TOPLUM SÖZLEŞMESİ KURAMLARINDA SİYASİ İKTİDARIN SINIRI OLARAK KİŞİ HAK ve ÖZGÜRLÜKLERİ MESELESİ (Araştırma Makalesi / Research Article)

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 17, 21 - 44, 31.05.2019

Dilan Mızrak

Öz

Toplum sözleşmesi teorisinin önde gelen üç düşünürü de
çizdikleri doğa halinde insanların özgürlük ve eşitliğinden bahsetmektedir.
Hobbes’a göre, doğa durumunda insanlar ellerinde bulunan gücü istedikleri gibi
kullanmakta özgürdür. Benzer güç, yetki ve olanaklara sahip oldukları için,
özgürlük kendi içinde eşitliği de içerir. Herkes eşit ve özgür olduğuna göre,
insanlar doğalarında var olan nitelikleri de göz önüne alındığında sürekli bir
rekabet hali içinde olacaklardır. Rekabet hali kaotik bir ortam yarattığı
içindir ki, can ve mal güvenliği olmayacak, kamu düzenini sağlamak üzere devlet
kurulacaktır.  Hobbes’a göre kuruluş
nedeni barışı sağlamak ve sürdürmek olan haksızlık yapamaz. Locke’un doğa
durumunda insanlar; yaşam, özgülük ve mülkiyet şeklinde üç temel hakka sahip
iken mülkiyet hakkına tecavüzler başladığında, haksızlığa uğrayan kendisine
haksızlık edeni yine kendisi cezalandıracağı için bir savaş hali kaçınılmaz
olacaktır. Böylesi bir savaş halini önlemek için bir araya gelen insanların
yaşamı, özgürlüğü, mülkiyeti üzerinde ise hiç bir güç keyfi iktidara sahip
olamaz, ki bu da, devlete bırakılanın sınırlı bir alan olduğunu gösterir. Rousseau’nun
siyasal düşüncesinin merkezinde de özgürlük ve eşitlik sorunu yer alır. Doğa
durumundan kopup toplumsal duruma geçildikten sonra özgürlük ve eşitlik durumu
yerini, bağımlılık ve eşitsizlik durumuna bırakmıştır. Rousseau’nun toplum
sözleşmesi kuramında amaç, doğa durumuna dönüş umudu olmadığına göre, yeni
dönemde ortaya çıkmış bağımlılık ve eşitsizlik durumunu ortadan kaldırmaktır.

Anahtar Kelimeler: Toplum Sözleşmesi, Doğa Hali, Siyasi İktidarın Sınırı, Hak ve Özgürlükler.

Anahtar Kelimeler

TR

Kaynakça

• Aaoğulları, M.A. – Köker, L. (2004). Kral Devlet ya da Ölümlü Tanrı. Ankara: İmge Kitabevi.
• Ağaoğulları, M.A. – Zabcı, F.Ç – Ergün, R. (2005). Kral Devletten Ulus Devlete. Ankara: İmge Kitabevi.
• Ağaoğulları, M.A. (2012). Sokrates'ten Jakobenlere Batı'da Siyasal Düşünceler. (Ed. M.A. Ağaoğulları). İstanbul: İletişim Yayınları.
• __________ (2006). Ulus Devlet ya da Halkın Egemenliği. Ankara: İmge Kitabevi.
• Akın, İ. (1979). Kamu Hukuku. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını,
• Aksoy, H. (1994). Devlet ve Demokrasi. İstanbul: Yön Yayınları.
• Cohen, J. (1999). "Structure, Choice and Legitimacy: Locke's Theory of State". The Social Contract Theories, Critical Essays on Hobbes, Locke and Rousseau. (Ed. Christopher W. Morris). Oxford: Rowman&Littlefield Publishers. s. 143-166.
• Doehring, K. (2002). Genel Devlet Kuramı. (Çev. A. Mumcu). İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Erdoğan, M. (2017). Anayasal Demokrasi..Ankara: Siyasal Kitabevi. 13.Baskı.
• Gökberk, M. (2007). Felsefe Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Göze, A. (2000). Siyasal Düşünceler ve Yönetimler. İstanbul: Beta Yayınları. 9. Baskı.
• Hobbes, T. (2001). Leviathan veya Bir Din veya Dünya Devletinin İçeriği, Biçimi ve Kudreti. (Çev. S.Lim). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. 3.Baskı.
• Kapani, M. (1993). Kamu Hürriyetleri, Ankara:Yetkin Yayınları. 7. basım.
• Kavka, G.S. (1999). "Hobbes War of All Against All". The Social Contract Theories, Critical Essays on Hobbes, Locke and Rousseau. (Ed. C.W. Morris). Oxford: Rowman&Littlefield Publishers., s.1-22.
• Locke, J. (2004). Hükümet Üzerine İkinci İnceleme. (Çev. F. Bakırcı). Ankara: Babil Yayınları.
• Monk, I.H. (2004). Modern Siyasal Düşünce Tarihi: Hobbes’tan Marx’a Büyük Siyasal Düşünürler, İstanbul: Say Yayınları.
• Riley, P. (1999). "A Possible Explanation of Rousseau's General Will". The Social Contract Theories, Critical Essays on Hobbes, Locke and Rousseau. (Ed.C. W. Morris). Oxford: Rowman&Littlefield Publishers. s. 167-191.
• Rousseau, J.J. (1995). İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı. (Çev. R.H. İleri). İstanbul:Say Yayınları.
• _________ (1994). Toplum Sözleşmesi. (Çev.V. Günyol). İstanbul: Adam Yayınları.
• Russel, B. (1973). Batı Felsefesi Tarihi: Modern Çağ, Yeni Çağ. (Çev. M.Sencer). Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Şenel, A. (2011). Siyasi Düşünceler Tarihi. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. 3. Baskı.
• Teziç, E. (2008). Anayasa Hukuku. İstanbul: Beta Yayınları. 22. Basım.
• Van Dun, F. (2005). "Hobbesian Democracy".The Journal for New Europe, vol. 2 (2). ss.5-33.
• Yetkin, Ç. (1969). Kaba Kuvvet Felsefesi: Doğuşu ve Gelişimi. Ankara: Toplum Yayınları.
• Zabunoğlu, Y.K. (1957). “Thomas Hobbes, Hayatı, Eserleri ve Hukuki Fikirleri”.Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. cilt no: XIV, 1-4. ss. 226 vd.
• ________ (1963). Devlet Kudretinin Sınırlanması (Bir Hukuk ve Siyasal Bilim Problemi Olarak). Ankara: Doktora Tezi, Ajans Türk Matbaası.