THE EVALUATION OF DISPUTES ARISING WITHIN THE SCOPE OF THE LAW ON INTELLECTUAL AND ARTISTIC WORKS FROM THE PERSPECTIVE OF CIVIL PROCEDURAL LAW

Yıl 2024, Cilt: 29 Sayı: 50, 229 - 262, 30.06.2024

Serkan Kaya , Emrullah Kervankıran

Öz

Intellectual property rights encompass the financial and moral rights of the creator and are generally distinct from the traditional concept of property rights. The violation of these rights constitutes an unlawful situation, and in the absence of a contract between the violated rights holder and the infringer, tort law provisions come into play. The Law on Intellectual and Artistic Works (FSEK) introduces a specific regulation in cases of infringement of the work and the rights of the creator, thereby providing a framework for the resolution of such disputes. In this context, rights holders may make various claims, including requests for the cessation and prevention of infringement, claims for material and moral damages, and actions for the transfer of earnings. This study discusses the legal nature of these claims in disputes within the scope of FSEK and examines how they should be approached from the perspective of civil procedural law.

Anahtar Kelimeler

FSEK, precautionary measures, cessation of infringement, restoration of infringement, mandatory mediation

FİKİR VE SANAT ESERLERİ KANUNU KAPSAMINDA ORTAYA ÇIKAN UYUŞMAZLIKLARIN MEDENİ USUL HUKUKU PERSPEKTİFİNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Fikri mülkiyet hakları, eser sahibinin mali ve manevi haklarını içerir ve genellikle geleneksel mülkiyet kavramından farklıdır. Bu hakların ihlali, hukuka aykırı bir durum oluşturur ve bu durumda ihlal edilen hak sahibi ile ihlal eden arasında bir sözleşme yoksa, haksız fiil hükümleri devreye girer. Fikir ve Sanat Eseerleri Kanunu (FSEK), eserin ve eser sahibinin haklarının ihlali durumunda özel bir düzenleme getirerek, bu tür ihtilafların çözümü için belirli bir çerçeve sunar. Bu bağlamda, hak sahipleri çeşitli taleplerde bulunabilir, bunlar arasında tecavüzün durdurulması, önlenmesi, maddi ve manevi tazminat davaları ile kazancın devri davaları yer alır. Bu çalışma, bu taleplerin FSEK kapsamındaki ihtilafların hukuki niteliğini tartışmakta ve medeni usul hukuku perspektifinden nasıl ele alınması gerektiğini incelemektedir.

Anahtar Kelimeler

FSEK, ihtiyati tedbir, tecavüzün meni, tecavüzün ref’i, zorunlu arabuluculuk

Kaynakça

• AKIN, Levent: Fikri Haklara Yönelik Tecavüzlere Karşı Hukuk Davaları, Prof. Dr. Turhan Esener’e Armağan, Ankara, 2000, s. 105-146.
• ARKAN AKBIYIK, Azra: Gerçek Olmayan Vekâletsiz İş Görme, Alfa, İstanbul 1999.
• ATALI, Murat/ERMENEK, İbrahim/ERDOĞAN, Ersin: Medenî Usûl Hukuku, 4. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• ATEŞ, Mustafa: “Fikir ve Sanat Eseri Sahibinin Manevi Haklarına Tecavüzün Ref’i”, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, C. 8, S. 2, 2022, s. 337-374.
• BERKHAN, İhsan: “Fikri Mülkiyet ve Arabuluculuk”, İstanbul Barosu Dergisi, C. 93, S. 3, 2019, s. 170-197.
• BOZKURT, Tamer: Ticari İşletme Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2023.
• BOZBEL, Savaş: Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2012.
• DEMİRBAŞ, Ali: Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda Eser Sahibinin Mali Haklarına Tecavüz Halinde Hak Sahibine Sağlanan Hukuki Koruma, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2015.
• DURGUT, Ramazan: Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Kapsamında Tazminat Davaları, Prof. Dr. Hüseyin Ülgen’e Armağan, C. I, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2007.
• EMİNOĞLU, Cafer: “Anonim Şirketler Hukuku Uyuşmazlıklarının Arabuluculuğa Elverişliliği ve Elverişliliğin Tespitinde Çözüm Önerileri”, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, C.7, S.2, 2021, s. 265-284.
• EMİNOĞLU, Cafer/KORKMAZ, Cansu: “Marka Hakkına Tecavüzden Doğan Uyuşmazlıkların Arabuluculuğa Elverişliliği”, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.26, S.1, 2022, s. 291-328.
• EMİNOĞLU, Cafer/ERDOĞAN, Ersin: Ticarî Uyuşmazlıklarda İhtiyarî ve Dava Şartı Arabuluculuk (Zorunlu) Arabuluculuk, Adalet Yayınları, Ankara 2020.
• EREL, Şafak N: Türk Fikir ve Sanat Hukuku, 3. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2009.
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
• ERMENEK, İbrahim: Arabuluculuk Sürecinde Zayıf Tarafın Korunması, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• ERMENEK, İbrahim/AZAKLI ARSLAN, Betül: “İcra İflas Hukuku Açısından Ticari Davalarda Arabulucuya Başvuru Zorunluluğu (TTK m. 5/A)”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, C. 33, S. 148, 2020, s.135-196.
• GÖKYAYLA, Emre: 5728 Sayılı Kanunla Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 68. Maddesinde Yapılan Değişikliklerin Değerlendirilmesi, Fikrî Mülkiyet Hukuku Yıllığı 2010, Ed. Tekin Memiş, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2011.
• IŞIK YAŞLI, Şeyma: “Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda Düzenlenen Ref Davasının Dava Şartı (Zorunlu) Arabuluculuk Kapsamında Değerlendirilmesi”, Kırklareli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 1, S. 2, 2023, s. 429- 470.
• KILIÇOĞLU, Ahmet: “Fikri Hakların İhlali Halinde Hukuksal Koruma Yolları”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 54, 51-104,
• KILIÇOĞLU, Ahmet: Sınai Haklarla Karşılaştırmalı Fikri Haklar, Turhan Kitabevi, Ankara, 2017.
• KIRCA, İsmail: “Nispi Ticari Davaya Dair”, BATİDER, C.33, S.1, 2017, s. 53-61.
• KONURALP, Cengiz Serhat: “6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Göre İhtiyati Tedbir”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C.71, S.2, 2013, s. 225-274.
• KORKMAZ, Cansu: “Davaların Yığılmasında Dava Şartı Arabuluculuk İncelemesi”, Prof. Dr. M. Fatih UŞAN’a Dekanlıkta 10. Yıl Anısına Teşekkür Armağanı, S.2, 2022, s. 1365-1406.
• KURT KONCA, Nesibe: “Yeni Türk Ticaret Kanunu’na Göre Asliye Ticaret Mahkemeleri”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, C. 4, S. 15, 2013, s. 79-125.
• KURU, Baki/AYDIN, Burak: Medeni Usul Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• KÜÇÜKALİ, Canan: Fikri Hakların İhlalinden Kaynaklanan Tazminat Davası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2024.
• KÜÇÜKALİ, Canan: “5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 68. Maddesindeki Hâkimin Takdir Hakkı”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.15, S. 2, 2016, s. 241-255.
• MERİÇ, Nedim: “Medeni Yargılama Hukukunda Tasarruf ve Taleple Bağlılık İlkesinin Kapsamı ve Bazı Güncel Kararların Değerlendirilmesi”, Süleyman Demirel Hukuk Fakültesi Dergisi MİHBİR Özel Sayısı, C.4, S. 2, 2014, s. 23-63.
• OĞUZ, Habip: “Taleple Bağlılık İlkesi Bakımından Yargıtay’ın Bir Kararının İncelenmesi”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, S. 8, 2017, s. 301-316.
• ÖZBEK, Mustafa Serdar: Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, 5. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022.
• ÖZCAN, Zeynep/TÜRK, Ali: “Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu m. 70 hükmü Uyarınca Açılacak Tazminat Davalarının Şartları”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 10, S. 2, 2020, s. 219-244.
• ÖZEKES, Muhammet: “Fikir ve Sanat Eserleri Hukukunda İhtiyati Tedbir”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.4, S.2, 2002, s. 89-138.
• ÖZKAN, Aytül/ Özkan Ahmet Fatih: “Fikir ve Sanat Eserleri Bağlamında Tecavüzün Ref’i Davası ve Üç Kat Bedel Sorunu”. Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi C. 6, S.1,2016, s 103-134.
• ÖZTAN, Fırat: Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2008.
• PEKCANITEZ, Hakan/ATALAY, Oğuz/ÖZEKES, Muhammet, Medenî Usûl Hukuku, 9. Baskı, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul, 202.
• PİROĞLU Ünsal: “Fikri Hak İhlallerinin Tazmininde FSEK 68. Maddenin Farklı Konumu ve Niteliği”, Yargıtay Dergisi, C. XXX, S. 4, 2004, s. 433-458.
• POROY, Reha/YASAMAN, Hamdi: Ticari İşletme Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• SARI, Onur: “Sınai Mülkiyet Kanununda Düzenlenen Sınai Haklardan Doğan Uyuşmazlıklara Dava Şartı Arabuluculuğun Uygulanması”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 18, S. 2, 2019, s. 345-386.
• SARIKAYA, Murat: “Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda Düzenlenen Tazminat Talepleri Üzerine Bir İnceleme”, Türk-Alman Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.1, S. 2, 2019, s. 59-90.
• SEKMEN, Orhan: “Türk Fikri Mülkiyet Hukukunda Zararı Aşan Tazminat ve Belirlenmesi”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.14, S. 2, 2015, s. 67-106.
• ŞENER, Oruç Hami: Ticari İşletme Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
• SÜZEL BAŞ, Ece: Gerçek Olmayan Vekâletsiz İş Görme ve Menfaat Devri Yaptırımı, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul 2015.
• ŞAHİN, Ayşenur: Fikri Hukukta Eser Sahibinin Mali Haklarının Korunması, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2010.
• TANRIVER, Süha: Hukuk Uyuşmazlıkları Bağlamında Arabuluculuk, 2. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022.
• TANRIVER, Süha: Medeni Usül Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2020.
• TAŞDELEN, Nihat: Ticari Uyuşmazlıkların Çözümünde Alternatif Bir Çözüm Yolu Olarak Arabuluculuk, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• TEKİNALP, Ünal: Fikri Mülkiyet Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2012.
• TOPRAKKAYA, İrem: Fikir ve Sanat Eserlerinden Doğan Uyuşmazlıkların Arabuluculuk Yolu İle Çözümü, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• TUNCER, İdil: “Fikri Mülkiyet Hakkına Tecavüzün Mevcut Olmadığının Tespiti Davası”, Dokuz Eylül Hukuk Fakültesi Dergisi, C.11, 2010, s. 617-650.
• ÜLGEN, Hüseyin ve diğerleri: Ticari İşletme Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2022.
• YAVUZ, Levent/ALICA, Türkay/MERDİVAN, Fethi: Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Yorumu, Cilt II, Seçkin Yayınları, Ankara, 2014.
• YILMAZ, Ejder: Arabuluculuğun Yasa ile Düzenlenmesi, Prof. Dr. Tuğrul Arat’a Armağan, Yetkin Yayınları, Ankara, 2012.
• YILMAZTEKİN, Hasan Kadir: “Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Uyarınca Eser Sahipliği ve Hak Sahipliği ile Bunların Tecavüz Davaları Bağlamında Davacı Sıfatına Etkileri”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, C.2, S. 65, 2020, s. 499-557.
• YILMAZTEKİN, Hasan Kadir/İNCE, Zeliha: “Dava Şartı Arabuluculuk Ekseninde Bazı Fikri Mülkiyet Hukuku Uyuşmazlıkları”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 14, S. 159, 2019, s.2171-2185. .