-435.
• ÜNLÜ, Nihan: The Legal Regime of the Turkish Straits. Hollanda: Martinus Nijhoff Publisher, Kluwer Law International, 2002.
• VAN DYKE, Jon M.: “Legal and Practical Problems Governing International Straits 1.” Ocean Yearbook Online XII, 1 (1996): 109-125.
• VAN DYKE, Jon M.: “Transit passage through international straits.” The Future of Ocean Regime-Building. Brill Nijhoff, (2009): 175-232.
• Legal History of the Panama Canal, 1 St. Louis Law Review. 246, 1916, s. 250. http://openscholarship.wustl.edu/law_lawreview/vol1/iss3/6 (Erişim Tarihi 20 Ocak 2020).
• Panama Kanalı Gemi Geçiş İstatistikleri için, bkz. https://www.pancanal.com/eng/op/transit-stats/2019/Table-01.pdf (Erişim tarihi 25 Ocak 2020).
• PADELFORD, Norman J., Worthington William E. ve diğerleri: “Panama Canal”, 21 Kasım 2019, https://www.britannica.com/topic/Panama-Canal (Erişim Tarihi 20 Ocak 2020).
• Süveyş Kanalı Gemi Geçiş İstatistikleri için, bkz. https://www.suezcanal.gov.eg/English/Navigation/Pages/Navigati onStatistics.aspx (Erişim tarihi 25 Ocak 2020).
• Süveyş Kanalı Tarihi, https://www.suezcanal.gov.eg/English/About/SuezCanal/Pages/C analHistory.aspx (Erişim tarihi 25 Ocak 2020).
• Türk Boğazları Gemi Geçiş İstatistikleri için, bkz. https://atlantis.udhb.gov.tr/istatistik/gemi_gecis.aspx. (Erişim tarihi 25 Ocak 2020).