ULUSLARARASI HUKUKA ÇÖZÜM ÖNERİSİ: İYİLEŞTİRİCİ YAKLAŞIM BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2020, Cilt: 25 Sayı: 43, 199 - 237, 10.01.2021

Mehmet Dalar , Mustafa Mutlu

Öz

Hukuk ile siyaset arasındaki ilişki, ulus devletlerin ortaya çıkmasından
bu yana uluslararası sistemi etkilemiştir. Hukuk ve politika bazen birlikte bazen
de ayrı kavram ve olgular olarak ele alınmış ve çoğu zaman birbirlerine yön
vermişlerdir. Özellikle bu ilişki, uluslararası sistemi oluşturan devletlerin
davranışlarını belirleme de etkin olmuştur. Uluslararası sistemin işleyişinin savaş ve barış üzerinden yürütüldüğü geçmiş dönemler dikkate alındığında uluslararası
sistemin normatif temellerde kurulması ve hukukun bu kurulan temellerde bir
güvence olarak belirlenmesi gerekmektedir. Uluslararası hukukun normatif
temelleri, günümüz uluslararası sisteminde önemli bir yere sahiptir. Uluslararası
sistemin adil bir şekilde sürdürülmesi ve uluslararası hukukun konumunun nasıl
olması gerektiği normatif bakış açısı ile değerlendirilecektir. Normatif
düşüncenin ve norm kavramına yüklenen anlamların tarihsel arka planını
oluşturan düşünürlere yer verilerek uluslararası hukukun günümüzde nasıl
olması gerektiği eleştirel bir yaklaşımla ele alınacaktır. Bu çalışmada İyileştirici
Yaklaşımın (Progressive Approach), uluslararası hukukun uluslararası toplumun
genel bir fikir birliği ile düzenlenmesi gerektiği düşüncesinden hareketle
günümüzde yaşanan insanlık trajedileri ve devletlerin tek taraflı müdahalelerinin
engellenmesinde önemli fırsatlar sunduğu ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

İyileştirici yaklaşım, normatif teoriler, ebedi barış, Hugo Grotius, Hans Kelsen, Carl Schmitt

SOLUTION PROPOSAL TO INTERNATIONAL LAW: AN EVALUATION IN THE CONTEXT OF PROGRESSIVE APPROACH

Öz

The relationship between law and politics has affected the international system since the emergence of nation states. Law and politics have sometimes been handled together and sometimes as separate concepts and facts, and they have frequently guided each other. Especially this relationship has been effective in determining the behavior of the states that make up the international system. Considering the past periods when the functioning of the international system was carried out through war and peace, the international system should be established on normative grounds and the law should be determined as a guarantee on these established foundations. The normative foundations of international law have an important place in today's international system. The fair implementation of the international system and how the position of
international law should be, will be evaluated from a normative perspective. By giving place to the philosophers who constitute the historical background of the normative thought and the meanings attributed to the concept of norm, how the international law should be today will be discussed with a critical approach. In this study, it will be revealed that the Progressive Approach offers important opportunities in preventing the humanitarian tragedies and the unilateral interventions of the states, based on the idea that international law should be regulated with a general consensus of the international community.

Anahtar Kelimeler

Progressive approach, normative theory, perpetual peace, Hugo Grotius, Hans Kelsen, Carl Schmit

Kaynakça

• AĞAOĞULLARI, Mehmet Ali, Köker, Levent, Kral-Devlet ya da Ölümlü Tanrı, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 2009.
• AĞCAN, Muhammed A., “Immanuel Kant ve Uluslararası: Egemen Devlet, Kozmopolitan Siyaset ve Evrensellik/Farklılık”, Uluslararası Hukuk ve Politika, 8 (32), 2012, (p. 1–41).
• AKBAY, Muvaffak, “Kelsen’in Hukuk ve Devlet Teorisi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Vol. 4, 1947, (p. 48–73).
• AKTAŞ, Sururi, “Pozitivist Hukuk Kavramı Üzerine Eleştirisel Bir Refleksiyon”, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, 4 (1-2), 2000, (p. 257-274).
• ARAL, Vecdi, “Kelsen’in Hukuk Anlayışı”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 34(1-4), 1969, (p. 513-552).
• ARI, Tayyar, Uluslararası İlişkiler Teorileri-Çatışma, Hegemonya, İşbirliği, MKM Yayıncılık, Bursa, 2013.
• ARSAVA, Füsun, “Uluslararası Hukukta Güç ve Hukuk İlişkisi”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi (TAAD), 3 (10), 2012, (p. 351–380).
• BAŞER, Murat, İnsancıl Hukuk-Yeni Savaşlar, Yapısal Sorunlar ve Korunmayan İnsan Hakları, Gazi Kitabevi, Ankara, 2014.
• BERNSTORFF, Jochen von, The Public International Law Theory of Hans Kelsen, Cambridge University Press, New York, 2010.
• BENOIST, Alain de, Carl Schmitt Today: Terrorism, ‘Just’ War, and the State of Emergency, Arktos, London, 2013.
• BEZEMEK, Christoph, “Pure Formalism? Kelsenian Interpretative Theory Between Textualism and Realism”, Hans Kelsen in America- Selective Affinities and the Mysteries of Academic Influence, (ed. D. A. Jeremy Telman), Springer International Publishing, Switzerland, 2016, (p. 249–264).
• BOBBIO, Norberto, “Kelsen ve Hukukun Kaynakları”. Devlet Kuramı, (der. Cemal Baki Akal), Dost Kitabevi, Ankara 2013, (p. 459– 469).
• BROWN, Chris, International Relations Theory: New Normative Approaches, Harvester Wheatsheaf., Hertfordshire, 1992.
• CHIMNI, B. S., International Law and World Order: A Critique of Contemporary Approaches, Sage Publications, Londra, 1993.
• COKER, Christopher, “The United States and the Ethics of Post-Modern War”. Ethics and Foreign Policy, (ed. Karen E. Smith / Margot Light), Cambridge University Press, 2004, (p. 147–167).
• COVELL, Charles, Kant and the Law of Peace: A Study in the Philosophy of International Law and International Relations, Macmillan Press, London, 1998.
• ÇELEBİ, Hürkan; Özdemir, Ali Murat, “Uluslararası Hukukta Eleştirel Yaklaşımlar”. Uluslararası İlişkiler, 7 (25), 2010, 69–90.
• DAĞDELEN, İlhan, “Devlet Bilimi Metodolojisi -Hans Kelsen’in Saf Hukuk Kuramı ve Devlet Anlayışı”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1 (1), 2004, (p. 1–44).
• DAĞI, İhsan D. “Normatif Yaklaşımlar: Adalet, Eşitlik ve İnsan Hakları”, Devlet, Sistem, Kimlik-Uluslararası İlişkilerde Temel Yaklaşımlar, (ed. Atila Eralp), İletişim Yayınları, Ankara, 2003, (p. 185–226).
• DALAR, Müge, “Yeni Savaşlar Yeni Mi?: Schmitt ve Kelsen Bağlamında Bir Değerlendirme”, Mülkiye Dergisi, 38 (3), 2014, (p. 7–28).
• DEAN, Mitchell, “A Political Mythology of World Order: Carl Schmitt’s Nomos”, Theory, Culture and Society, 23 (1), 2006, (p. 1–22).
• DEVECİ, Cem, “Faşizmin Yorumsanması ya da Carl Schmitt’in Saf Siyaset Kuramı”, Liberalizm, Devlet, Hegemonya, (der. Fuat Keyman), Everest Yayınları, İstanbul, 2002, (p. 32–87).
• DEVECİ, Cem, “Kant’ın Tarihe Bakışı: Yol Gösteren Tasarımlar Olarak İlerleme ve Barış”, Varlık Dergisi, 1166, 2004, (p. 21-25).
• DİKEN, Bülent ve Laustsen, Carsten Bagge, “7-11, 9/11, and Postpolitics”, Alternatives: Global, Local, Political, Vol. 29 (1), 2004, (p. 89–113).
• ERSKINE, Toni, “Normative International Relations Theory”, International Relations Theories, (ed. Tim Dunne, Milja Kurki / Steve Smith) Oxford University Press, 2013, (p. 36–58).
• ESLAVA, Luis, Pahuja, Sundhya, “Beyond the (Post) Colonial: TWAIL and the Everyday Life of International Law”, Verfassung undRecht in Übersee / Law and Politics in Africa, Asia and Latin America, 45 (2), 2012, (p. 195–221).
• FALK, Richard, “The World Court’s Achievement”, The American Journal of International Law, Vol. 81 (1), 1987, (p. 106–112).
• FALK, Richard, “Reflections on Democracy and the Gulf War”, Alternatives, Vol.16 (2), 1991, (p. 263–274).
• FALK, Richard, Human Rights Horizons The Pursuit of Justice in a Globalizing World, Routledge, 2000.
• FITZPATRICK, Peter, “‘Gods would be needed…’: American Empire and the Rule of (International) Law”, Leiden Journal of International Law, 16 (3), 2003, 429–466.
• FROST, Mervyn, Towards a Normative Theory of International Relations: A Critical Analysis of the Philosophical and Methodological Assumptions in the Discipline with Proposals Towards a Substantive Normative Theory, Cambridge University Press, 1986.
• GALLIE, Walter B., Philosophers of Peace And War: Kant, Clausewitz, Marx, Engels and Tolstoy, Cambridge University Press, New York, 1978.
• GALLIE, Walter B., “Kant: Ebedi Barış Üzerine”, (der. Faruk Yalvaç), Uluslararası İlişkiler ve Siyasal Düşünce, Röle Akademik Yayıncılık, İstanbul, 2015, (p. 267–290).
• GERHARDT, Völker, “Eleştirel Bir Politika Teorisi: Kant’ın Ebedi Barış Taslağı Üstüne”, (çev. Hakan Çörekçioğlu), Kant Felsefesinin Politik Evreni, (der. Hakan Çörekçioğlu), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2010.
• GOTTFRIED, Paul Edward, Carl Schmitt: Politics and Theory, Greenwood Press, New York, 1990.
• GÖZLER, Kemal, Anayasa Normlarının Geçerliliği Sorunu, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa, 1999.
• GROTIUS, Hugo, Savaş ve Barış Hukuku, (çev. Seha L. Meray), Say Yayınları, İstanbul, 2011.
• GÜRİZ, Adnan, Hukuk Felsefesi, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2014.
• HOFFMAN, Mark J., “Normative Approaches”, International Relations: A Handook of Current Theory, (ed. Margot Light and A. J. R. Groom), Frances Pinter Limited, London, 1985, (p. 27–46).
• HÖFFE, Otfried, “Uluslararası Hukuk Topluluğunun Teorisyeni Olarak Kant”, (çev. Hakan Çörekçioğlu), Kant Felsefesinin Politik Evreni, (der. Hakan Çörekçioğlu), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2010.
• KALYVAS, Andreas, Democracy and the Politics of the Extraordinary: Max Weber, Carl Schmitt, and Hannah Arendt, Cambridge University Press, New York, 2008.
• KANT, Immanuel, The Metaphysics of Morals, (çev. Mary Gregor), Cambridge University Press, New York, 1991.
• KARABÖCEK, Can, “Carl Schmitt: Modern Devlet Düşüncesinde Şeytanın Avukatı”, Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları Dergisi, 21, 2012, (p. 219–234).
• KAYA, Funda Gürsoy, Felsefe ve Teolojinin Kavşağında Schmitt ve Strauss’ta “Politik Olan”, Paradigma Yayıncılık, İstanbul, 2010.
• KELSEN, Hans, General Theory of Law and State, (çev. Anders Wedberg), Harvard University Press, Massachusetts, 1949.
• KELSEN, Hans, Principles of International Law. Rinehart, New York, 1952.
• KELSEN, Hans, Instroduction to the Problems of Legal Theory, (ed. Bonnie Litschewski Paulson / Stanley L. Paulson), Clarendon Press, New Jersey, 1992.
• KELSEN, Hans, Pure Theory of Law, (çev. Marx Knight), The Lawbook Exchange, New Jersey, 2005.
• KELSEN, Hans, “Saf Hukuk Kuramı: Devlet ve Hukuk Özdeşliği”, Devlet Kuramı, (der. Cemal Baki Akal), Dost Kitabevi, Ankara, 2013, 425–456.
• KOSKENNIEMI, Martti, From Apology to Utopia: The Structure of International Legal Argument, Cambridge University Press, 2005.
• KOSKENNIEMI, Martti, “‘The Lady Doth Protest Too Much’ Kosovo, and the Turn to Ethics in International Law”, The Modern Law Review, 65 (2), 2002, (p. 159–175).
• MALANCZUK, Peter, Akehurst’s Modern Introduction to International Law, Routledge, London, 1997.
• MCCORMICK, John P., “Carl Schmitt’s Europe: Cultural, Imperial And Spatial Proposals For European Integration, 1923–1955”, Darker Legacies of Law in Europe: The Shadow of National Socialism and Fascism over Europe and its Legal Traditions, (ed. Christian Joerges / Navraj Singh Ghaleigh), Hart Publishing, Oxford, 2003, (p. 133–142).
• MERTENS, Thomas, “From ‘Perpetual Peace’ to ‘The Law of Peoples’: Kant, Habermas and Rawls on International Relations”, Kantian Review, Vol. 6, 2002, (p. 60–84).
• MORGAN, Edward M., “International Law in a Post-Modern Hall of Mirrors: International Legal Structures, by David Kennedy”, Osgoode Hall Law Journal, Vol. 26 (1), 1988, (p. 207–233).
• MORGENTHAU, Hans, Politics Among Nations: The Struggle For Power And Peace, Peking University Press, Beijing, 1997.
• OĞUZ, M. Cem, “Romantizm ve Carl Shmitt’de Desizyonizm Fikri”, Günümüzde Yeni Siyasal Yaklaşımlar: Eleştiriler-FarklılıklarÇözüm Arayışları, (ed. Hilal Onur İnce), Doğu-Batı Yayınları, Ankara, 2010, (p.49–91).
• ÖZDEMİR, Ali Murat, Güç, Buyruk, Düzen, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 2011.
• ÖZKAN, Işıl, Hukukun Küreselleşmesi ve Ulusötesi Hukuk, On iki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2014.
• POLAT, Necati, Ahlak, Siyaset, Şiddet-Bir Kuram Olarak Uluslararası Hukuk, Kızılelma Yayıncılık, İstanbul, 1999.
• RIGAUX, Fronçois, “Kelsen ve Uluslararası Hukuk”, (çev. E. Başkaracaoğlu), İÜHFM, 65 (1), 2007, 377–412.
• SANDS, Phillipe, Lawless World: Making and Breaking Global Rules, Penguin Books, London, 2005.
• SCHMITT, Carl, The Nomos of the Earth in the International Law of the Jus Publicum Europaeum, Telos Press Publishing, New York, 2006.
• SCHMITT, Carl, Writings on War, (çev. Timothy Nunan), Polity Press, UK, 2011.
• SCHMITT, Carl, Siyasal Kavramı, (çev. Ece Göztepe), Metis Yayınları, İstanbul, 2012.
• SCHMITT, Carl, Siyasal İlahiyat, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara, 2014.
• SCHMITT, Carl, Partizan Teorisi: Siyasal Kavramı Üzerine Bir Arasöz, (çev. Sibel Bekiroğlu), Nika Yayınevi, Ankara, 2017.
• SPAIN, Anna, “Deciding to Intervene”, Houston Law Review, 51 (847), 2014, (p. 847–911), https://ssrn.com/abstract=2410684.
• THOMSON, Kenneth W., “Normative Theory in International Relations”, Journal of International Affairs, 1967, 21 (2), (p. 278–292).
• TORUN, Yıldırım, Hugo Grotius’un Hukuk ve Siyaset Felsefesi, Kaknüs Yayınları, İstanbul, 2005. UZUN, Ertuğrul, “Hukukun Saf Kuramı-Okuma Notları”, Hukuk Kuramı, 1 (5), 2014, (p. 52–63).
• VERGİN, Nur, Siyasetin Sosyolojisi, Doğan Egmont Yayıncılık, İstanbul, 2012.
• WOOD, Allen W., Kant, (çev. Aliye Kovanlıkaya), Dost Kitabevi Yayınları, Ankara, 2009.