Kutadgu Bilig ve Yusuf Has Hacib’in Eğitimle İlgili Görüşleri

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 26, 01.04.2017

Yrd. Doç. Dr. Umut Kaya

Öz

Kutadgu Bilig
Yusuf Has Hacib tarafından iki cihanda da mutlu olmanın yollarını göstermek
için 11. yüzyılda yazılmıştır. Yusuf Has Hacib eserinde döneminin ahlaki,
politik ve sosyal yaşantısı ile ilgili önemli bilgiler vermiştir. Yusuf Has
Hacib, Kutadgu Bilig’de ideal insanın özelliklerini işaret eder. Kutadgu
Bilig’de müstakil bir eğitim başlığı yoktur anca eğitimle ilgili beyitler
çoktur. O, ideal insanın aile içinde yetişeceğine inanır. Bu çalışmada, Yusuf
Has Hacib’in Kutadgu Bilig’de kullandığı yöntem ve tekniklere yer verilerek bu
yöntem ve teknikler modern eğitim açısından değerlendirilecektir. Bireyin kabiliyetlerine göre eğitim yapılması,
eğitime küçük yaşta başlanılması, bireysel farklılıklara dikkat edilmesi, soru
cevap tekniğinin kullanılması, somuttan soyuta, basitten karmaşığa gibi öğretim
ilkeleri, Kutadgu Bilig’de tespit edebildiğimiz belli başlı eğitimsel öğeler
içerindedir.

Anahtar Kelimeler

Yusuf Has Hacib, Kutadgu Bilig, Ahlak Eğitimi, Eğitim İlke ve Yöntemleri

Kaynakça

• Akyüz, Hüseyin, Kutadgu Bilig’de Sosyo-Pedagojik ve Siyasal Söylem, Erzurum 2002.
• Aydın, Mehmet Zeki, Din Öğretiminde Yöntemler, Ankara 2009.
• Beydeba, Kelile ve Dimne yay. Hasan Selim Hacıoğlu, İstanbul, 2005.
• Bozkırlı, Kürşad Çağrı, Kutadgu Bilig’deki Eğitsel Öğelerin Tespiti ve Bu Öğelere Yönelik Türkçe Öğretmeni Adaylarının Görüşlerinin İncelenmesi, (yayınlanmamış doktora tezi), Erzurum 2015.
• Caferoğlu, Adnan, Türk Dili Tarihi, İstanbul 1984.
• İbn Haldun, Mukaddime, trc. Halil Kendir, Ankara 2004 (Yeni Şafak Gzt.’nin hediyesidir.)
• İsmail Hakkı, Mebâdi-i Hikmet-i Edebiyye, İstanbul 1299.
• Kaya, Umut Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Osmanlı’da Ahlak Eğitimi, İstanbul 2012.
• Kazım Nâmî, Mekteplerde Ahlâkı Nasıl Telkin Etmeli?, İstanbul 1343.
• Keykâvus, Kabusname, haz. Orhan Şaik Gökyay, İstanbul 2006.
• Koçi Bey, Koçi Bey Risalesi, yay. Ali Kemali Aksüt, İstanbul 1939.
• Köprülü, M. Fuad, Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul 1981.
• _______________, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara 2013.
• Kutluer, İlhan, İslam’ın Klasik Çağında Felsefe Tasavvuru, İstanbul 2001.
• Mehmet Faik, Askerin Ahlâk ve Evsafı, İstanbul 1324.
• Mehmet Said, Ma’kes-ı Fazilet, Dersaadet 1319.
• Melekzade Fuad, Aile Vezâifi ve Terbiye, İzmir 1319.
• Nizamülmülk, Siyâsetname, yay. Mehmet Altay Köymen, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1999.
• Üşenmez, Emek- Uçar, Erdem, İslamî Dönem Türk Edebiyatının İlk Eseri: Kutadgu Bilig (Kahire Nüshası) Tıpkıbasım, İstanbul 2014.
• Üşenmez, Emek, İslami dönem Türk Edebiyatının İlk Eseri Kutadgu Bilig Nemengan/Fergana Nüshası Tıpkıbasım, İstanbul 2013.
• _______________, İslami dönem Türk Edebiyatının İlk Eseri Kutadgu Bilig Viyana/Avusturya Nüshası Tıpkıbasım, İstanbul 2013.
• Yavuz, Kemal, Hacib Böyle Dedi Kutadgu Bilig’den Seçmeler, İstanbul 2012.
• Yusuf Has Hacib, Kutadgu Bilig, çev. Reşid Rahmeti Arat, İstanbul 2005.
• _______________, Kutadgu Bilig, çev. Reşid Rahmeti Arat, TTK, Ankara 1988.
• Zeynizade, Mehmet Hazık, Terbiye: Terbiye-i Bedeniye, Terbiye-i Fikriye, Terbiye-i Ahlakiye, Dersaadet 1323-1325.
• Adalıoğlu, Hasan Hüseyin, “Bir Siyasetname Olarak Kutadgu Bilig”, Doğumunun 990. Yılında Yusuf Has Hacib ve Eseri Kutadgu Bilig Bildirileri, Ankara 2011, ss. 31-44.
• Ağca, Ferruh, “Türkistanlı Bir Bilge: Yusuf Has Hacip”, Türk Dünyası Bilgeler Zirvesi: Gönül Sultanları Buluşması (26-28 Mayıs 2014 Eskişehir), ss. 79-88.
• Akgün, Mehmet, “Kutadgu Bilig’de Din”, Felsefe Dünyası, Güz Ankara 1997, sy. 26, s. 38-53.
• Albayrak, Fatma – Serin, Nilüfer, “Kutadgu Bilig ve Marifetname’de Kadın Algısı”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, c.8, sy. 37, s. 16-37.
• Anıl, Adile Yılmaz, “Kutadgu Bilig’de Kadın”, Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 2004/32 Kış, s. 91-99.
• Arslan, Mahmut, “Kutadgu Bilig’teki Ahlak ve Siyaset Felsefesi”, İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Konferansları Dergisi, Cilt:21, Sayı:1, s. 24, s.23-50.
• Bayraklı, Bayraktar, “Eğitimin Doğum Öncesi Boyutuˮ, İslam’da Aile ve Çocuk Terbiyesi Sempozyumu I, İSAV, s. 169-177.
• Bilhan, Saffet, “900 Yıllık Bir Türk Öğretim Kurumu Buğra Han Tamğaç Medresesi Vakıf Belgesiˮ, AÜ Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, c. 15, 1982, s. 117-124.
• Emiroğlu, Selim, “Kutadgu Bilig’de Çocuk Eğitimi”, Turkish Studies, Volume 7/1 Winter 2012, s.1027-1041.
• Kaçalin, Mustafa, “Kutadgu Biligˮ, DİA, XXVI / 478-480.
• Kafesoğlu, İbrahim, Kutadgu Bilig ve Kültür Tarihimizdeki Yeri, İstanbul 1980, s. 5-48.
• Küyel, Mübahat Türker, “Kutadgu Bilig ve Farabi”, Uluslararası İbn Türk, Hârezmî, Fârâbî, Beyrûnî ve İbn Sinâ Sempozyumu, Ankara 9-12 Eylül 1985, s. 219-230.
• Okumuş, Ejder, “Osmanlılar’da Siyasal Bir Kurum Olarak Adâlet Dairesiˮ, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 5, s. 45-51.
• Özcan, Ali Osman, “Din ve Ahlâk Eğitiminde Ailenin Rolü, Kubbealtı Akademi Mecmuası, sy:4, İstanbul (Ekim) 1985, ss. 14-17.
• Özden, Hilmi, Kutadgu Bilig’de Ahlak Kavramı ve Tıp Etiğine Katkısı, Osmangazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü (yayınlanmamış doktora tezi), Eskişehir 2002.
• Savaş, Rıza, “Kutadgu Bilig’de Hz. Muhammed”, Kültür Coğrafyamızda Hz. Muhammed Sempozyum Kitabı, Sakarya 2009, ss. 19-25.
• Sofuoğlu, Cemal, “Kuran ve Hadis Kültürünün Kutadgu Bilig’teki İzleri”, D.E.Ü İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı:5, İzmir 1989, ss. 127-180.
• Tor, Gülseren, “Yusuf Has Hacib’in Gözüyle Kadınlar ve Kızlar”, Doğumunun 990. Yılında Yusuf Has Hacib ve Eseri Kutadgu Bilig Uluslararası Bilgi Şöleni (26-27 Ekim 2009), İstanbul Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü, İstanbul, ss. 541-552.
• Uçar, Aslı Yılmaz, “Osmanlı Siyaset Yönetim Düşün Geleneği: Daire-i Adaletin Yönetimiˮ, Memleket Siyaset Yönetim Dergisi, c.7, 2012/17, ss. 2-33.
• Uçar, Erdem, “Kutadgu Bilig’in Kronolojik Kaynakçası Hakkında Bir Deneme”, Sosyal Bilimler Dergisi, Eylül 2015, y. 2, sy. 15, ss. 62-100.
• Yavuz, Kemal, “Yusuf Has Hacib ve Kutadgu Bilig”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, XXXVII-2007, s. 137-180.
• http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10826,yusufhashacibvekutadgubiligpdf.pdf?0 (13.07.2016)
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Kutadgu_Bilig (13.07.2016)
• http://yunus.hacettepe.edu.tr/~mehoz/klasikdonemosmanlisiyasidusuncesi.html (10.07.2016),Mehmet Öz, “Klasik Dönem Osmanlı Siyasi Düşüncesi: Tarihi Temeller ve Ana İlkelerˮ