ULUSLARARASI ÖRGÜTLERİN ULUSLARARASI SORUMLULUĞU VE BM TASLAK SÖZLEŞMESİ

Yıl 2022, Cilt: 27 Sayı: 47, 357 - 374, 31.12.2022

Mehmet Dalar

Öz

Uluslararası hukuk kurallarının oluşturulmasında ve geliştirilmesinde önemli yeri olan ve kurucu anlaşmaları itibariyle belirli amaçları gerçekleştirmek için kurulan uluslararası örgütler, faaliyetlerini yürütürken zarar verici hukuka aykırı eylemler işleyebilirler. Örgütün işlediği iddia edilen haksız eylemden hangi koşullarda sorumlu tutulacağı ve sorumluluğun nasıl işletileceği önem arz etmektedir. Bu itibarla Birleşmiş Milletler Uluslararası Hukuk Komisyonu, bu konuda taslak bir sözleşme örneği hazırlamıştır. Örgüt üyesi devletlerin sorumluluğuna da yer vermiş olan ve henüz devletlerin onayından geçmemiş bu taslakla ilgili inceleme yapan bu çalışma, taslak metni kritik ettikten sonra uluslararası örgütlerin sorumluluğunun nasıl işletileceğiyle ilgili sorunlara değinmiş, bu konudaki gelişmelere yer vermiştir. Örgüt üyesi devletin/devletlerin hangi koşullarda sorumlu tutulacağını ele alan çalışma, ulusal ve uluslararası yargı organlarının kararlarını incelemiş olup, bu kararlar bağlamında uluslararası örgütün sorumluluğunun işletilmesiyle ilgili karşılaşılan sorunları değerlendirmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sorumluluk, uluslararası örgüt, haksız eylem, devlet, etkin kontrol

INTERNATIONAL RESPONSIBILITY OF INTERNATIONAL ORGANIZATIONS AND THE UN DRAFT ARTICLES

Öz

International organizations having been established to achieve certain purposes in accordance with their constituent instruments and playing a crucial role in the legislation and improvement of the rules of international law may commit wrongful acts while carrying out their activities. In this respect, in what circumstances the organization will be held responsible for the alleged wrongful actions and how the responsibility will be exercised have importance. In this regard, the United Nations International Law Commission prepared draft articles on the responsibility for internationally wrongful acts. This study has examined and criticized these draft articles on the responsibility of the member states of the organization who have not ratified these articles yet. While dealing the problems relating to specifying the content of the responsibility, definition of the circumstances and the operation of the responsibility of the international organizations, this study scrutinizes the developments with regard to this subject. Touching on the responsibility of member States and the conditions, this study examines the resolutions of internal and international courts and evaluates the problems encountered in the exercise of the responsibility of the international organization in the context of these resolutions.

Anahtar Kelimeler

Responsibility, international organization, wrongful act, state, effective control

Kaynakça

• Alvarez, José E. «Revisiting the ILC’s Draft Rules on International Organization Responsibility.» Proceedings of the Annual Meeting (American Society of International Law) (Cambridge University Press) 105 (2011): 344-348.
• Amerasinghe, Chittharanjan F. «An Assessment of the ILC’s Articles on the Responsibility of International Organizations.» Responsibility of International Organizations, essays in memory of Sir Ian Brownlie içinde, düzenleyen Maurizio Ragazzi, 71-78. Leiden: Martinus Nijhoff Publishers, 2013.
• Arsava, Füsun. «AİHK'nun Konvansiyon Alanı Dışında Uygulanması Kriterleri ve Bu Çerçevede Doğan Uluslararası Sorumluluk.» Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1, no. 2 (2011): 1-25.
• Articles, Draft. «Draft articles on the responsibility of international organizations.» https://legal.un.org/ilc/texts/instruments/english/draft_articles/9_11_2011.pdf. 2011. (Nisan 30, 2022 tarihinde erişilmiştir).
• Azarkan, Ezeli. «Uluslararası Örgütler Tarafından Yapılan Bireysel Temel Hak İhlalleri Durumunda Başvurulabilecek Hukuksal Önlemlere İlişkin Bir Değerlendirme.» Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 19, no. 30-31 (2014): 45-60.
• Dalar, Mehmet. «Uluslararası Haksız Eylemlerden Dolayı Devletin Sorumluluğu: Birleşmiş Milletler Taslak Belgesinin Değerlendirilmesi.» Eskişehie Osmangazı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7, no. 2 (2006): 113-149.
• ECHR. «Stichting Mothers of Srebrenica and Others v. the Netherlands (dec.), 65542/12.» https://hudoc.echr.coe.int/fre#{%22itemid%22:[%22002-7604%22]}. 11 June 2013. (Haziran 30, 2022 tarihinde erişilmiştir).
• Erkiner, Hakkı Hakan. «Bir Uluslararası Örgütün Uluslararası Hukuka Aykırı Bir Davranışından Ötürü Bir Üye Devletin Uluslararası Sorumluluğu.» Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 23, no. 2 (2017): 61-86.
• Freedman, Rosa. «UN Immunity or Impunity? A Human Rights Based Challenge.» The European Journal of International Law 25, no. 1 (2014): 239–254.
• Gerlich, Olga. «Responsibility of international organizations under international law.» Folia Iuridica Wratislaviensis 2, no. 2 (2013): 13-58.
• ICJ. «Interpretation of the Agreement of 25 March 1951 betweenthe WHO and Egypt.» https://www.icj-cij.org/public/files/case-related/65/9555.pdf. 1980. (Mayıs 5, 2022 tarihinde erişilmiştir).
• ILC. «Responsibility of international organizations.» https://legal.un.org/ilc/summaries/9_11.shtml. 2015. https://legal.un.org/ilc/summaries/9_11.shtml (Nisan 30, 2022 tarihinde erişilmiştir).
• Keskin, Sevda (Çevirmen). «Uluslararası Örgütlerin Sorumluluğuna İlişkin Taslak Maddeler.» Public and Private International Law Bulletin 36, no. 2 (2016): 163-188.
• Keskin, Sevda. «Uluslararası Örgütlerin Askeri Faaliyetlerden Kaynaklanan Sorumluluğu.» İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Programı, 2018.
• Özkan, Yusuf. «Srebrenitsa kurbanlarının yakınları Hollanda'yı AİHM'e şikayet etme kararı aldı.» https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-51183327. 20 Ocak 2020. (Haziran 25, 2022 tarihinde erişilmiştir).
• Puig, Sergio. «Responsibility of International Organizations and Justiciability of Dispute.» Responsibility of International Organizations, essays in memory of Sir Ian Brownlie içinde, düzenleyen Maurizio Ragazzi, 339-350. Leiden: Martinus Nijhoff Publishers, 2013.
• Samara, Chrysanthi. International Responsibility Of International Organizations (The Draft Articles of the International Law Commission). 2017.
• Thirlway, Hugh. «Responsibility of International Organizations: What Role forthe International Court of Justice.» Responsibility of International Organizations, essays in memory of Sir Ian Brownlie içinde, düzenleyen Maurizio Ragazzi, 339-350. Leiden: Martinus Nijhoff Publishers, 2013.
• Tsega, Chimdessa Fekadu. «Theresponsibility of international organizations for wrongful acts in peace keeping operations: the case for dual attribution.» Düzenleyen https://doi.org/10.1007/s40901-020-00112-1. Indian Journal of International Law (Springer), 2020: 1-22